Трынаццаць гісторый пра мёртвага ката (зборнік). Наталка Харытанюк
п’яны – на гэта шчасліва ўсміхнуўся і, не вагаючыся, запатрабаваў бы: – Пакуль не позна. Пакуль Гары не паспеў раскрыць вам самую галоўную таямніцу – без якой і гульня не гульня… – але так і не скончыў думку: на мяне ўрачыста і страшна глядзеў Гары – і ўяўны Оскар асёкся.
– Мілы Гары, – прашаптала я, зусім заблытаная і па-дзіцячы рагубленая.
Гары адказаў толькі, што і гэтым мне пераймацца не варта.
І яшчэ, сказаў ён, маё наступнае апавяданне так і мусіць называцца – “Мілы Гары”.
Вось яно – другі раз прамоўленае “Мілы Гары”. Прагучала са смехам – лёгка і няўлоўна. Настолькі няўлоўна прагучала яно, што я доўга яшчэ не буду ведаць, як ухапіць тую гісторыю, назву для якой толькі што прыдумаў Гары. Я паспрабую паўтарыць гэст, з якога ўсё пачалося. Але ў мяне не атрымаецца.
І не прыгадаю я гэту гісторыю, нават калі наш цягнік павязе нас дадому. Толькі адчую, што ў ёй мае быць: залатая платформа і абавязкова халодныя аблокі, даўна забытая дарога ў забытае мейсца (я так і не прыгадаю ў апавяданні, куды менавіта мы едзем ці вяртаемся з Гары) і тры кроплі віскі. Гісторыю “Мілы Гары” я пачну менавіта ў дарозе, азіраючыся з пытаннем у вачах: Мілы Гары? Няўпэўненая. Разгубленая.
– Гары? – маўкліва запыталася я, калі мы ўжо сядзелі ў купэ і раскрылі гісторыю Оскара. – Кім былі мы ва ўсёй гэтай гісторыі?
– Сірэнамі.
– Але чаму ён нас адпускае? Чаму ён, згубіўшы ўсё, калі не можа нават пісаць больш, такі шчаслівы?
– А пра што, ты думаеш, было яго апавяданне?
– Пра загадкі, якіх – як высветлілася – няма і не будзе, – сумна прыпадняла я бровы.
– Не, зусім не пра гэта, – сказаў Гары, захінаючы фіранку.
Гары толькі ўсміхаўся і не спяшаўся мне нічога тлумачыць. “Галоўнае – не куды яна сыходзіла,” – пачаў Гары, але тут жа змоўк.
На пероне ён пабачыў Оскара. Гары выскачыў, каб развітацца, за пяць хвілін да адпраўлення. Шчаслівыя і тонкія, яны стаялі на пероне – залатым пероне невядомага гораду, ці забытага сну, і спрабавалі развітацца. Але не змаглі нават зварухнуцца – толькі нахіліліся адзін да аднаго.
І раптам гэты іх гэст – яны не абняліся, а злёгку штурханулі адзін аднаго ў плячо, лёгка-лёгка – патлумачыў мне, пра што была гісторыя Оскара. Я глядзела на Гары і з жахам думала: няўжо? Я не заўважыла, як абняла Гары, калі ён вярнуўся ў купэ, і ўжо шаптала яму на вуха – як мантру, як заклён, як малітву: Гары, – шаптала я, – мой мілы Гары, мой цудоўны Гары, мой мёртвы кот…
А пасля: – Гісторыя была пра тое, што нічога немагчыма ўтрымаць? Так, Гары? – апускала я вочы, але прымушала сябе прамовіць гэта: – Пра тое, што нічога-нічога… Каля сябе? У гэтым жыцці? – і яшчэ мацней сціскала яго ў абдымках. Нібы звар’яцелая.
Цягнік стаіць яшчэ на мейсцы, Гары так нічога і не адказвае спачатку.
– Нічога немагчыма ўтрымаць, – шапчу я Гары. – І таму ён адпускае нас? – я шукаю ў вачах Гары адказ, але ён іх заплюшчвае і хітае галавой: не. Ён хітае галавой – нібы гатовы сказаць