Сааскы кэм. Амма Аччыгыйа
Салдьыр муостаах сүүнэ улахан хара оҕус ойоҕоһугар Микиитэ иэдэһинэн сигэнэр.
– Дьэ, кырдьык, биир маннык оҕонньордоох киһи, дьэ кырдьык… – диэмэхтиир аҕата, баһаам улахан сылгы тыһа үтүлүктэрин өттүктэригэр сууралаамахтыыр.
Балаҕаннарыгар киирэн чэйдээн тахсыбыттара, салдьыр муостаах хара оҕус илин уҥа атаҕынан дугуммат доҕолоҥ буолан тоһуйда…
Аһыы туран туохха эрэ тиҥилэҕин илдьи үктээбитэ дуу, сытан баран, тураары халты үктээн, иҥиирэ хоҥнубута дуу, эргэ дьарҕата көппүтэ дуу – тугун билиэхтэрэй?
Оҕус атаҕа салҕалыыр, туйаҕын төбөтүнэн эрэ сири таарыйар, дугуммат. Оҕус күөҕүнэн күлтэччи көрөн баран, буугунуу-буугунуу, илгистэр. Туора ыал оҕуһа…
Саадьаҕай оҕуһу соҕотохтуу илдьэн биэрэртэн Микиитэ дьулайда. Аккаастаата. Мөҕүлүннэ. Барда.
Амма мууһунан нэлэһийбит суол устун саадьаҕай оҕус дьиэтигэр тиэтэйэн кындыаланан истэ. Уол кини үрдүгэр ытыы истэ. Харах кыаҕа ылбат маҥан тумарыкка, Амма иэнигэр ырыых-ыраах туох эрэ хара көстөр: кини оҕустаах киһи да, суол ыта да, суор да буолуон барыта сөп. Улахан-кыра холобурдара сүтэллэр. Ону көрө сатаан аралдьыйан, уол арыый уоскуйан тиийдэ. Сүрэҕин ханнык эрэ уобуруччу бобута туппахтыыр. Ыал оҕуһа эбээт. Салдьыр муостаах сүрдээх улахан хара оҕус… Оҕуһу кыбыыга баайан баран дьиэҕэ киирдэ. Чэй иһэллэр. Ыалдьыттар бааллар.
Дьиэлээх тойон үрдүк сүүстээх, торум курдук хара бытыктаах, улахан муруннаах, лааһарыйбыт намыһах Байбал Сэмэнэп түргэн саҥатынан тугу эрэ кэпсэтэн чалыгырыыр. Кини ойоҕо Настааччыйа, хоп-хойуу ыас хара хаастарынан оонньуур, түөһүн түгэҕиттэн таһаарар кэрэ саҥатынан дөрүн-дөрүн тыл кыбытан чаҕаарыйталыыр.
Дьиэ айаҕар балачча өр тэпсэҥнии турбутун кэннэ, Байбал кыһыл тымырдардаах киэҥ харахтарынан уол диэки дьэргэлдьитэн кэбистэ уонна ойоҕор эттэ:
– Ыл, ити уолга чэйдэ кут. Оҕустары аҕаллаҕа буолуо.
Мүччүргэннээх кэм кэллэ, Микиитэ нэк бэргэһэтин түөһүгэр ыга баттанна, таһырдьа диэки сыҕарыҥнаата.
– Но, Сэргэх сиэнэ эрээри туох буолан чугуруҥнаатыҥ? Хайа, нохоо, бу сирэйиҥ-хараҕыҥ туох буолан салбаҕыра сытыйда?
Сэргэх Мэхээлэ диэн Микиитэ ийэтин аҕата, сүрдээх сытыы үгүс тыллаах уонна күүстээх киһи эбитэ үһү. Ол сиэнэ «салбаҕырыа» суоҕа эбитэ үһү.
– Оҕустары аҕаллыҥ дуо, нохоо?
– Ээ, оттон оҕустары аҕалбакка, кини бэйэлээх туох улахан наадаҕа кэлбит үһүө! – диэн Настааччыйа лыҥкыныы чаҕаарыйда. – Кэл, нохоо, чэйдэ ис…
– Биир оҕуһу аҕаллым… – Микиитэ кэннинэн сыҕарыс гынна.
– Но, биирдэрин аара сиэн кэбистиҥ дуо?
– Биирдэрэ хаалла… Атаҕа ыарыйда…
– Но!
Оҕус хайдах доҕолоҥ буолан соһуппутун сатыырынан кэпсээтэ. Байбал күлэ-үөрэ олорбута уурайда, ол-бу диэки көрүөлээтэ, саҥата улам кытаата-кытаата ыйытта:
– Дьиэҕитигэр тиийиэххитигэр диэри үчүгэй этэ?
– Үчүгэй этэ.
– Дьиэҕититтэн тахсыбыккыт атаҕа суох буолбут?
– Атаҕа суох буолбут.
– Ким итэҕэйиэн