Маъсума. Исажон Султон
Сувни ичиб бўлгач:
– Поччанг билан гаплашдим, ўйинчилар эртага пешиндан кейин Эски Жўва бозорига келишар экан. Сизлар чиқиб бораверинглар, мен ҳам растадан ўтиб келиб, ўзим кўз-қулоқ бўптураман, деб айтди.
– Билмасам, рухсат бўлармикин?
– Бўлади, бўлмай қолармиди? Ўлмас опага ўзим тайинлаб қўяман. Шуни айтай деб чиқувдим, ҳали Сорагаям хабар беришим керак. Келинойи қанилар?
Маъсума уй томига тираб қўйилган нарвонга ишора қилди:
– Том оша эгачилариникига чиқиб кетдилар, ҳали-замон келиб қоладилар.
Маҳалланинг уйлари бир-бирига тиғиз қурилгани учун, зарурат бўлиб қолганида хотинлар ва болалар кўчадан юрмай, кўзлаган манзилига томма-том бориб-келаверишарди.
– Бўпти, яхши қол. Эртага пешин пайти бирин-кетин хабарлашиб, тўпланиб бораверамиз.
…Аср маҳали қайтиб келган Ўлмас келинойи Мунис оғачанинг гапларини эшитиб, лаб бурди:
– Ордона қолсин, очиқ-сочиқ хотинлариям бормиш, дейишади. Кўзингнинг имонини бузиб нима қиласан?
– Мунис опачамга қори почча нима дебди?
– Нима дебди?
– Агар кофир бўлса, одам саналмас. Ҳайвондан қочишни ҳожати бўлмаганидай, ундан ҳам қочмаслик раво, дебди.
– Ким айтибди ҳайвондан қочиш жоиз эмас деб? Албатта, ҳайвондан ҳам ҳаё қиласан!
– Холажон! – деди Маъсума эркаланиб. – Пул ҳам берасиз-а?
– Пулни нима зарили бор санга?
– Вой, бозорга боряпман-ку? Жияк, боғичбанд, сочбоғ оламан. Мунис оғачам сочбоғ олибдилар, қоғоз гул қўшиб ишланган, тақса, гулга ўхшаб турармиш.
– Шошма-шошма, эрта бўлаверсин-чи!
Ўлмас келинойи кутилмаганда унинг бозорга боришига рухсат берди. Ҳатто токчадаги тунука чойқути остидан бир неча чақа олиб, “Билиб ишлатгин” деб тайинлаб ҳам қўйди.
Хуллас, эртаси куни Мунис оғача ҳаммадан аввал етиб келиб, уни кутиб ўтирди. Сўнг икковлон Соранинг уйига жўнашди. Сора эгачининг эри кўнмабди, Тўти хола ҳам боролмас экан. Икковлон илонизи кўчалар бўйлаб Эски Жўва бозорига етиб боришди.
Эски Жўва бозори шовқинга тўла. Бир ёнда чанг-чунг орасида сабзавотчилар тоғ-тоғ сабзи-пиёз қанорқопларининг орасида ўтиришади. Катта ғилдиракли қўқон аравалардаги сурбет аравакашлар “Пў-ўшт! Пў-ўшт!” деб юк ташишади. Сур гўштни кўргандирсиз? Бети ўшандай қотиб, тарашаси чиқиб кетгани учун сурбет дейдилар-да! Олифта бойваччалар шу атрофда ўралашиб юрган ушоқдай болачаларга чақа-танга бериб, этикларини тозалаттиришади. “Ушоқчалар” нам латта билан амиркон этикларни обдон ишқалаб, одамни ҳаваси келадиган қилиб ялтиратиб қўйишади.
Кўчалар ёзда билқ-билқ тупроқ, кузу қишда тўпиққача чарви лой… Кимдир тўй-маросим қиладиган бўлса, албатта беш-ўнта этик сотиб олади, чунки бу лой-лойчиқда этиксиз юриб бўлмайди.
Бозор “Пул! Пул!” дея ҳансирайди. Оламлар Парвардигорининг исми энг кўп тилга олинадиган жой шу ер бўлса, ажабмас. Лекин ҳушёр бўлмасангиз, алданасиз. Бу кишиларнинг фириби ҳам бор, содда кишиларни ҳар сафар чув туширишади. Қоп ичига