Тирилиш. Лев Толстой
нима бўлди?
– Нима бўларди? Бир ой ўтирдим-да, уйга келдим.
Шу чоқ прокурор ёрдамчиси ғайритабиий суратда бир тирсагига таяниб ўрнидан сал турди.
– Саволингиз борми? – деди раис; прокурор ёрдамчисидан тасдиқ жавобини олгач, сизга мен савол бериш ҳуқуқини бераман, дегандек ишора қилди.
– Шундай бир савол бермоқчи эдим: судланувчи Симон Картинкинни илгари ҳам танирмиди? – деди прокурор ёрдамчиси Масловага қарамасдан.
Саволни бериб бўлгач, лабини қимтиб, қовоғини солиб олди.
Суд раиси унинг саволини такрорлади. Маслова қўрқа-писа прокурор ёрдамчисига қараб:
– Симонними? Танирдим, – деди.
– Судланувчининг Картинкин билан танишлиги қандай бўлган, шуни билмоқчи эдим. Бир-бирлари билан тез-тез учрашиб туришганми?
– Танишлигим қандайлигими? Таниш эмас эдиму, лекин меҳмонлар ёнига чақириб турарди, – деб жавоб берди Маслова ташвишланиб прокурор ёрдамчисидан юз ўгириб раисга ва яна прокурор ёрдамчисига қараб.
– Мен яна шу нарсани билмоқчиман: Картинкин меҳмонларга бошқа қизларни чақирмай, нега доим Масловани чақирган? – деди прокурор ёрдамчиси кўзини қисиб ва айёрона илжайиб.
– Билмайман. Мен қаёқдан билай, – деб жавоб қилди Маслова қўрқув аралаш атрофига аланглаб, бир лаҳза Нехлюдовга кўз тикиб: – Кимни хоҳласа, шуни чақирган-да.
Нехлюдов юзига қон қуйилганини ҳис этиб: «Таниган бўлса-я?» – деб ўйлади ваҳима ичида, аммо Маслова унга тикилиб ўтирмай, шу ондаёқ юзини ўгирди ва яна қўрқув аралаш прокурор ёрдамчисига қаради.
– Бундан чиқди, судланувчи Картинкин билан яқин алоқада бўлганини инкор этаркан-да? Жуда соз. Бошқа саволим йўқ.
Прокурор ёрдамчиси шу замоноқ тирсагини столдан олди ва алланималарни ёза бошлади. Аслида эса у ҳеч нарса ёзмас, фақат олдин ёзган ҳарфларининг устидан қалам юргизиб чиқиш билан овора эди. У прокурор ва адвокатларнинг шундай қилишларини кўрган эди; улар усталик билан берилган саволдан кейин нутқларига рақибларини яксон қиладиган далиллар қўшиб қўйишарди.
Раис кўзойнак таққан аъзодан, олдиндан тайёрлаб ёзиб қўйилган саволларнинг қўйилишига розимисиз, деб сўраётгани учун судланувчига дарров мурожаат қила қолмади.
– Кейин нима бўлди? – деб саволини давом эттирди раис.
– Уйга қайтиб келдим, – деб давом этди Маслова энди раисга аввалгидан кўра дадилроқ қараб, – бекамга пулни бердим-да, ётдим. Энди кўзим илинган экан, ўзимизникилардан Берта деган қиз уйғотиб қолди. «Тур, савдогаринг яна келди», деди. Мен чиқмайман деган эдим, лекин хоним қўймадилар. У бўлса, – Маслова у деган сўзни гапирганда сесканиб кетди, – у бўлса ҳамма қизларимизни вино билан сийлай бошлади. Кейин яна винога одам юбормоқчи бўлган эди, пули етмади. Бека унга ишонмади. Шундан кейин у мени номерига юборди. Пулининг қаердалигини, қанча олиш кераклигини айтди. Шундан кейин мен меҳмонхонага бордим.
Раис шу маҳал чап томондаги аъзо билан шивирлашиб ўтиргани учун Маслованинг нима деганини эшитмади. Аммо ҳамма гапни эшитган кишидай,