Илоҳийнома. Шайх Фаридуддин Аттор
ва ёки итми, айтгил?
Муридлар бу ҳарифни ошкора,
Қилурмиз, дедилар, биз пора-пора.
925 Уларни тўхтатиб, ман айлади пир,
Дедиким, маълум эрмас бизга тақдир.
Аё жоним болам, маълум эмас ҳол,
Нечук сенга жавоб бергумдир алҳол?
Агар иймонни манзилга саломат
Этолсам, яхшироқмен итдан албат.
Агар иймонни йўлда чалса авбош,
Дегаймен: кошки бўлсам итга йўлдош.
Чунон қаршингда парда эртаю кеч,
Ўзингни итдин ортиқ кўрмагил ҳеч.
930 Агарчи ит юриб, тупроқ кечар, кул,
Ва лекин сен билан бир гўшадин ул…
МАЪШУҚИ ТУСИЙ, ИТ ВА СУВОРИЙ ҲИКОЯТИ
Ўшал Маъшуқи Тусий чун уриб жўш,
Равона бўлди бир кун йўлга беҳуш.
Йўлидин чиқди бир ит, ул азиз зот
Анга тош отди беҳушлик аро бот.
Яшил тўнли суворий бўлди пайдо,
Юзида нури осмоний ҳувайдо.
Келиб, Тусийга ул бир қамчи урди,
Деди: бу қилмишинг, айтгил, не энди?
935 Аё ғофил, отарсен тошни кимга?
Асл зотида ул тенг эрди сенга.
Эрурсен битта қолипдин иту сен,
Нечун итни ўзингдин паст тутарсен?
У ҳам қолиби қудратдин жудомас,
Анга тош отмоғинг асло равомас.
Ниҳондир пардада итлар, аё дўст,
Теран боқ, мағз эсанг, бўлма фақат пўст.
Агар ит суврат ичра нописанддир,
Сифат бобида салмоғи баланддир.
940 Басе асрор эрур унда ниҳоний,
Ва лекин зоҳири асрорга моний.
АБУ САИД, СЎФИЙ ВА ИТ ҲИКОЯТИ
Чу бир сўфий борарди йўлда танҳо,
Асо бирлан туширди итга ногоҳ.
Етиб илкига лат, вой-войлади ит,
Йиқилди ерга, фарёд айлади ит.
У инграб, Бу Саид ёнига келди,
Басе кийну аламга тўлмиш эрди.
У илкин кўрсатиб, бас, чекди фарёд,
У сўфийдин қасосин истади бот.
945 Деди сўфийга шайх: эй кўнгли қаттиқ,
Бу тилсизга жафолар этдинг ортиқ.
Унинг илкини бундоқ синдирибсен,
Не боис бўлди, тупроққа қорибсен?..
Деди сўфий очиб лаб сўзга: эй пир,
Мен эрмасмен, гуноҳкор асли итдир.
У суйканди, бўлиб чун бенамоз мен,
Туширдим илкига чўпи дароз мен…
Вале ит йиғлар эрди, кўнмас эрди,
Чекарди доду фарёд, тинмас эрди.
950 Деди чун итга ул шайхи ягона:
Берурмен таъзирин мен одилона.
Юрит ҳукмингни, мен ижро этармен,
Қиёматга қадар лек чўзмагил сен.
Тилармен, унга бергаймен сазосин,
Менинг илкимдин олгайдир жазосин.
Мен асло истамам ўртанмоғингни,
Тилармен шоду хуррам юрмоғингни.
Деди ит унга: эй шайхи ягона,
Чу кўрдим, тўни эрди сўфиёна.
955 Дедимки, менга озор бермагай ул,
Ва лекин ёқди ул жонимни буткул.
Ҳашам тўнликни кўрсайдим мабодо,
Ўзимни