Ćwiczenia propriocepcji w rehabilitacji. Отсутствует
kończynę jako funkcjonującą część schematu ciała. Sensacje i ból fantomowy mogą także występować po uszkodzeniach części ciała innych niż kończyny, np. po amputacjach piersi, ekstrakcjach zębów lub amputacji oka.
Czuciowe uszkodzenie propriocepcji może być również spowodowane przedawkowaniem witaminy B6. Uszkodzenie może być także wywołane czynnikami cytotoksycznymi, np. po chemioterapii. Propriocepcja jest zwykle uszkodzona u pacjentów, którzy cierpią z powodu nadmiernej ruchomości stawów (Ehlers-Danlos syndrom). Jest to genetycznie uwarunkowany zespół, który uwidacznia się osłabieniem tkanki łącznej. Jednym z częstszych zwykle diagnozowanych uszkodzeń propriocpecji u osób chodzących, szczególnie powyżej 60. roku życia, jest niedobór witaminy B12. Jeżeli schorzenie nie jest leczone, daje permanentne uszkodzenie nerwów obwodowych.
Jeżeli jest uszkodzony zmysł równowagi, osoba ma trudności z utrzymaniem poprawnej orientacji w przestrzeni. Przykładem zaburzeń równowagi może być niezdolność do chodzenia bez podpierania się lub niemożność samodzielnego stania. Może to powodować upadki lub zwiększać skłonność do nich. Objawy mogące towarzyszyć zaburzeniom równowagi to:
● zaburzenia w postaci zawrotów głowy,
● lekkie bóle głowy lub poczucie zamroczenia,
● problemy w czytaniu lub problemy z widzeniem,
● dezorientacja.
Niektórzy pacjenci mogą także odczuwać nudności, wymioty, biegunki, zmiany w częstości skurczów serca i ciśnienia krwi, niepokój i panikę. Niektóre reakcje są związane z objawami zmęczenia, depresji oraz obniżonej koncentracji; objawy mogą ukazywać się i znikać na krótsze okresy lub mogą cofać się na dłuższy czas.
Dezorientacja może występować przy schorzeniach błędnikowych (uszkodzenie VIII nerwu czaszkowego). Deficyty poznawcze są natury przestrzennej, ale także zawierają funkcje niezwiązane z przestrzenią – osoba ma utratę pamięci poznawczej. Dysfunkcja przedsionkowa opisywana jest jako uszkodzenie procesu uwagi i zwiększenie uszkodzeń uwagi i może ulegać pogorszeniu przy zaburzeniach postawy skojarzonymi ze schorzeniami przedsionkowymi. Według ostatnich doniesień z literatury, wykazano na podstawie rezonansu magnetycznego, że obustronne uszkodzenia przedsionków pochodzą z atrofii hipokampa, co wiąże się ze stopniem uszkodzeń zadań pamięci przestrzennej.
Problemy z równowagą mogą pojawiać się, gdy występują uszkodzenie układu przedsionkowego, wzrokowego lub zaburzenia czucia głębokiego. Nieprawidłowości w funkcji równowagi mogą wskazywać na szeroki zakres patologii, do których należą m.in.: schorzenia ucha wewnętrznego, niskie ciśnienie tętnicze krwi, guzy mózgu, uszkodzenia mózgu łącznie z udarem. Również wiele różnych terminów jest często używanych do określenia zawrotów głowy, włączając w to lekkie zawroty głowy, mdłości, zamroczenia, nieporadność, dezorientację, bezradność, opieszałość. Zawroty głowy, zaburzenia równowagi i objawy przedomdleniowe są terminami używanymi częściej przez lekarzy i mają więcej precyzyjnych definicji.
Do najczęściej wymienianych przyczyn zawrotów głowy zależnych od ucha wewnętrznego należą:
● łagodne pozycyjne zawroty głowy (BPPV);
● zapalenie błędnika:
– zapalenie nerwu przedsionkowego (gałązka VIII nerwu czaszkowego),
– zapalenie nerwu ślimakowego (gałązka VIII nerwu czaszkowego);
● uraz czaszki;
● choroba Ménière'a;
● przetoka limfatyczna;
● zespół górnego kanału półkolistego;
● obustronna westybulopatia (obustronne uszkodzenie błędników).
Uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego:
● zmiany zwyrodnieniowe związane z wiekiem,
● zaburzenia równowagi,
● infekcje,
● zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
● ropnie nadoponowe,
● kiła,
● niedokrwienie mózgu i móżdżku oraz zaburzenia perfuzji, udar, zespół Wallenberga (móżdżkowy boczny),
● autoimmunologiczne – syndrom Cogana,
● strukturalne – malformacje Arnolda-Chiariego, wodogłowie,
● systemowe – stwardnienie rozsiane (SM), choroba Parkinsona (PD),
● niedobory witaminowe: B12,
● nowotwory łagodne lub złośliwe.
1.1. Diagnozowanie zaburzeń równowagi ciała
Testy diagnostyczne systemu przedsionkowego (równowagi) zawierają elektronystagmografię ENG, wideonystagmografię (VNG), testy rotacji, dynamiczną posturografię komputerową (CDP). Do innych badań wykorzystywanych w diagnozowaniu zaburzeń równowagi należą testy systemu słuchu, audiometria czystego tonu, audiometria mowy, odruch akustyczny, elektrokortikografia (ECoG), emisja otoakustyczna (OAE) i test odpowiedzi mózgowej oraz słuchowej (ABR albo BER, BSER lub BAER). Ponadto dokładną metodą obrazową jest rezonans magnetyczny (MRI).
Istnieją różne sposoby leczenia zaburzeń równowagi. Jedna możliwość to leczenie schorzenia, które może być połączone z zaburzeniami równowagi (np. infekcje ucha, udar, stwardnienie rozsiane, uszkodzenie rdzenia kręgowego, choroba Parkinsona, schorzenia nerwowo-mięśniowe i przetrwałe uszkodzenia mózgu, dysfunkcja móżdżku i ataksja). Indywidualne leczenie jest oparte na ocenie wyników pochodzących z objawów historii choroby, ogólnego stanu zdrowia pacjenta oraz przeprowadzonych testów. Płynny i systematyczny wzorzec ruchu, np. tai-chi, może być metodą zapobiegania upadkom w wieku starszym.
Wiele rodzajów zaburzeń równowagi wymaga odpowiedniego treningu.
Testy wykorzystywane do oceny równowagi:
● test sięgania – functional reach test,
● kliniczny test integracji w równowadze – clinical test for integration in balance (CTSIB),
● wstań i idź – timed up and go,
● próba Romberga,
● marsz po linii,
● próba Unterbergera,
● test dwóch wag,
● test Tinetti,
● test Berga.
Test sięgania
Test sięgania – functional reach test, określany jako test Duncana, jest testem jednopunktowym, służącym do szybkiej oceny problemów z równowagą i ryzykiem upadków u osób starszych.
Przeprowadzenie testu:
Badany stoi bokiem do ściany, ze stopami ustawionymi na szerokości bioder, miednica dotyka ściany. Kończyna górna bliższa ściany jest zgięta w stawie ramiennym do 90 stopni. Aby prawidłowo przeprowadzić test, można na ścianie zaznaczyć punkt stykania się wybranego palca ze ścianą.
Przeprowadzenie testu:
Pacjent wychyla się w przód w taki sposób, aby stopy pozostały nieruchomo na podłożu w kontakcie z nim całym swoim podbiciem, miednica pozostaje w miejscu. W maksymalnym wychyleniu