Nazizm. Struktura władzy. Waldemar Aftyka
inwestycją stała się budowa sieci autostrad (w latach 1933 do 1941 – 5 tys. km), ale również melioracja i kultywacja gruntów, powstawały lotniska. Prowadzono remonty infrastruktury miejskiej oraz wiejskiej. Wykonywano wiele prac porządkowych. Rezygnowano, gdzie to było możliwe, z użycia ciężkich maszyn i urządzeń, by zatrudnić jak najwięcej pracowników fizycznych. Uważano, nie bez racji – piszą autorzy Historii Niemiec…63, że skuteczniejszym sposobem jest pociągnięcie do pracy, nawet nisko płatnej, niż wypłacanie zasiłków dla bezrobotnych. Dla młodzieży wprowadzono w 1934 r. obowiązek odbycia „służby pracy” (zajęła się tym w 1935 r. organizacja Służba Pracy Rzeszy – Reichsareitsdienst, RAD) przez pół roku, potem przez rok, zyskano niemal bezpłatnych pracowników, a opóźniało to wchodzenie całych roczników na rynek pracy. W marcu 1935 r. wprowadzono powszechną służbę wojskową, co również odciążyło rynek pracy, zmniejszając bezrobocie. Dla małżeństw udostępniono kredyt małżeński, który miał pobudzać w polityce demograficznej stymulowanie prokreacji. Nieoprocentowane pożyczki udzielano (do jesieni 1937 r.) pod warunkiem, że kobieta zrezygnuje z pracy lub jej w ogóle nie podejmie. Preferowano rodziny wielodzietne. Równocześnie w jakimś stopniu ograniczyło to bezrobocie.
Jednak najważniejszym sposobem zlikwidowania bezrobocia stały się zbrojenia. Rozbudowa przemysłu zbrojeniowego pociągnęła za sobą rozwój przemysłu metalurgicznego i chemicznego. Produkcja przemysłowa w latach 1933–1939 podwoiła się, a w produkcji aluminium Niemcy zajmowały pierwsze miejsce na świecie.
W wyniku przedstawionych zabiegów w kwestii zwalczania bezrobocia rządy hitlerowskie szybko zlikwidowały dotkliwe dla ludności pozostawanie bez pracy. Nie bez znaczenia były również oznaki zaniku światowego kryzysu gospodarczego. Jeśli liczba bezrobotnych w 1933 r. wynosiła jeszcze około 5 milionów, to w 1934 r. w skali roku przeciętnie 2,71 miliona, w 1935 r., jeszcze 2,15, a w 1936 r. w takich branżach jak budownictwo i przemysł metalowy osiągnięto pełny stan zatrudnienia. W latach 1937–1938 wielu przedsiębiorców skarżyło się nawet na niedobór siły roboczej64.
Wzajemna relacja między hitlerowskim faszyzmem i przemysłem niemieckim – zdaniem Daviesa – jest sprawą bardzo kontrowersyjną. Davies wyróżnia tu trzy możliwe interpretacje tych relacji. Pierwsza relacja zakłada „prymat gospodarki”. Zgodnie z tym założeniem interesy wielkiego biznesu miałyby określać nie tylko krótkoterminowy kurs polityczny, obliczony na zniszczenie niemieckiej lewicy, ale także strategię długoterminową. Motywacją ekspansji Niemiec na wschód byłyby potrzeby niemieckiego przemysłu w zakresie surowców, pewnych dostaw ropy i taniej siły roboczej. Druga relacja, przeciwna, zakłada „prymat polityki”. Podstawę tej relacji stanowi pogląd, że Hitler miałby wcześniej odrzucić wpływy polityczne wielkiego przemysłu i rozwijać sektor państwowy jako przeciwwagę dla przemysłu prywatnego. Potwierdzeniem tego założenia ma być sytuacja, która ukształtowała się po 1936 r., kiedy wprowadzono plan czteroletni. Usunięto Schachta ze stanowiska głównego doradcy w sprawach gospodarczych i udzielono poparcia dla państwowej korporacji do produkcji stali – Reichswerke Hermann Göring. Z kolei trzecią relację można zinterpretować jako zmienność aliansów „polikratycznego ośrodka władzy”, składającego się z NSDAP, wojska i przemysłu. „Remilitaryzacja – pisze Davies – była istotna zarówno z przyczyn psychologicznych, jak i politycznych”. I dalej pisze, że „niemiecki sektor zbrojeń, który wcześniej sztucznie ograniczono, był w stanie bardzo szybko stanąć na nogi; po roku 1933 przejęcie go przez rodzinę Kruppów zaczęło owocować imponującą poprawą. Remilitaryzacja była także lekarstwem na zranioną dumę Niemców; odzyskano armię, która w latach 1935–1936 mogła już na nowo funkcjonować. Wprowadzono powszechną służbę wojskową”65
Конец ознакомительного фрагмента.
Текст предоставлен ООО «ЛитРес».
Прочитайте эту книгу целиком, купив полную легальную версию на ЛитРес.
Безопасно оплатить книгу можно банковской картой Visa, MasterCard, Maestro, со счета мобильного телефона, с платежного терминала, в салоне МТС или Связной, через PayPal, WebMoney, Яндекс.Деньги, QIWI Кошелек, бонусными картами или другим удобным Вам способом.