Terapia zajęciowa. Отсутствует
jest analiza aktywności?
2. Jakie znasz rodzaje analizy aktywności?
3. W jakim celu wykonuje się analizę aktywności?
4. Wymień etapy analizy aktywności.
Piśmiennictwo
1. Creek J.: The knowledge base of occupational therapy. W: Occupational therapy and mental health (red. J. Creek). Churchill Livingstone, Edinburgh 2002.
2. Duncan E.A.S. (red.): Foundations for Practice in Occupational Therapy. Elsevier Churchill Livingstone, Edinburgh 2006.
3. Duncan E.A.S. (red.): Skills for Practice in Occupational Therapy. Elsevier Churchill Livingstone, Edinburgh 2009.
4. Hagedorn R.: Foundations for Practice in Occupational Therapy. Churchill Livingstone, Edinburgh 2001.
5. Thomas H.: Occupation- Based Activity Analysis. Slack Incorporated, Thotofare NJ 2012.
6. Townsend E., Polatajko H. (red.): Enabling Occupation II: Advancing an occupational therapy vision for health, well-being, & justice through occupation. Canadian Association of Occupational Therapists, Ottawa 2007.
7. Vroman K.G., Steward E.: Occupational Therapy Evaluation for Adults: A Pocket Guide. Lippincott, Williams & Wilkins, Philadelphia 2014.
4
Proces terapii zajęciowej na przykładzie Canadian Practice Process Framework (CPPF)
Anna Misiorek
Słowa kluczowe: proces terapii zajęciowej CPPF, kontekst społeczny, kontekst praktyki, ramy odniesienia
4.1. Wprowadzenie
Canadian Practice Process Framework (CPPF) zalicza się do modeli terapii zajęciowej i tak jak wszystkie modele ma za zadanie pomóc terapeucie „znaleźć się w świecie pacjenta”, zrozumieć złożone zależności, które ograniczają lub motywują ludzkie działania oraz profesjonalnie dobrać i skutecznie przeprowadzić terapię. Sposób pracy narzędziem, jakim jest CPPF, umożliwia holistyczne spojrzenie na pacjenta, zgodnie z ideą, że tylko holistyczny obraz osoby połączony ze zrozumieniem jej sytuacji, empatią i dobrze przeprowadzonym klinicznym rozumowaniem daje szanse na udaną terapię.
Canadian Practice Process Framework jest oparty na koncepcyjnym modelu CMOP-E, co można zauważyć w sposobie opisywania osoby, środowiska, zajęcia oraz celów terapii. Zgodnie z definicją terapii zajęciowej, podaną w modelu CMOP-E, celem terapii zawsze jest umożliwienie zmiany, wzmocnienie zaangażowania i poprawa wykonywania codziennych zajęć (occupational performance, occupational engagement enablement).
Schemat CPPF składa się z 8 kroków (action points) osadzonych w kontekstach: społecznym, praktyki oraz w tzw. ramach odniesienia, co ma w sposób obrazowy przedstawiać dynamiczną interakcję zachodzącą pomiędzy terapeutą a pacjentem w obrębie poszczególnych kontekstów, które wpływają na podejmowane działania i wymuszają ciągłą refleksję na temat efektywności procesu. Poszczególne kroki określają kolejne elementy terapii, począwszy od pierwszego do ostatniego kontaktu z pacjentem, pomagając terapeucie całościowo i sprawnie poprowadzić proces terapii.
Tabela 2. Modele terapii zajęciowej
4.2. Poszczególne elementy procesu CPPF
Kontekst społeczny dotyczy zależności pomiędzy odbiorcą terapii, terapeutą zajęciowym a środowiskiem: kulturowym, instytucjonalnym, fizycznym i społecznościowym, dlatego w obrębie kontekstu społecznego rozważa się cztery konteksty, odpowiednio: kulturowy, instytucjonalny, fizyczny i społecznościowy. Kontekst ten przedstawia szeroko rozumiane środowisko życia pacjenta, środowisko pracy terapeuty wraz z ich uwarunkowaniami fizycznymi, klimatycznymi, prawnymi, kulturowymi i innymi.
Kontekst społeczny wyznacza ramy dla terapii, ukazuje dostępne możliwości i ograniczenia, tworząc kontekst praktyki, tj. aktualną sytuację, w której odbywać się będzie terapia zajęciowa. Rozważając kontekst praktyki, należy zastanowić się nad zależnościami występującymi pomiędzy pacjentem a poszczególnymi elementami jego środowiska, jak również rozważyć czynniki osobowe, które mogą wpływać na zaangażowanie i udział pacjenta w zajęciach (occupational performance, occupational engagement) oraz na relację pacjent – terapeuta. Wśród czynników osobowych przeanalizować należy te związane ze zdrowiem, wiekiem lub poziomem rozwoju, stylem życia, płcią, rasą, pochodzeniem i stanem emocjonalnym pacjenta. Kolejna grupa czynników osobowych obejmuje kompetencje pacjenta, jego kwalifikacje nabyte na drodze edukacji, przedstawiane zdolności, doświadczenie zawodowe, jak również umiejętności, zwyczaje i style związane z uczeniem się i radzeniem sobie. Niezmiernie ważne jest, aby wśród czynników osobowych nie zapomnieć o sferze subiektywnej, tego, co pacjent myśli o sobie i otaczającej go rzeczywistości, jaka jest jego tożsamość osobista, kulturowa, zawodowa, czy jest osobą wierzącą, jakie są jego przekonania (dotyczące np. płci, wieku), wartości, jak widzi siebie w kontekście upływającego czasu, przeszłości i przyszłości, jaką prezentuje wizję przyszłych możliwości, skąd czerpie motywację, jakie ma marzenia, nadzieje i aspiracje.
Tabela 3. Kontekst społeczny – przykłady
Tabela 4. Kontekst praktyki zakorzeniony w kontekście społecznym – przykłady
Czynniki środowiskowe, zawarte w poszczególnych elementach środowiska, jak również część czynników osobowych, są zmienne i dynamiczne z natury, mogą być zatem skutecznie modyfikowane przez terapię.
Ramy odniesienia (frames of references) są związane z posiadanymi kompetencjami, osobistymi obserwacjami otaczającego świata i własnymi przeżyciami. Opierają się na stawianiu przypuszczeń popartych wiedzą, rozumieniem i doświadczeniem oraz stanowią podłoże dla konkretnych wyborów podczas terapii. Innymi słowy, ramy odniesienia to punkt widzenia, kontekst, na którym oparte jest determinujące przebieg terapii myślenie i rozumowanie.
Ramy odniesienia, czyli własny punkt widzenia w procesie terapii, ma zarówno terapeuta, jak i pacjent. U terapeuty związany on będzie z różnymi dziedzinami wiedzy, przebytymi kursami, doświadczeniem zawodowym, na którym terapeuta opiera kliniczne rozumowanie oraz według którego prowadzi terapię. Do przykładowych ram odniesienia, związanych z praktyką terapii zajęciowej należą: sprawiedliwość zajęciowa, biomechaniczna, neurorozwojowa, kontroli motorycznej, psychodynamiczna, kognitywno-behawioralna, sensomotoryczna. Jednocześnie można wykorzystywać wiele ram odniesienia.
Zastanów się
Warto zastanowić się w swojej praktyce nad rolą ramy odniesienia pacjenta w procesie terapii. Co może ona zawierać? Być może własne uzasadnienie choroby, własną wizję niepełnosprawności oraz siebie jako osoby niepełnosprawnej, przekonania co do obecności osób niepełnosprawnych w życiu społecznym, przekonania, jaką rolę ma pacjent, a jaką terapeuta w procesie terapii. Jaki może mieć to wpływ na współpracę pacjenta z terapeutą?
4.3. Etapy (kroki) procesu CPPF
4.3.1. Rozpoczęcie współpracy z osobą (pacjentem) (Enter/initiate)
Etap ten odnosi się do momentu nawiązania współpracy pomiędzy dwoma partnerami procesu, tj. terapeutą