Padaczka. Etiologia. Отсутствует
A.: Neuropathological work-up of focal cortical dysplasias using the new ILAE consensus classification system – practical guideline article invited by the Euro-CNS Research Committee. Clin Neuropathol 2011; 30(4): 164–177.
67. Najm I., Sarnat H.B., Blümcke I.: The international consensus classification of Focal Cortical Dysplasia – a critical update 2018. Neuropathol Appl Neurobiol 2018.
68. Louis D., Von Deimling A., Cavenee W.K.: Diffuse astrocytic and oligodendrogliual tumours. W: WHO Classification of Tumors of the Central Nervous System, revised 4th edn, red. D.N. Louis, H. Oghaki, D. Wiesttler i wsp. IARC Press, Lyon 2016, 15–78.
69. Becker A.J., Urbach H., Scheffler B. i wsp.: Focal cortical dysplasia of Taylor’s balloon cell type: mutational analysis of the TSC1 gene indicates a pathogenic relationship to tuberous sclerosis. Ann Neurol 2002; 52(1): 29–37.
70. Urbach H., Scheffler B., Heinrichsmeier T. i wsp.: Focal cortical dysplasia of Taylor’s balloon cell type: a clinicopathological entity with characteristic neuroimaging and histopathological features, and favorable postsurgical outcome. Epilepsia 2002; 43(1): 33–40.
71. Gumbinger C., Rohsbach C.B., Schulze-Bonhage A. i wsp.: Focal cortical dysplasia: a genotype-phenotype analysis of polymorphisms and mutations in the TSC genes. Epilepsia 2009; 50(6): 1396–1408.
72. Wang D.D., Piao Y.S., Blümcke I. i wsp.: A distinct clinicopathological variant of focal cortical dysplasia IIId characterized by loss of layer 4 in the occipital lobe in 12 children with remote hypoxic-ischemic injury. Epilepsia 2017; 58(10): 1697–1705.
73. Parvizi J., Le S., Foster B.L. i wsp.: Gelastic epilepsy and hypothalamic hamartomas: neuroanatomical analysis of brain lesions in 100 patients. Brain 2011; 134(Pt 10): 2960–2968.
74. Matyja E., Grajkowska W., Marchel A. i wsp.: Ectopic cerebellum in anterior cranial fossa: Report of a unique case associated with skull congenital malformations and epilepsy. Am J Surg Pathol 2007; 31(2): 322–325.
75. Leone M.A., Ivashynka A.V., Tonini M.C. i wsp.: Risk factors for a first epileptic seizure symptomatic of brain tumour or brain vascular malformation. A case control study. Swiss Med Wkly 2011; 141: w13155.
76. Chen D.J., Severson E., Prayson R.A.: Cavernous angiomas in chronic epilepsy associated with focal cortical dysplasia. Clin Neuropathol 2013; 32(1): 31–36.
77. Murakami K., Umezawa K., Kaimori M. i wsp.: Cavernous angioma presenting as epilepsy 13 years after initial diagnosis. J Clin Neurosci 2004; 11(4): 430–432.
78. Wang D.D., Blümcke I., Coras R. i wsp.: Sturge-Weber Syndrome Is Associated with Cortical Dysplasia ILAE Type IIIc and Excessive Hypertrophic Pyramidal Neurons in Brain Resections for Intractable Epilepsy. Brain Pathol 2015; 25(3): 248–255.
79. Maton B., Krsek P., Jayakar P. i wsp.: Medically intractable epilepsy in Sturge-Weber syndrome is associated with cortical malformation: implications for surgical therapy. Epilepsia 2010; 51(2): 257–267.
80. Murakami N., Morioka T., Suzuki S.O. i wsp.: Focal cortical dysplasia type IIa underlying epileptogenesis in patients with epilepsy associated with Sturge-Weber syndrome. Epilepsia 2012; 53(11): e184–188.
4. Padaczka w chorobach metabolicznych
Agnieszka Sawicka, Maria Mazurkiewicz-Bełdzińska
Wrodzone choroby metaboliczne są heterogenną grupą chorób uwarunkowanych genetycznie. Mutacje powodują wystąpienie bloku enzymatycznego, co prowadzi do nieprawidłowego stężenia substancji w komórkach lub/i płynach fizjologicznych, powodując zaburzenie prawidłowego funkcjonowania różnych organów organizmu. Ta grupa obejmuje ponad 1000 jednostek chorobowych. Częstość każdej z osobna jest rzadka, natomiast sumarycznie wynosi 1 : 2000.
Symptomatologia tych chorób jest wysoce różnorodna, od bardzo ciężkiego do łagodnego przebiegu. Bardzo często objawy dotyczą ośrodkowego układu nerwowego (OUN) i manifestują się występowaniem napadów padaczkowych. Odnosząc się do patogenezy tych schorzeń, możemy w tym wypadku mówić o „padaczce metabolicznej”.
W poniższym rozdziale będą omówione wrodzone choroby metaboliczne, których objawem dominującym jest padaczka lub też ujawnia się ona w czasie naturalnego ich przebiegu.
Na istotną uwagę zasługują choroby metaboliczne, w których napady padaczkowe oporne są na konwencjonalnie stosowane leki przeciwpadaczkowe i dopiero zastosowanie specyficznych terapii leczniczych prowadzi do ustąpienia lub znamiennego zmniejszenia liczby napadów padaczkowych.
Diagnostyka powyższych chorób opiera się na badaniach biochemicznych płynów fizjologicznych organizmu. Wydaje się, że niedługo zastąpione one zostaną badaniami genetycznymi, a w szczególności NGS (Next-generation exome sequencing), które wyjaśnią większość przypadków często trudnych do interpretacji i przeprowadzenia badań biochemicznych.
Patofizjologia padaczki we wrodzonych chorobach metabolicznych
Defekty szlaków metabolicznych powodują zaburzenie funkcjonowania komórek nerwowych, co prowadzi do rozpoczęcia epileptogenezy, która nie wykazuje specyficzności dla tej grupy chorób [2]. Morfologia napadów oraz cechy elektrokliniczne są zależne od wieku dziecka i typowe dla powszechnie znanych zespołów padaczkowych klasyfikowanych według Międzynarodowej Ligi Przeciwpadaczkowej (ILAE 2017) [3].
Wiek ujawnienia się napadów padaczkowych przypada głównie na okres wczesnodziecięcy. Jest to związane ze szczególną wrażliwością niedojrzałego mózgu na zaburzenia spowodowane między innymi uszkodzonymi szlakami metabolicznymi. Ta wyjątkowa podatność na występowanie napadów padaczkowych wynika z niedojrzałości funkcji hamującej neuronów w tym wieku.
Zaburzenia w przebiegu wrodzonych chorób metabolicznych, prowadzące do nieprawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, obejmują różnorodne szlaki patofizjologiczne i w niektórych jednostkach chorobowych – malformacje kory mózgu (tab. 4.1) [4].
Tabela 4.1. Patofizjologia padaczki we wrodzonych chorobach metabolicznych
Zaburzenia dyfuzji biernej w obrębie bariery krew-mózg (deficyt transportera glukozy: GLUT-1)
Gromadzenie się substancji neurotoksycznych: kwasice organiczne, zaburzenia cyklu mocznikowego, deficyt kofaktora molibdenowego
Zaburzenia równowagi rozłożenia jonów wewnątrz- i zewnątrzkomórkowych: kwasice organiczne
Zaburzenia funkcjonowania neurotransmiterów oraz aminokwasów: niedobór fosforanu pirydoksalu, padaczka pirydoksynozależna, hiperglicynemia nieketo- tyczna, deficyt dehydrogenazy semialdehydu bursztynianu
Deficyty energetyczne: choroby mitochondrialne
Deficyty substratów (seryna)
Zaburzenie transportu pierwiastków: choroba Menkesa
Zaburzenia przepuszczalności i integralności błony neuronalnej: deficyt syntetazy holokarboksylazy
Wady rozwojowe mózgu: choroby peroksysomalne, deficyt dehydrogenazy pirogronianu, zaburzenia glikozylacji, zespół Smitha-Lemlego-Opitza
Przykładem choroby metabolicznej, w której czas wystąpienia napadów padaczkowych jest zależny od stopnia dojrzałości mózgu, jest deficyt transportera glukozy. W okresie noworodkowym zużycie glukozy przez mózg jest minimalne. Jego prawidłowe funkcjonowanie zapewniają substancje będące produktami degradacji lipidów. To zjawisko tłumaczy dużą tolerancję mózgu w tym czasie na hipoglikemię i jednocześnie pojawienie się pierwszych napadów padaczkowych w przebiegu deficytu GLUT-1 dopiero w wieku kilku miesięcy życia, kiedy to wzrasta zapotrzebowanie mózgu na glukozę [2].
Конец ознакомительного