Дыплом на царства. Аркадзь Ліцьвін
Прызнаўшы каралевіча, баяры маглі атрымаць абарону не толькі ад непагляднага царыка, але і ад натоўпу, над якім страцілі ўладу. Каралеўская армія магла б навесці парадак у краіне. Адначасна спадзяваліся на большыя правы, уладу і асабістую абароненасць, чым пры царах.
І Леў Сапега разумеў, што перамога Жулкеўскага раптоўна памяняла папярэднія дыспазіцыі і намеры. Адкрытая дарога на Маскву пацвердзіла слушнасць колішніх прапаноў гетмана. Вялікі канцлер зычлівым позіркам акінуў пасланцоў з—пад Клушына. Як бы ні ставіцца да паводзін кожнага з іх у нядаўнім мінулым, зараз яны звестуны выключнага поспеху, які несумненна заважыць на ўсёй выправе. – Мы, яснавяльможны пане, вырашылі пагутарыць найперш з вамі, – прамовіў з лёгкім паклонам Адам Жулкеўскі*. – На сустрэчы з намі Найяснейшы пан несумненна даручыць прамаўляць вам.
Вялікі канцлер прыязна ўсміхнуўся пляменніку пераможнага гетмана, акінуў ласкавым поглядам спраўныя постаці маладзёнаў.
– Як і належыць у дачыненнях Рэчы Паспалітай з Усходам, – прамовіў, не трацячы павагі ані на кроплю, хоць дачыненні з гэтай дэпутацыяй не былі для яго значнай падзеяй. – Прашу вашмосьцяў сядаць і пачувацца як найвальней. Сапраўды, варта абмеркаваць заўтрашнюю ўрачыстасць, каб не спляжыць у якой дробязі.
Вялікі канцлер ужо разважаў, як вызначыць бліскучую перамогу жменькі польнага гетмана пад Клушынам, калі кароль пад Смаленскам з усім астатнім войскам нічым не можа пахваліцца. Прыніжаць перамогу Жулкеўскага было б нязгодна ні з уласным гонарам канцлера ні са справядлівасцю. Хіба найлепш падаць яе як выкананне гетманам каралеўскай волі насуперак усім перашкодам і начаканасцям.
– Бліжэйшымі днямі і тут чакаецца зрух, – палічыў патрэбным паведаміць вялікі канцлер. – За тыдзень ці крыху больш спадзяемся казакаў і прыступім да штурму. Дасць Бог поспех, то і сям’ю наведаем, – усміхнуўся зусім па свойску.
Ведаў, што і маладых цягне дадому, якімі б зухамі ні былі. А дом той упрагнёны за якіх пару дзённых пралётаў добрым канём.
– Як я разумею, складзеце да ног караля адпаведныя трафеі? – напалову запытаўся напалову сцвердзіў Сапега.
– Немалыя і каштоўныя, яснепане, – адказаў Аляксандр Збароўскі. – Адна булава ваяводы Шуйскага варта подзіву. Шмат харугваў, а сорак маскавітаў прывітаюць караля і аддадуць пад яго руку немалое войска. Маскоўскае войска! – падкрэсліў палкоўнік.
Вясёлая ўсмешка асвяціла твар канцлера. Ухвальна пакруціў галавою.
– О! Гэта ўцешыць Найяснейшага пана! – запэўніў. – Разумна прыдумалі.
– Ад усяго таварыства, – з добра ўдаванай сціпласцю прамовіў трэці дэпутат Пятро Баркоўскі*.
– Усцешна, усцешна, – паківаў галавою Сапега. – Але напэўна маеце пераказаць нейкія зычэнні і пастулаты таварыства і самога пана гетмана? Варта іх разгледзець і мажліва прыцерці.
Паслы пераглянуліся, каму павесці рэй у такой далікатнай матэрыі.
– Ёсць некалькі