Syntezy i niuanse. Janusz Dobieszewski

Syntezy i niuanse

id="n55">

55

A. Walicki, Idea wolności u myślicieli rosyjskich. Studia z lat 1955–1959, Kraków 2000, s. 280. Por. również J. Dobieszewski, Współczesny renesans rosyjskiej filozofii religijnej. Perspektywy i zagrożenia, w: Tradycja chrześcijańska Wschodu i Zachodu w kulturze Słowian, red. A. Bezwiński, Bydgoszcz 2006; J. Dobieszewski, Empatia, dystans i ani trochę уныния. Profesor Andrzej Walicki a rosyjska myśl filozoficzna, w: Wokół Andrzeja Walickiego. Almanach myśli rosyjskiej, red. J. Dobieszewski, J. Skoczyński, M. Bohun, Warszawa 2009.

56

В. Мильдон, Русский Ренессанс или Фальш „серебряного века”, „Вопросы философии” 2005, № 1.

57

Н. Ильин, Трагедия русской философии, Москва 2008; por. także N. Iljin, „Rosyjskie duchowe siły! Gdzie one są?”. Fatalna kwestia Mikołaja Strachowa, przeł. O. Jabłonko, J. Krasicki, „Studia Philosophica Wratislaviensia” 2008, vol. 3, fasc. 4; H. Rarot, Problem rosyjskiej filozofii religijnej, „Przegląd Filozoficzny” 2011, nr 1.

58

В. Зеньковский, История русской философии, т. 1, Paris 1948, s. 315, 324–325, 334, 338, 343–345. Wszystkie cytaty z prac nietłumaczonych na język polski w przekładzie własnym.

59

С. Левицкий, Очерки по истории русской философии, Москва 1996, s. 93–94.

60

С. Булгаков, Душевная драма Герцена, w: С. Булгаков, Сочинения в двух томах, т. 2, s. 97, 99, 115, 117, 129.

61

Jak to jasno i jednoznacznie stwierdza Andrzej Walicki, „Hercen nie był i nie chciał być myślicielem religijnym” (A. Walicki, Rosja, katolicyzm i sprawa polska, Warszawa 2002, s. 411).

62

N. Bierdiajew, Rosyjska idea, przeł. J.C. – S.W., Warszawa 1999, s. 65.

63

M. Malia, Alexander Herzen and the Birth of Russian Socialism. 1812–1855, Cambridge 1961.

64

Иванов-Разумник, О смысле жизни, С.-Петербург 1910.

65

Jak pisze Andrzej Walicki, „Hercen był dla Berlina autorytetem, z którym konfrontował swe własne decyzje, zastanawiając się, jakie stanowisko zająłby on w tej czy innej sprawie”, i wcześniej: „można zasadnie twierdzić, że odkrycie koegzystencji niewspółmiernych wartości w światopoglądzie Hercena było jednym ze źródeł Berlinowskiego pluralizmu wartości” (A. Walicki, Rosyjscy interpretatorzy koncepcji wolności Isaiaha Berlina, „Studia Philosophica Wratislaviensia” 2008, vol. 3, fasc. 2, s. 24, 20).

66

Berlin – pisze Walicki – „portretował Hercena jako egzystencjalistycznego filozofa przypadkowości życia, traktowanej jako warunek wolności” (tamże, s. 20); por. także J. Uglik, Radykalny humanizm Aleksandra Hercena – próba komentarza, „Przegląd Filozoficzny” 2011, nr 1 (myśl Hercena to, być może, „jakaś antycypacja egzystencjalizmu w wersji Sartre’a” – tamże, s. 133).

67

I. Berlin, Rosyjscy myśliciele, przeł. S. Kowalski, Warszawa 2003, s. 108.

68

Tamże, s. 197, 207.

69

Na co zwraca uwagę, za Iwanowem-Razumnikiem, Andrzej Walicki (A. Walicki, Isaiah Berlin i dziewiętnastowieczni myśliciele rosyjscy, w: I. Berlin, Rosyjscy myśliciele, dz. cyt., s. 343).

70

Por. H. Rarot, Problem rosyjskiej filozofii religijnej, dz. cyt., s. 125.

71

Jak pisze bliski ujęciu Berlina Andrzej Walicki, myśl Hercena to „unikalne połączenie przenikliwego sceptycyzmu z iście rosyjską zdolnością do ideowego zaangażowania” (A. Walicki, Isaiah Berlin i dziewiętnastowieczni myśliciele rosyjscy, dz. cyt., s. 341).

72

I to pomimo różniącego Hercena od omawianych przez Walickiego rosyjskich filozofów liberalnych nihilizmu prawnego (por. A. Walicki, Filozofia prawa rosyjskiego liberalizmu, przeł. J. Stawiński, Warszawa 1995, s. 59–63).

73

Д. Чижевский, Гегель в России, С.-Петербург 2007, s. 130. Cytat w przekładzie własnym.

74

A. Kamiński, Michaił Bakunin. Życie i myśl, t. 1 (Od religii miłości do filozofii czynu, 1914–1848), Wrocław 2012, s. 247, 260, 289.

75

Por. tamże, s. 256–258.

76

Tamże, s. 111.

77

Tamże, s. 139.

78

Tamże, s. 145, 169 (w ostatniej frazie Kamiński cytuje Iwana Panajewa).

79

Tamże, s. 171.

80

Tamże, s. 174.

81

Tamże, s. 203.

82

Tamże, s. 249.

83

M. Bakunin, Reakcja w Niemczech, przekład pod redakcją A. Landmana, w: M. Bakunin, Pisma wybrane, red. H. Temkinowa, t. 1, Warszawa 1965, s. 129.

84

Tamże, s. 156.

85

Tamże, s. 152.

86

Tamże, s. 127.

87

Tamże, s. 128.

88

Tamże, s. 141.

89

Tamże, s. 129–130.

90

Tamże, s. 134, 135.

91

Tamże, s. 128.

92

Tamże, s. 144.

93

Tamże, s. 129.

94

Tamże, s. 130.

95

Tamże, s. 135, 136.

96

Tamże, s. 139.

97

Tamże, s. 142.

98

Tamże, s. 131.

99

Tamże, s. 129.

100

Tamże, s. 130–131.

101

Tamże, s. 135.

102

Tamże.

103

Tamże, s. 131.

104

Tamże, s. 140–141.

105

Tamże, s. 143.

106

Tamże, s. 153.

107

Tamże, s. 156.

108

В.В. Зеньковский, История русской философии, т. 1 (ч. 2), Ленинград 1991, s. 49, 56, 1

Скачать книгу