Чуумпу дьол. Александра Спиридонова
диэки хааман, хаппыт оту тэпсэн, сурдурҕаһа турдулар. Сааба таптыыр хараҕынан имэрийэ көрөн оҕолорун атаара хаалла, астыммыттыы мичээрдээн мүчүк гынна, уоһун үрдүн саба үүммүт бытыгын имэриннэ.
Ньургуу оту бэрт түргэнник харбыыр, кыраабыла кылбаҥнаан олорор. Куурбут от бэйэтэ чөмөхтөнөн иһэргэ дылы, кини үлэлиирин туораттан киһи эрэ көрөн туруох курдук. Оттон Биэрискэ кыраабыла, ама, кинини истиэ дуу? Ньургуу үлэтин үтүктэ, сырса сатаан, итиннэ иҥиннэрэн, манна сыһан-соһон, дьэ үөрэниэхчэ буолла быһыылаах. Халыҥ субурҕаны аһара уһаппакка харбаата. Киэһэриэр диэри хайа баҕарар өттүнэн тэҥҥэ харбыыр буолла. Ытыһа хабыллыбатын диэн, Татыйыына чараас үтүлүк биэрэн ыыппыта туһалаата. Сааба кэлэн көмөлөһөн, бугул бөҕөтүн бычыгыраттылар. Ити күнтэн ыла Биэрискэ от үлэтиттэн наһаа саллыбат. Ааһа баран, Ньургуу курдук от үлэтиттэн үөрэр, сүргэтэ көтөҕүллэр, этэ-сиинэ арыллан, чэпчииргэ дылы гынар.
Ити сайын Биэрискэ Махсыымыныын аҕыйахтык көрсүбүттэрэ. Көрүстэхтэринэ, Махсыым, уруккута бэл дьиэтигэр аҕыйахта саҥарар бэйэтэ, ойоҕун кытта Саабалаах тиэргэннэрин бүтэйин нөҥүө уулуссаҕа сытар бэрэбинэлэргэ сэргэстэһэ олорон, тугу эрэ уһуннук кэпсиир. Ойоҕунуун холууп курдук куллугураһаллар, туохтан эрэ күлсэн ыгдаҥалаһаллар. Сороҕор ойон туран тугу эрэ былдьасыһан, оҕо курдук ыстаҥалаһаллар. Киирэн эрэр сайыҥҥы күн Биэрискэ уһун суһуоҕар көмүс уотунан сандаара оонньуур. Ардыгар Махсыым бүтэй сүллүгэһигэр тахсан, сохсоллон олорор буолар. Аттыгар Биэрискэ атаҕын хатыйа үктээн турар, тугу эрэ кэпсиир, хаҥас саннынан бүтэйгэ өйөммүт, илиитинэн салгыҥҥа тугу эрэ суруйар. «Киириҥ!» диэхтэригэр диэри, сырыы аайы бэрэбинэлэриттэн ырааппакка, биирдэ эмэ көрсүһэр киэһэлэригэр ахтылҕаннарын таһаараллар. Аһаат, Махсыым сарсыарда эрдэлиирин иһин, ыга куустуһан, дьиэлэрин диэки бара тураллар.
Атын күннэргэ Махсыым, улахан сопхуос хаһан да бүппэт үлэтигэр сылдьан, дьиэтигэр көстүбэт: звеноҕа да оттоһон ылар, кээһии биригээдэтигэр кыдамаһыттыыр, ыраах отчуттарга ыһыктарын тиэрдэр, сороҕор агитбиригээдэҕэ кыттыһан отчуттары барыларын кэрийэллэр. Биитэр, дьиэлээн иһэн, массыыната бадарааҥҥа батыллан, отчут уолаттары ыҥыран, төһүүлээн-хайаан хостууллар, Биэрискэҕэ тиксиэхтээх бириэмэтин бараан кэбиһэр.
Биир сарсыарда турбуттара, Сахаараптар кыракый дьиэлэрин түннүгүн өҥөйө үүммүт баараҕай тиит лабааларын устун кытыгырас таммахтар куоталаһа, сүүрэкэлэһэ, күндү таас кэриэтэ мутукчаҕа ыйаастыбыт дьэҥкир оҕуруолар кэнчээригэ түһэн, сүтэн-иҥэн хаала тоһуйдулар. Сиппэрэҥ, силбик халлаан буолбут. Махсыым, оронугар олорон, түннүк нөҥүө бороҥ хартыынаны көрөөт, хомойон, сууллар мастыы лах гына сытынан кэбистэ.
– Оо! – аны Биэрискэ өҥдөҥнөөтө.
Куустуһан, сыппахтыы түстүлэр да, хайыахтарай, күннээҕи түбүктэрин санаан ойон турдулар. Арыы киириэхтээх, бэҕэһээҥҥиттэн тиэллэн бэлэм турар. Ньургуу оройуоҥҥа барыахтаах, Италиялыыр кэмэ субу ыган кэллэ. Биэрискэ ийэбэр сылдьарым буолуо диэн бэҕэһээ киилэлээх кырыыҥкаҕа сүөгэй сүүртэрэн