Szczepienia ochronne. Obowiązkowe i zalecane od A do Z. Отсутствует

      Wybrane szczepienia zalecane w aktualnym Programie Szczepień Ochronnych w Polsce

      ■ Szczepienie zalecane przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B (WZW typu B)

      Zachorowania na WZW typu B występują na całym świecie. Nosicielstwo antygenu HBs wśród zdrowych osób waha się od 1%, na przykład w Polsce, do nawet powyżej 20% w krajach tropikalnych. Wprowadzenie w 1996 roku powszechnych szczepień ochronnych noworodków i niemowląt, a następnie dzieci w 14. roku życia okazało się bardzo skuteczne. Dzieci zaszczepione 3 dawkami szczepionki są chronione przez wiele lat, a ich skuteczność określa się na 85–100%. Nie są zalecane dawki przypominające. Szczepienie chroni przed poważnymi konsekwencjami zakażenia, przed marskością i rakiem wątroby.

      Oprócz noworodków i niemowląt oraz młodzieży gimnazjalnej szczepienia zalecane są wszystkim niezaszczepionym osobom narażonym na zakażenie związane z uszkodzeniem ciągłości tkanek ze względu na tryb życia lub wykonywane zajęcia, a także przewlekle chorym o wysokim ryzyku zakażenia, a niezaszczepionym w ramach szczepień obowiązkowych. Czynne uodpornienie przeciwko WZW typu B polega na zastosowaniu 3 dawek szczepionki w schemacie szczepienia podstawowego 0, 1, 6 miesięcy lub 4 dawek w schemacie 0, 1, 2, 12 miesięcy, gdy potrzebna jest szybka i silna odpowiedź. W sytuacji konieczności uzyskania odpowiedzi w krótkim czasie można zastosować dla osób dorosłych szczepionkę Engerix B 20 μg w schemacie szybkiego uodpornienia: 0, 7, 21 dni i 12 miesięcy (np. przed zabiegiem operacyjnym lub wyjazdem w regiony o wysokiej endemiczności WZW typu B). W wyniku szczepienia podstawowego u zdecydowanej większości szczepionych uzyskuje się wzrost miana przeciwciał powyżej poziomu ochronnego, tj. 10 j.m./l. U kilku procent szczepionych ten wzrost przeciwciał jest nieznaczny (low responders), u kilku procent zaś nie pojawiają się przeciwciała (non responders). U osób z ochronnym poziomem przeciwciał utrzymuje się także długotrwała pamięć immunologiczna. Nie jest konieczne szczepienie przypominające osób zdrowych uprzednio zaszczepionych podstawowo, pomimo stężenia przeciwciał anty-HBs poniżej poziomu ochronnego (10 j.m./l). Dawki przypominające zalecane są osobom przewlekle chorym, u których stężenie przeciwciał spadło poniżej poziomu ochronnego. U osób w fazie zaawansowanej choroby nerek z filtracją kłębuszkową poniżej 30 ml/min oraz u osób dializowanych dawki przypominające należy podawać według wskazań producenta szczepionki oraz zaleceń lekarza. Zaleca się badanie poziomu przeciwciał co 6–12 miesięcy. Dla chorych z niedoborem odporności, gdy po szczepieniach podstawowych stężenie przeciwciał wynosi poniżej 10 j.m./l, zaleca się podanie kolejnych 1–3 dawek szczepionki; gdy nadal stężenie przeciwciał jest poniżej 10 j.m./l, nie wykonuje się dalszych szczepień. Dla chorych z nowotworami w trakcie leczenia immunosupresyjnego i dla pacjentów po przeszczepieniu narządów, zaleca się utrzymanie stężenia przeciwciał ~ 100 j.m./l. Kontrola przeciwciał u tych pacjentów odbywa się co 6 miesięcy, a gdy stężenie spada poniżej 100 j.m./l, należy podać podwójną dawkę szczepionki. Dla pacjentów z cukrzycą, gdy po szczepieniach podstawowych stężenie przeciwciał jest poniżej 10 j.m./l, zaleca się podanie 1–3 dawek szczepionki, a gdy nie uzyska się ochronnego stężenia przeciwciał, po podaniu 1–3 dawek szczepionki, odstępuje się od dalszych szczepień. Jeżeli powyższe metody nie przynoszą oczekiwanego efektu, to należy uznać taką osobę za nieodpowiadającą na szczepienie i stosować wobec niej wszystkie środki profilaktyczne chroniące ją przed zakażeniem WZW typu B. U tych osób powinno się również rozważyć wykonanie badania na obecność antygenu HBs i przeciwciał anty-HBc z powodu możliwości zakażenia wirusem WZW typu B.

      Po ekspozycji na materiał biologiczny powinno zostać zastosowane uodpornienie bierno-czynne, na przykład wśród pracowników ochrony zdrowia, którzy nie byli zaszczepieni, a ulegli ekspozycji podczas wykonywania zabiegu. Zaleca się podanie immunoglobuliny anty-HBs i jednocześnie pierwszej dawki szczepionki. Podobne postępowanie należy zastosować u noworodków urodzonych przez kobiety zakażone wirusem WZW typu B. Wszystkie dostępne w Polsce szczepionki przeciwko WZW typu B są skuteczne i bezpieczne. Należą one do szczepionek rekombinowanych II generacji i zawierają białko powierzchniowe antygen HBs. Niepożądane odczyny poszczepienne to najczęściej objawy miejscowe w postaci bolesności, zaczerwienienia i stwardnienia w miejscu podania szczepionki. Przeciwwskazaniem do stosowania szczepionek przeciwko WZW typu B jest nadwrażliwość na składniki szczepionki, w tym na białka drożdży używanych w procesie jej produkcji. Według PSO na 2019 rok szczepionka przeciwko WZW typu B może być podawana domięśniowo lub podskórnie zgodnie ze wskazaniami producenta szczepionki.

      W Polsce zarejestrowane są następujące szczepionki, do stosowania domięśniowego:

      1) Monowalentne: