Пра Вяллю, рыбу і рыбалку. Нататкі вандроўніка з Вілейкі. Міхась Міхалевіч
напроць Рабуні. А там было Пахомава, дванаццаць, можа, хат, а была царква і самы бальшы фэст на Спаса – з усіх вялікіх вёсак з'язджаліся, з усяго наваколля. Хадзілі крэсным ходам.
Вёска Вольшына (Лазарцы) (зніклая, зараз на дне Вілейскага вадасховішча).
Лупіносаў Александр Васільевіч, 1954 г.р.
У Лазарцах, ці Вольшына была 21 хата. Карэнныя фаміліі Наркевічы, Гісічы. Мая мама бла з Лазарцаў, таму ўсё лета я праводзіў у бабулі. Наркевічы —ўсе мае. У Лазарцах самыя рыбныя места былі, месца называлася Кастылёва. Берага Вяллі вышэй чым у Вялейцы ў парку, і песчаныя і мы малыя разганыешся і па гэтаму берагу кулік, кулік ну ехалі ў рэчку. Так там глубіны, пад вадой карчы, дубы! Ля вескі было урочашча “Дубняк” – казалі расла дубрава. Вот там бывае сядзеш на лодку-пласкадонку, якую усе звалі толькі “чайка” і бярэш вуду шчупакоўку з бярозы, леска мілімітроўка, зачапляеш на жыўца і ваду шах. Толькі боўць – паплавок у дно – во-о-о такія шчупакі кіль па пяць па сем… Даўней самых вялікіх шчупакаў рыбакі з Вілейкі лавілі менавіта пад Лазарцамі. У затоце мы малымі лавілі вадзяных чарапах, тады із пладзілася мноства. Я цепер зімой на вадасховішчы лаўлю рыбу на коміне ў роднай бабкі. Там дзе кладбішча затоплена, там уся мая радня на дне водасховішча. Веска стаяла на левым, берагу Віліі, ён і цяпер самы высокі на водасховішчы…
Вёскі Малмыгі і Сенішча
Мікалай Іванавіч Саўчыц, 1944 г. н., родам з в. Сенішча:
…Чым я лавіў? Найбольш сеткамі, рукамі лавіў – туды ў кусты залез, ці ў карчах. Пісталетам троху пробаваў. Ну ён мне нешта не панаравіўся. Я рыбу з пісталетам мала лавіў. Некалі яшчэ Трус Іван Міхайлавіч пакойны (старшыня гарсавета) і Каляда там прывезлі пісталет для падводнай ахоты. Ну, Каляда Мікалай Іванавіч, ён пасля вайны з пісталетам ездзіў, па нечым, не знаю па якіх дзялах, упаўнамочаны, а тады прадсядацелем райсаюза быў, а тады, як пагарэлі ў райсаюэзе яго паплечнікі, яго после перакінулі дырэктарам на мебельную фабрыку. Дык я проста з гэтым пісталетам лазіў: Вілія ж была красавіца, вада чыстая. Дык я некалькі такіх язёў забіў. Нават глушыў рыбу. Бамбіў рыбу найбольш пад Сенішчам Пётр Астрэлін з такім Валынцом, тожа ў цюрме рабіў, месны чалавек з Лазарцаў, цяпер Вольшына завецца, як адсялілі. Пётр Астрэлін у 1961 ці 62-м гаду быў апошні начальнік Вілейскай цюрмы, як яе закрывалі. Дык яны ўсягды, было ж у іх гэтага аманалу; а я заўсёды ля Віллі тарчэў, бо і я участвавал інагда. Так я всё врэмя іх лавіў, Астрэліна гэтага і з Валынцом. Яны бамбяць, ну а я ўжо лаўлю, дастаю рыбу.
…Сто грам тола хватала, каб падняць яму. Ну, места, дзе глушыць, выбіралі ямы. Калі яма невялікая, то сто грам і многа. Пяцьдзесят хватала, во так вот.
– Ці былі выпадкіі пакарання за браканьерства ў Вілейцы?
– Пасадзілі за браканьерства аднаго хлопца, Васілія Шабанова. Фамілію, может, і путаю, но точна Васілій. Ён рабіў шафёрам, ён вазіў Лузіка. А Лузік быў начальнікам страіцельства этага вадахранілішча. Тожа яго Васей звалі.
І