Tölen Abdik Hayatı ve Seçme Eserleri. Анонимный автор
kötü nedir? Bu kavramlar da göreceli mi, değişken mi?
Sosyal Problemler
Yazar Abdik, ayrıca toplumdaki önemli sorunları kaleme alır. Toplumda yer almakta olan temayüller, manevî çöküş, makam sevdası, rüşvet, ikiyüzlülük ve riyakârlık gibi olumsuz olaylara ve değişmekte olan değerlere dikkat çeker. Sosyal problemleri gündeme taşıyarak onlarla savaşır. Örneğin, “Hayırsız Cuma” hikâyesi, bir bakanın bir günlük hayatı üzerine kurulmuştur. Bakanın görevine son verilmiş olması, ona o kadar ağır tesir eder ki, aynı günün sonunda kalp krizi geçirerek hayatı son bulur. Hayatında üst düzey yönetici olmaktan başka iş yapmamış bu kişinin elinden başka bir iş gelmezdi. Hayatının anlamı makamdan ibaret idi. Makam ve iş sevdası ile eşi ve tek çocuğuna bile zaman ayıramamıştı. Bütün sorunları bakanlık forsunu kullanarak halletmişti. Ailesine fazla zaman ve ilgi gösterememiş olmasından ailesi de o kadar şikâyetçi değillerdi; çünkü eşi de bu forsa ve konfora alışmış durumdaydı. Koltuğun gitmesi, ömrün sonu idi. Bu hikâye ile yazar, toplumlardaki yine önemli bir mesele olan makam sevdası ve koltuğun kudretinden bahseder, insanların makama ne kadar anlam yükleyebildiğini ortaya koyar.
Nesiller Arası Çatışma
Tölen Abdik’in kaleme aldığı eserlerde nesiller arası çatışma ve fikir ayrılıkları da vücut bulur. Eskiye karşı yeni, şehre karşı kırsal anlayış, modernleşmeye karşı geleneksellik gibi sorular ve sorunlar, eserlerinde ustalıkla işlenmiş olup okuyucuyu düşündürmektedir. Abdik’in “Baba” uzun hikâyesinde ve “Konuklar” hikâyesinde bu konuların farkına varmak mümkündür. “Konuklar” hikâyesinde yaşlanmakta olan eşiyle beraber köyde yaşayan Ergabıl dede, tatil dönüşü ailesiyle bir günlüğüne uğrayacak olan oğlunu, özellikle de torununu hasretle bekler. Sonunda “konuklar” teşrif ederler. Şehirli gelinin kılık kıyafeti, Kazakça konuşamaması büyükler tarafından yadırganırken, oğulları tarafından âdeta gurur kaynağı gibidir. Torun, sadece Rusça konuştuğu için, dedesini değil özlemek, yaklaşmaz bile. Üstelik Kazakça konuşmaları anlamamaktadır. Okusun, adam olsun diye şehre gönderdikleri oğulları jeoloji konusunda pek bilgili ve başarılı bir uzman olmuş, yabancı ülkelerde gezmektedir. Büyükbaba, hiç değilse yılda bir hafta yanlarında kalmadıklarına sitem etmektedir. Büyükler, çocuklarının köydeki iş ve evlerine sahip olmaları ve yeni neslin eski kurulu düzenlerini devam ettirmeleri beklentisindedirler. Büyükbabanın bir diğer beklentisi ise, Kazak geleneklerinde görülen, torunun dede ve nenesinin yanında talim ve terbiye alması için bırakılmasıdır. Dedesinin bu isteğine karşı, oğlu, köyde Rusça eğitim veren okulun olmamasını ileri sürer. Dedesi çok kızgın ve üzgündür. Babası ise oğlunun iyi bir eğitim almasını istemektedir… Bu eserde, diğer birçok eserden farklı olan bir özellik olarak, olay örgüsünde mutlak doğru veya iyi ile kötünün olmaması göze çarpar. Hikâyede nesiller arası anlayış farkı, fikir ayrılığı ve çatışma vardır, ancak birini haklı çıkaracak şekilde yazılmamıştır, çünkü herkes kendisine göre haklıdır, kendine göre bir doğrusu vardır. İşin özü, değişen anlayıştır…
Mesajları Semboller Vasıtasıyla İletmesi
Tölen Abdik’in yazarlığının bir özelliği, mesajı semboller kullanarak iletmesidir. “Feraset Savaşı” adlı uzun hikâyede felsefî sorgulama ve irdeleme yaptığından yukarıda bahsedilmişti. Aynı povestte yoğun bir sembolik anlatım da göze çarpar. Eser, psikiyatride kişilik bölünmesi veya çoklu kişilik diye adlandırılan hastalıktan muzdarip olan bir hastanın günlüğünü konu alır. Hikâye, kişilik bölünmesinden bahsediyor gibi görünürken, aslında ikiyüzlülükten ve riyakârlıktan bahsetmektedir. Aynı zamanda iyilik ve kötülük kavramlarını da sorgulamaktadır. “Sağ Kol” ve “Feraset Savaşı”, tıp veya psikiyatri konularından bahsediyor gibi ise de bu sembollerle aslında sosyal problemler ele alınmaktadır.
Tölen Abdik’in eserlerini inceleyen Amangeldi Kenşilikulı şöyle belirtir: “İşin esasında hikâyedeki Sağ Kol’da, bir insanın vücudunda yaşayan çift kişilikte, zulmün sadece dış görünüşünü göstermek için seçilmiş olan sembolik işaretlerdir, fakat hikâyedeki gerçek suçlular bunlar değildir. Asıl suçlu, akla itaat etmek istemeyen, hiçbir şeyi dinlemek istemeyen insan zihniyetidir…”8
“Cehennem Ateşi Gülücüğü” adlı uzun hikâyede (bu eseri 30 yıl önce Juldız dergisi, yabancı ülke konu ediliyor, uygun değil açıklamasıyla yayımlamayı reddetmiştir), acımasız bir şekilde kaybolan Kızılderili kabilesinden bahsediyor gibiyken, aslında Kazak ulusunun kaderinin tehlikede olduğu mesajını verir.
Toplamda Tölen Abdik’in yayımlanmış olan on hikâyesi, on uzun hikâyesi, bir romanı ve iki piyesi bulunmaktadır, ancak yazarın kalemi bununla noktalanacak değildir. Okurları, Abdik’in yeni eserini hasretle ve sabırla beklerler. Hem daha sık, hem daha çok, daha kapsamlı yazmasını arzu eden birçok müptela okuru bulunmaktadır. Yazar ise olay örgüsünü, eserin her bir detayını iyice planlamadan yazmayan, “az ama öz” yazmayı tercih eden biri olarak tanınır.9
Eleştirmen Amangeldi Kenşilikulı, Tölen Abdik’in eserlerini tahlil ederken, yazar için “gaddar yetenek” tabirini kullanmaktadır10. Kenşilikulı’nın da belirttiği gibi, eserlerinde olaylar “mutlu son”la bitmez. Bu özgün tarzı, Abdik’in okuyuculara özel bir mesaj ve ders vermek istediğini düşündürmektedir.
Sonuç
Yazar Tölen Abdik’in düşündüren, sorgulayan ve sorgulatan bir tarzı vardır, insanları düşünmeye sevk eder. Eserlerinde olay örgüsünü, felsefî düşüncelerle, sorgulamalarla ve felsefî derinlikle nakşetmiştir, ancak okuyucusunu bu sırada hiç sıkmadan sürükleyici bir şekilde olayların içine çeker. Eserlerini okuyunca tesirinden çıkamadan, unutamadan gezindirir insanı. Meslektaşları ve akranları, yazar Tölen Abdik için, “insan ruhunun arkeologu” namını vermişlerdir.
Yazar, ayrıca sözlü tarih hazinesinin en güzel örneklerini sunar. Öyle olaylardan bahseder ki, ömürlük ders olur okurlara. Halkımızın geçmişini, tarihini öyle güzel örneklerle, çarpıcı bir şekilde öğretir ki, gelecek nesiller bir daha hiç unutmasınlar, unutamasınlar, aydınlansınlar ve bilinçlensinler. Yazar, Kazak halkının gelenek ve görenekleri, etnografı ve folkloru bakımından da değerli inciler sunar.
Abdik, eserleri vasıtasıyla, toplumdaki önemli sorunlara dik-dhattnp,: /T/wüwrkwiy.ewrTitüerrksç.kezs/ij’onuernakaltsa/r?mIDas=ın11ı &isNe UKMard=e1ş8 4K&alCeUmRleEr NDTe=rg&isAi, RSTaIyCı:L7E0=, 5E0k4i8m2s0a1y2fa’sdıennokumak mümkündür.
kat çeker. Toplumda yaşanmakta olan olumsuz olaylara, değişmekte olan toplum değerlerine işaret eder ve uyarır. Örneğin, gazetecilerle bir sohbetinde Abdik, toplumda zengin olmanın ulusal ideolojiye dönüşme meylinden korkuyla bahseder. Hâlbuki, toplumun hedef ve emellerinin, manevî zenginlik olması gerektiği, bağımsız devletin gelişmesi için çalışılması gerektiğini belirtir.
Yazar Tölen Abdik’in eserleri, özgün tarzlarıyla Kazak edebiyatında oldukça önemli yere sahiptir. Yazarın jübilesini kutlar, nice yıllar ve başarılı eserler dileriz.
FERASET SAVAŞI
Söz sanatına büyük bir hazırlıkla adımını atan Tölen Abdik, yirmili yaşlarında yazdığı “Sağ Kol” hikâyesiyle edebiyat dünyasında büyük yankı uyandırdı. Kalem ustası, “Feraset Savaşı” gibi olgun eserini ise altmışlı
Amangeldi Kenşilikulı, “Parasat Maydanı”, Juldız, No:11, 2012, http://www.writers.kz/journals /?ID=11&NUM=184&CURENT=&ARTICLE=5048
http://www.astana.kz/ru/node/71455
Amangeldi Kenşilikulı’nın makalesini