Zaburzenia nerwicowe w praktyce lekarza POZ. Отсутствует

      Księgarnia wysyłkowa:

      tel. 42 680 44 88; infolinia: 801 33 33 88

      e-mail: [email protected]

      Przedmowa

      Zaburzenia nerwicowe to problem nie tylko medyczny, ale i społeczny. Medyczny – bo rozpowszechnienie ich jest duże, stanowią istotny problem diagnostyczny, a postępowanie terapeutyczne z chorymi na te zaburzenia jest skomplikowane i długotrwałe. Społeczny – ze względu na wspomniane wyżej rozpowszechnienie, ze względu na towarzyszące im zmniejszenie aktywności i wydolności, co przekłada się na mniejszą aktywność zawodową, częstsze absencje chorobowe, inwalidyzację pacjentów i konieczność zapewnienia im opieki. Nie należy zapominać o tym, że osoby z zaburzeniami nerwicowymi bywają czasem traktowane jako te, które niekoniecznie wymagają diagnostyki i leczenia, a tylko „szukają sobie choroby” lub chcą zwrócić na siebie uwagę otoczenia, być w centrum zainteresowania, oczekują wzięcia pod opiekę itp.

      Niezwykle szkodliwe i mylne jest twierdzenie, że chorzy na zaburzenia nerwicowe to osoby, które „chcą chorować” albo „same są sobie winne”. Wprawdzie etiologia tych zaburzeń jest wieloraka, a co jeszcze ważniejsze, nie dysponujemy w miarę obiektywnymi metodami weryfikacji istnienia wielu z tych zaburzeń; nie ma tzw. markerów biologicznych tych zaburzeń, czyli takich np. badań laboratoryjnych, neuroobrazowych czy neurofizjologicznych, które byłyby charakterystyczne dla całej grupy zaburzeń nerwicowych albo dla poszczególnych z nich. Takie markery są niezwykle pomocne, wręcz niezbędne w diagnostyce różnych chorób (np. badanie EKG obiektywizuje podejrzenie arytmii, a badanie stężenia glukozy we krwi pomaga w diagnozowaniu cukrzycy). W przypadku zaburzeń nerwicowych tak nie jest. Dlatego tak ważna jest znajomość obrazu klinicznego tych zaburzeń oraz konieczność dokładnej diagnostyki różnicowej. Przecież jeżeli chory skarży się np. na okresowe kołatanie serca, ucisk w głowie, w gardle, duszność i poczucie, że za chwilę coś złego się wydarzy, to najpierw należy przeprowadzić wnikliwą analizę tych objawów, wykluczyć ich „organiczną” przyczynę, a dopiero potem możemy wziąć pod uwagę nerwicowe tło tych dolegliwości. Tak więc nawet wtedy, gdy od razu podejrzewamy zaburzenia nerwicowe, nie zwalnia nas to z konieczności przeprowadzenia niezbędnej weryfikacji tła zgłaszanych przez pacjenta objawów. Z tego m.in. powodu część lekarzy z chęcią widziałaby osoby cierpiące na zaburzenia nerwicowe jako przede wszystkim pacjentów gabinetów psychiatrycznych. Myślę, że sporo w tym racji, gdyż psychiatrzy są najlepiej przygotowani do opiekowania się takimi chorymi, ale nie należy zapominać, że zanim postawi się diagnozę „nerwicy”, muszą zostać wykluczone inne, organiczne schorzenia.

      Niniejsza książka zawiera zbiór podstawowych informacji dotyczących diagnostyki i postępowania terapeutycznego u chorych z zaburzeniami nerwicowymi. Co do diagnostyki, to staraliśmy się w sposób przystępny i bez zbędnego teoretyzowania przedstawić najczęściej występujące zaburzenia nerwicowe i zasady ich rozpoznawania. Natomiast co do postępowania terapeutycznego, to muszę przyznać, że przedstawione tu opcje terapeutyczne zupełnie nie wyczerpują katalogu możliwości niesienia pomocy tym chorym. Główną przyczyną tego stanu rzeczy jest fakt, że w wielu zaburzeniach nerwicowych podstawową formą terapii jest psychoterapia, a nie farmakoterapia. Żeby móc udzielać porad w zakresie psychoterapii, trzeba – oprócz odpowiedniego wykształcenia – przejść skomplikowany trening, uzyskać odpowiedni certyfikat i poddawać się systematycznie superwizji. Jest to więc proces długotrwały i dość skomplikowany. Mówiąc wprost: nie można zostać psychoterapeutą, czytając książki. Dlatego książka niniejsza zawiera wprawdzie podstawowe informacje o kierunkach psychoterapii i o możliwościach jej zastosowania w praktyce, ale z konieczności są to informacje pobieżne, gdyż mają za cel jedynie uzmysłowić Czytającemu, jakie możliwości psychoterapia niesie. Natomiast to lekarz czy psycholog ustalają, czy w danym przypadku psychoterapia jest celowa i wtedy kierują pacjenta do psychoterapeuty.

      Mamy nadzieję, że zebrane w tej książce informacje pomogą Czytelnikowi usystematyzować posiadaną już wiedzę dotyczącą rozpoznawania i leczenia zaburzeń nerwicowych. Ponieważ pozycja ta kierowana jest do lekarzy innych specjalności, nie do psychiatrów ani do psychologów, w żadnym wypadku nie wyczerpuje możliwości przedstawienia kompletnej wiedzy na temat zaburzeń nerwicowych. Zainteresowanych tym tematem należy odesłać do podręczników psychiatrii.

      1

      Nomenklatura i klasyfikacja

      Marek Jarema

      Nomenklatura

      Od lat w medycynie szeroko jest stosowany termin „nerwica”. Jest to określenie różnie definiowane i niemal dowolnie interpretowane. Lekarze i psycholodzy o różnej orientacji mają swoje wyobrażenie o tym, czym jest „nerwica”, a także różne poglądy na jej genezę oraz sposoby postępowania terapeutycznego. Dlatego tak ważne jest, aby zastanowić się, czym jest „nerwica” w ujęciu nowoczesnej medycyny opartej na faktach.

      Trzeba jednoznacznie stwierdzić, że jakkolwiek w potocznym języku termin „nerwica” bywa powszechnie używany, to obowiązująca u nas klasyfikacja chorób ICD-10 takiego terminu nie zawiera. Rozdział poświęcony problemom „nerwicowym” zatytułowany jest „Zaburzenia nerwicowe, związane ze stresem i pod postacią somatyczną”, ale już poszczególne zaburzenia w tym rozdziale omówione nie zawierają terminu „nerwica” (ICD-10). Dlaczego?

      Wydaje się, że z punktu widzenia medycyny opartej na faktach termin „nerwica” jest trudny do przyjęcia,