Imiona osób cytowanych i opisywanych w niniejszym artykule zostały zmienione.
8
Zob. D. Markowska, Rodzina w społeczności wiejskiej – ciągłość i zmiana, w: I. Bukraba-Rylska, Socjologia wsi polskiej, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2008, s. 139.
9
Zob. M. DeVault, Feeding Work and Social Class, w: The Social Organization of Caring as Gendered Work, Chicago: University of Chicago Press 1991, s. 242.
10
Por. R. Moisio, E. Arnould, L. Price, Between Mothers and Markets. Constructing Family Identity through Homemade Food, „Journal of Consumer Culture” 2004, t. 4, s. 361–384.
11
Zob. R. Coleman, Art of Work. An Epitaph to Skill, London: Pluto Press 1988.
12
Zob. A. Krzyworzeka, Rolnicze strategie pracy i przetrwania. Badania w gminie Szumowo, praca doktorska w archiwum IEiAK UW, Warszawa 2009, s. 174.
13
Zob. F. Pine, Góralskie wesele. Pokrewieństwo, płeć kulturowa i praca na terenach wiejskich socjalistycznej i postsocjalistycznej Polski, w: Gender: perspektywa antropologiczna, red. A. Kościańska, R. E. Hryciuk, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2005, s. 76–89.
14
Zob. S. Walczewska, Damy, rycerze i feministki. Kobiecy dyskurs emancypacyjny w Polsce, Kraków: eFKa 2006, s. 164.
15
Zob. W. Belasco, Food. Key concepts, New York: Oxford 2008, s. 41.
16
S. Walczewska, dz. cyt., s. 166.
17
E. Dunn, Prywatyzując Polskę: o bobofrutach, wielkim biznesie i restrukturyzacji pracy, przeł. P. Sadura, wstęp D. Ost, Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej 2008, s. 158.
18
Por. M. Mauss, H. Hubert, Zarys ogólnej teorii magii, w: M. Mauss, Socjologia i antropologia, Warszawa: KR 2001, s. 41–161; C. Levi-Strauss, Wprowadzenie do twórczości Marcela Maussa, w: Socjologia i antropologia, dz. cyt., s. 7–39.
19
Zob. C. M. Counihan, Power and Female Identity in Contemporary Florence, w: The Anthropology of Food and Body. Gender, Meaning, and Power, New York – London: Routledge 1999.
20
A. Kamiński, Funkcje pedagogiki społecznej. Praca socjalna i kulturalna, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1982, s. 165; cyt. za: Organizacje pozarządowe w społeczeństwie obywatelskim, red. M. Załuska, J. Boczoń, Warszawa: Interart 1996, s. 62.
21
A. Giddens, Socjolgia, przeł. A. Szulżycka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2007, s. 464.
22
Zob. P. Gliński, Polscy Zieloni, Warszawa: Wydawnictwo IFIS PAN 1996.
23
Zob. B. Misztal, Socjologiczna teoria ruchów społecznych, „Studia Socjologiczne” 1984, nr 1, t. 92, s. 121–122.
24
C. Offe, Nowe ruchy społeczne: przekraczanie granic polityki instytucjonalnej, w: Socjologia. Lektury, red. P. Sztompka, M. Kucia, Kraków: Znak 2005, s. 222.
25
Zob. tamże, s. 223.
26
Zob. P. Siuda, Wolna kultura vs dyktat prawa autorskiego – krótka analiza ruchu społecznego „wolnej kultury”, w: Od robotnika do internauty. W kierunku społeczeństwa informacyjnego, red. A. Siwik, L. H. Haber, Kraków: Uczelniane Wydawnictwa Naukowo-Dydaktyczne AGH 2008, s. 361–370.
27
M. Castells, Galaktyka Internetu. Refleksje nad Internetem, biznesem i społeczeństwem, przeł. T. Hornowski, Poznań: Rebis 2003, s. 158.
28
Zob. Z. Bauman, Tożsamość ze sklepu, tożsamość ze spiżarni, w: W poszukiwaniu tożsamości. Humanistyczne rozważania interdyscyplinarne, red. H. Mamzer, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM 2007.
29
Zob. M. Szczepański, Rozwój lokalny i regionalny w perspektywie socjologicznej, Tychy: Śląskie Wydawnictwa Naukowe WSZiNS 2002.
30
Zob. np.: FAO 2005, Estimating Household and Institutional Food Wastage and Losses. Measuring Food Deprivation and Food Excess in the Total Population; FAO 2006, Food Wastage in Turkey; FAO 2011, Global Food Losses and Food Waste; FAO 2011, Food Loss Reduction Strategy; FAO 2011, Statistical Yearbook; FAO 2012, The State of Food Insecurity in the World; SMG KRC, Marnowanie Żywności, Raport dla Polskiej Federacji Banków Żywności 2009; SMG KRC, Nie marnuj jedzenia, Raport dla Polskiej Federacji Banków Żywności 2011; SMG KRC, Marnowanie żywności w Polsce i Europie, Raport dla Polskiej Federacji Banków Żywności 2012; Institution of Mechanical Engineering 2013, Global food: Waste not, Want not.
31
W tym kontekście posługuję się ramą pojęciową zaproponowaną przez Immanuela Wallersteina. Por. I. Wallerstein, Utopistyka. Alternatywy historyczne dla XXI wieku, przeł. I. Czyż, Poznań: Oficyna Wydawnicza Bractwa „Trójka” 2008; tenże, Koniec świata, jaki znamy, Warszawa: Scholar 2004; tenże, Analiza systemów światów. Wprowadzenie, przeł. K. Gawlicz, M. Starnawski, przedm. M. Starnawski, P. Wielgosz, Warszawa: Dialog 2007.
32
Rzeczywistość empiryczna jest zawsze bardziej skomplikowana niż teorie socjologiczne. Dlatego powyższe dwa modele marnotrawstwa żywności należy traktować jako próbę analitycznego wskazania głównych i powtarzających się tendencji, od których mogą pojawić się „odchylenia” w przypadku konkretnych obszarów geograficznych.
Tamże. Warto dodać, że na poziomie indywidualnej konsumpcji Polska marnuje znacznie mniej żywności niż wymienione kraje. Pomimo tego jest to nadal jeden z najwyższych wyników w UE.
35
Według badań GUS wydajemy około 25% budżetów domowych na żywność. Zob.: GUS, Sytuacja gospodarstw domowych w świetle wyników badań budżetów domowych 2011, [online:] http://www.stat.gov.pl/gus/5840_1160_PLK_HTML.htm [dostęp: 19.06.2013], s. 5.
36
B. Silver, Ruchy pracownicze i globalizacja po 1870 roku, Warszawa: Książka i Prasa 2009.
37
Zob. M. Foucault, Trzy typy władzy, w: Współczesne teorie socjologiczne, t. 1, red. A. Jasińska-Kania, L. Nijakowski, J. Szacki, M. Ziółkowski, Warszawa: Scholar 2006; Tenże, Wiedza i władza, w: Współczesne teorie socjologiczne, dz. cyt.
38
Niezależny ruch społeczny, który powstał w połowie lat dziewięćdziesiątych XX wieku w Stanach Zjednoczonych, a z czasem zyskał sobie popularność w innych częściach świata, zwłaszcza w Europie Zachodniej. Freeganizm propaguje antykonsumpcyjny styl życia, sprzeciwiając się zwłaszcza marnotrawieniu żywnośc
