Psychologia. Kluczowe koncepcje. Tom 1. Philip G. Zimbardo
krytycznego do przewodniego problemu tego rozdziału dotyczącego wpływu cukru na nadaktywność dzieci?
1. Po pierwsze, oceń źródło.
Czy matka ośmiolatka jest ekspertem w zakresie biologicznych skutków spożywania cukru? Zakładając, że nie jest, musisz się zastanowić, czy źródło, na którym opiera swoje przekonania, jest wiarygodne, czy też raczej powtarza ona „zdroworozsądkowe” poglądy, które często słyszała, ale których nigdy nie sprawdziła.
2. Po drugie, zbadaj dowody.
Czy przeprowadzono badania naukowe nad wpływem cukru na dzieci? Jeśli tak, to co wykazały?
3. Po trzecie, oceń, czy zachodzi tu jakakolwiek tendencyjność w myśleniu?
Efekt potwierdzania sprawia, że tendencyjnie zapamiętujemy te sytuacje, gdy nasze dzieci zjadły cukier i stały się nadaktywne, a zapominamy lub pozostajemy ślepi na te przypadki, gdy dzieci zjadły cukier i nic się nie stało. Podobnie efekt nastawienia sprawia, że jeśli spodziewamy się nadaktywności dzieci w wyniku spożycia cukru, to taki skutek najprawdopodobniej zaobserwujemy.
4. Po czwarte, zastanów się, czy osoba wysuwająca dane twierdzenia unika typowych błędów logicznych?
W omawianym przykładzie, nawet jeśli jesteśmy w stanie udowodnić, że dzieci spożywające więcej cukru są bardziej nadaktywne, nie mamy pewności, że to właśnie cukier jest przyczyną, ponieważ ten związek ma charakter korelacyjny (i nie świadczy o przyczynowości). Alternatywne wyjaśnienie zakładałoby, że być może jest odwrotnie: bardziej nadaktywne dzieci jedzą więcej cukru, co pozwala im zaspokoić wysokie zapotrzebowanie na aktywność. A może to jednak ekscytacja przyjęciem wywołuje nadaktywność, choć winimy cukier? Określenie tych możliwości pomaga przezwyciężyć nam błąd korelacji–przyczynowości.
5. Jakie inne perspektywy powinno się uwzględnić?
Wreszcie, konieczność dostrzeżenia wielu perspektyw skłania nas do przyznania, że prawdopodobnie istnieją także inne przyczyny wywołujące ekscytację dzieci na przyjęciach. Na przykład być może w trakcie przyjęć rodzice pozwalają dzieciom na więcej, a ogólne zasady i normy społeczne zachowania na dziecięcych imprezach wymagają energetycznych zabaw.
Przetestujmy teraz próbkę twoich przekonań psychologicznych. Niektóre z poniższych twierdzeń są prawdziwe, pozostałe zaś fałszywe. Nie przejmuj się, jeśli niektóre z nich – lub wszystkie – pomylisz: nie będziesz w tym odosobniony. Istota tego ćwiczenia polega na pokazaniu, że to, czego o procesach psychicznych uczy nas tzw. zdrowy rozsądek, może nie wytrzymać dokładnego sprawdzenia za pomocą naukowego testu. Oznacz każde z następujących twierdzeń jako „prawdę” lub „fałsz”.
1. Mitem jest twierdzenie, że większość ludzi używa jedynie około 10% swojego mózgu.
2. Podczas najbardziej sugestywnych snów twoje ciało może być sparaliżowane.
3. Stres psychologiczny może być przyczyną chorób fizycznych.
4. Kolor czerwony istnieje tylko jako wrażenie w mózgu. W świecie zewnętrznym nic takiego jak „czerwony” nie istnieje.
5. Choroba dwubiegunowa (psychoza maniakalno-depresyjna) jest powodowana przez konflikty w nieświadomym umyśle.
6. Umysł noworodka jest w istocie „czystą kartą”, na której wszystko to, co on lub ona wie, musi zostać zapisane (wyuczone) w procesie nabywania doświadczeń.
7. Wszystko, co się nam przytrafia, pozostawia trwały zapis w pamięci.
8. Człowiek przychodzi na świat z kompletem komórek mózgowych na całe życie.
9. Inteligencja jest cechą determinowaną niemal wyłącznie genetycznie, utrzymującą się w toku życia na stałym poziomie.
10. Wariograf (wykrywacz kłamstw) jest niezwykle dokładny w wykrywaniu reakcji organizmu, które w oczach wyszkolonego specjalisty niezawodnie wskazują, kiedy podejrzany kłamie.
Odpowiedzi: Pierwsze cztery twierdzenia są prawdziwe, pozostałe zaś fałszywe. Poniżej znajdują się krótkie objaśnienia każdego przykładu. Więcej na temat tych mitów dowiesz się, studiując psychologię.
1. Prawda: to jest mit. Na co dzień używamy wszystkich części mózgu.
2. Prawda: podczas najżywszych snów, które występują w fazie szybkich ruchów gałek ocznych (REM), mięśnie wykonujące ruchy dowolne naszego ciała – z wyjątkiem tych kontrolujących ruchy gałek ocznych – są sparaliżowane.
3. Prawda: związek umysłu i ciała może prowadzić do choroby, kiedy znajdujesz się w stanie chronicznego stresu.
4. Prawda: jakkolwiek wydawałoby się to dziwne, wszystkie wrażenia koloru są generowane przez mózg. Fale świetlne faktycznie mają różne częstotliwości, ale nie mają kolorów. To mózg interpretuje różne częstotliwości fal jako określone barwy.
5. Fałsz: nie ma żadnych dowodów na rzecz tezy, że nieświadome konflikty odgrywają jakąś rolę w chorobie dwubiegunowej. Dowody sugerują natomiast silny komponent biochemiczny. Zaburzenie zwykle dobrze reaguje na pewien typ leków, co sugeruje obecność zaburzeń w chemii mózgu. Badania sugerują także, że ta wadliwa chemia może mieć podstawy genetyczne.
6. Fałsz: noworodkowi daleko do bycia „niezapisaną kartą”, jako że przychodzi na świat z bogatym repertuarem wrodzonych zdolności i odruchów. Mit „czystej karty” ignoruje również genetyczny potencjał dziecka.
7. Fałsz: jakkolwiek faktycznie wiele szczegółów z naszego życia zostaje zapamiętanych, nie ma dowodów wskazujących na to, że mózg zapisuje je wszystkie. W rzeczywistości istnieją wystarczające powody, żeby uznać, iż większość z otaczających nas informacji nigdy nie dociera do pamięci, te zaś, które się w niej znalazły, zostają zniekształcone.
8. Fałsz: w przeciwieństwie do tego, co naukowcy myśleli jeszcze parę lat temu, niektóre części mózgu wytwarzają nowe komórki w toku życia.
9. Fałsz: na inteligencję wpływają zarówno czynniki wrodzone, jak i środowisko. Ponieważ zależy ona częściowo od środowiska, twój poziom inteligencji (mierzony testami określającymi IQ) może się zmieniać w toku życia.
10. Fałsz: nawet najbardziej doświadczony ekspert od obsługi wariografu może błędnie uznać osobę mówiącą prawdę za kłamcę lub nie zdołać wykryć kłamstwa. Obiektywne dowody wspierające dokładność wariografu są wątłe.
ZAGADNIENIE PSYCHOLOGICZNE
Psychologia jako główny kierunek studiów
Póki co możesz myśleć „Psychologia brzmi dość obiecująco… Może powinienem pójść na studia psychologiczne?”. Stopnień naukowy z psychologii może być użyteczny na wiele sposobów, niezależnie od tego, czy zamierzasz być psychologiem czy nie. Ogólnym celem psychologii jest zrozumienie, dlaczego ludzie robią, to, co robią, i z tej przyczyny ukończenie nawet kilku kursów z psychologii da ci lepsze zrozumienie samego siebie i innych osób w twoim życiu. Zdobycie stopnia naukowego przedlicencjata lub licencjata z psychologii zapewni ci pracę w charakterze pomocy psychologicznej lub pracownika technicznego w agencjach, szpitalach, domach opieki i placówkach rehabilitacyjnych. Stopień licencjacki z psychologii, wraz z dodatkowym wyszkoleniem w zakresie biznesu, administracji rządowej, dziennikarstwa lub edukacji, także stanowi doskonały punkt wyjścia do kariery w tych obszarach.
Zostanie pełnoprawnym psychologiem wymaga