Podstawy ekonomii integracji europejskiej. Anna Zielińska-Głębocka
efekt zmiany produkcji krajowej;
● efekt zmiany cen krajowych.
Zmiany oddziałują na dobrobyt różnych grup uczestniczących w efektach unii celnej: konsumentów, producentów, władz fiskalnych (w zakresie dochodów budżetowych z ceł). Efektem netto jest wzrost lub spadek łącznego dobrobytu wszystkich grup – efekt kompensacji, gdy straty / korzyści jednej grupy są kompensowane korzyścią / stratą innych grup.
W prezentowanym graficznym ujęciu efektów unii celnej są wyróżnione trzy kraje lub grupy krajów (rys. 5.1 i 5.2):
● literą A oznaczono kraj lub grupę krajów, będących inicjatorami integracji – A jest najmniej efektywnym, czyli najdroższym producentem;
● literą B oznaczono kraj lub grupę krajów, będących średnio efektywnymi producentami – B jest potencjalnym partnerem kraju A w unii celnej ze względu na bliskie sąsiedztwo;
● literą W oznaczono kraj lub grupę krajów, będących najbardziej efektywnymi dostawcami na rynki światowe – W nie jest bliskim sąsiadem, ale ze względu na położenie geograficzne może być brany pod uwagę jako
partner.
Na rys. 5.1 przedstawiono sytuację kraju A, który jest inicjatorem utworzenia unii celnej i dokonuje oceny możliwości wyboru partnera spośród krajów B i W. Przed utworzeniem unii celnej kraj A stosuje cła (t) jednakowe dla obu partnerów. Cena z cłem wynosi, odpowiednio, PW + t oraz PB + t . Są to cła niedyskryminacyjne.
Rys. 5.1. Skutki unii celnej kraju A z najbardziej efektywnym producentem W
Cena wyjściowa PA kraju A znajduje się na przecięciu krzywych popytu DA i podaży SA – jest wyższa od ceny rynkowej zarówno kraju B, jak i kraju W. Po wprowadzeniu ceł równych dla obu potencjalnych partnerów, kraj A może importować produkty wyłącznie z kraju W po cenie PW + t, gdyż import z kraju B jest nierentowny ze względu na zaporową cenę PB + t. Wielkość importu na rys. 5.1 przedstawia odcinek Q1 Q2. Import uzupełnia krajowe dostawy na rynek, wynoszące OQ1 , co pozwala na zwiększenie popytu do wielkości OQ2.
Przedstawiona na rys. 5.1 sytuacja powstała po decyzji kraju A o utworzeniu unii celnej z krajem W. Zniesione zostały cła dla W, pozostawiono natomiast wyjściowy poziom ceł dla kraju B. Ze względu na działanie prawa jednej ceny, cena kraju W bez cła, czyli PW, spowodowała efekt kreacji, czyli zastąpienie produkcji krajowej A importem z kraju W. Import z W wzrósł z Q1 Q2 do Q3 Q4, przynosząc dwa pozytywne efekty – efekt produkcyjny w postaci spadku cen, na rysunku trójkąt b, oraz efekt konsumpcyjny w postaci wzrostu popytu, na rysunku trójkąt d. Pojawiły się także skutki negatywne w postaci strat poniesionych przez producentów krajowych, którzy musieli ograniczyć swoją produkcję z OQ1 do OQ3 i dostosować się do nowego poziomu cen; na rysunku strata to obszar a. Stratę poniósł również budżet, gdyż zniknęły dochody z ceł, jakie do tej pory płacili producenci kraju W. Straty budżetu przedstawia prostokąt c, z kolei cały obszar (a + b + c + d) obrazuje łączne skutki unii celnej, obszar (b + d) to efekt kreacji handlu, przy czym korzyść netto pojawia się wtedy, gdy (b + d) jest większe niż (a + c).
Rys. 5.2. Skutki unii celnej kraju A ze średnio efektywnym producentem B
Na rys. 5.2 przedstawiono sytuację utworzenia unii celnej z krajem B, przy pozostawieniu ceł wyjściowych dla kraju W. Zniesienie ceł dla B oznacza, że właśnie producenci tego kraju decydują o nowej cenie unii celnej. Zmieniła się struktura produkcji i wymiany. Powstały nowe strumienie wymiany w stosunku do sytuacji wyjściowej, gdy importowane były produkty z cłem z kraju W w ilości Q1 Q2. Nowe strumienie importu zostały na rys. 5.2 oznaczone jako Q3 Q1 oraz Q2 Q4 i jest to efekt kreacji handlu zobrazowany obszarami b i d. Jednocześnie pojawił się efekt przesunięcia handlu z kraju W na kraj B, oznaczający, że import z W w ilości Q1 Q2 został zastąpiony importem z B w podobnej ilości. Efekt przesunięcia jest w tym modelu traktowany jako koszt unii celnej, co przedstawia zakreskowany prostokąt CDEF, wyrażający dodatkowy koszt, jaki muszą ponieść konsumenci w A, ze względu na to, że partnerem został wybrany kraj B, a nie kraj W. Wybór kraju W oznaczałby obniżenie ceny do poziomu PW, natomiast wybór kraju B oznacza wyższy poziom wspólnej ceny. Iloczyn nadwyżki ceny PB nad hipotetyczną ceną PW oraz dodatkowego kosztu związanego z przesunięciem importu w wymiarze Q1 Q2 obrazuje efekt netto przesunięcia handlu w postaci prostokąta CDEF. Efekt ten powstał z podziału dobrobytu przedstawionego jako obszar ABQ1Q2. Obszar ABCD to korzyść konsumentów z liberalizacji, obszar CDQ1Q2 to całkowity koszt importu w sytuacji unii z krajem B, obszar EFQ1Q2 to koszt netto importu przy niższej cenie z W, a obszar CDEF to przyrost kosztu importu ze względu na wyższą cenę PB.
Efekty unii celnej mogą być mierzone nie tylko przedstawionymi skutkami netto kreacji czy przesunięcia handlu, lecz także innymi wskaźnikami, takimi jak:
● stopień konwergencji lub dyspersji cenowej w ramach unii, z określeniem źródła różnic cenowych;
● skala i zakres działania prawa jednej ceny w unii celnej;
● poziom cen unii celnej w relacji do cen światowych;
● wielkość handlu wewnętrznego i zewnętrznego;
● wielkość handlu wewnątrzgałęziowego;
● efekty kosztowe kreacji i przesunięcia handlu;
● efekty dynamiczne unii celnej (w tym poziom produkcyjności);
● relacje cen lub zmian cen eksportowych do importowych (terms of trade
Конец ознакомительного фрагмента.
Текст предоставлен ООО «ЛитРес».
Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на ЛитРес.
Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.