Танланган асарлар. Носир Фозилов
қаердадир болаларнинг қийқириқлари эшитилар эди. Илгарилари бу маҳалда кўчага ялангоёқ чиқиб кетадиган Тўра негадир ойисининг эскириб қолган калишини кийиб олиб, катта кўчада мой тупроқни поп-поп босиб, тоғорачани олиб келар эди. У то пан Дворжекникига келгунича кўчада ҳеч кимни учратмади. Яхши бўлди. «Қаердан келаётибсан?», «Қўлингдаги нима?», «Қаёққа боряпсан?» деган саволларга унинг ҳеч ҳам тоқати йўқ эди шу маҳалда.
Одатдагидек, пан Дворжекнинг уйидагилар шундай роҳатижон ҳавода уйда ўтиришган экан. «Буларда ҳовлида ўтириш расм эмас эканда?!» У шу хаёлда аста эшикни тақиллатди. Худди аввалгидай эшик сал қия очилди-да, пан Дворжекнинг тепакал боши кўринди. Тўрага кўзи тушгач, ажабланган бир қиёфада унга бошдан-оёқ разм солди. Қўлидаги ўзининг тоғорачасига кўзи тушиб, ҳайрон бўлиб қолди.
– Прошен, далей6.
Тўра ичкарига кириб, салом берди:
– Здрасти.
Пан Дворжек қўлини қўлига ишқаб, салгина бошини эгиб нимадир деди. Тўра унга тушунмади. Тоғорачани қўлида ушлаганча, уй ичидагиларга битта-битта разм солиб чиқди: кампир илгариги ўрнида ўтирарди. Кристина эса бурчакдаги пишиқ ғишт синиқларидан ишланган ўчоқ бошида чўмич ушлаб турар, Франтишек дераза рахида индамай ўтирар, онаси пани Райла кўринмас эди. Қаёққадир чиққан бўлса керак. Уй ичини буғ, қандайдир одамнинг кўнглини беҳузур қиладиган ҳид босиб кетибди.
– Кристина, на… – деди Тўра тоғорачани унга чўзиб.
Кристина олишни ҳам, олмасликни ҳам билмай, ҳайрон бўлиб турар эди. Шу пайтда уларнинг кўнглида: «Жўхорисини қайтариб олгани келган», деган шубҳа ҳам йўқ эмасди.
Пан Дворжек кўксига қўлини қўйиб, ялинган оҳангда:
– Зачем? – деди.
Тўра индамай тоғорача ичидаги жўхорини шу ерда турган бир тақсимчага ағдарди-да, тоғорачани илгариги ўрнига қўйиб қўйди. Сўнг чўнтагидан қурут олиб, Франтишекка, Кристинага берди. Унинг юзидаги табассумни кўргач, улар сал юмшашди. Тўранинг юзидаги жилмайиш, юмшоқлик аста-секин уларнинг юзига ҳам ўтди.
– Миломи, пане…7
Пан Дворжек Тўрани ўтқазишга жой тополмай қолди. У ҳамма гапни бетаржимон тушунган. Тўрадан беҳад миннатдор, қандай қилиб Тўрани хурсанд қилишни билмас эди. Тўра бир чеккада қурут сўриб турган Франтишекнинг қоқ суяк елкасини силади-да, кетиш тараддудига тушди. Пан Дворжек гавдасига ярашмаган бир чаққонлик билан даҳлизга чиқиб, қандай тез чиққан бўлса, шундай тезлик билан қайтиб кирди. Қўлида яп-янги лампа шиша ушлаб турарди.
– Пане… – У шундай деди-да, шишани Тўрага чўзди. – Прошен…
Тўра шишани қўлига олиб томоша қилди. Заводда қилинганидан сира ҳам қолишадиган жойи йўқ, яп-янги, ялтиллаб турар эди. «Қандай қилиб қилди экан? Менга беряпти шекилли? Йўқ, олмайман.»
Тўра шишани хўп томоша қилгач, Пан Дворжекка узатган эди, у хафа бўлиб, шишани яна Тўрага қараб итарди.
– Прошен…
Тўра қийин аҳволда қолган эди. Олай деса, раиснинг гапи эсида, олмай деса, пан Дворжек йиғлаб юборай деб турибди. Хафа бўлиши мумкин. «Майли, ола қолай. Буни
Марҳамат, киринг.
Ташаккур.