Slagoffer. François Smuts
het die koffiejoggie se “Next!” gehoor en besef hy is voor in die ry. Hy het sy bestelling selfbewus geplaas; iemand wat dopgehou wil word.
Met sy koffie in die hand het hy skuins agter haar teen ’n muur gaan sit. Na haar rug en weer na haar hare gekyk. Totdat hy sy blik verskuif en met ’n skok besef dat sy hom, of sy weerkaatsing, in die venster dophou. Maar voor hy haar oog kon vang, het sy opgestaan, ’n dagsak op haar rug geswaai en uitgestap.
Hy het haar agterna gekyk: heerlike lyf, stywe boude wat woel in haar broek, lang en lenige bene. Sy het met ’n los en vinnige tred gestap, soos iemand wat gereeld oefen en gemaklik is met haar lyf. Krulle wat wip met elke tree. Sy het verdwyn na die Braak se kant toe sonder dat hy weer haar gesig kon sien.
Effe bedroë het hy sy koffie sit en drink. Miskien het hy hom verbeel. Maar tog nie. Dalk was sy net ingedagte en het sy hom nie eens raakgesien nie. Ook nie: sý het weer na hóm gekyk. Doelbewus gekyk. En hoekom het sy dadelik geloop toe sy agterkom hy kyk na haar?
Jy sit nou en kwyl soos ’n bleddie student, het hy homself betig.
Dit was hy natuurlik lankal nie meer nie. Bepaald nie: uiters suksesvolle psigiater van al Stellenbosch se oorrykes, ja. Sekulêre versorger van hulle siele en ontvanger, deur sy goedversorgde ontvangsdame van afstandelike ouderdom, van irrelevante hoeveelhede van hulle of hulle mediese fondse se geld. Deeltydse dosent aan die universiteit, met verskeie gesaghebbende artikels oor die psigopatologie agter sy naam. Medeskrywer van ’n voorgeskrewe werk vir studente. Voltooier, met nogals skaflike tye, van verskeie bergfiets-uitdaagwedrenne. Besitter van ’n knalgeel Porsche – weliswaar op skuld, maar dit staan nie op die kar nie.
Net jammer oor die huwelik.
+ + +
Hallo, duende, my ou vriend. Ek het weer met jou kom praat.
Ek het hom gaan opsoek op sy webwerf. ’n Lelike maar interessante gesig. Dun, met die plooie van iemand wat baie oefen en min eet. Donker hare wat wil-wil grys word. Groot, vriendelike, hartseer oë onder ruie wenkbroue. Oorgroot neus. Drie dae oue baard, sout-en-peper. Mond met kleurlose lippe. Onreëlmatige tande in die glimlag.
Hy lyk nie soos ’n psigiater nie. Geen tweedbaadjie of pyp nie, net ’n linnehemp in Provensaalse blou.
Ek het met my hartseer wat sing in my hand – jou hartseer, noudat ek daaraan dink – ’n afspraak gemaak by die formele vrou wat oor die foon klink of sy Nederlands is, of dalk Duits. Vir vanoggend.
Ek sit vroegoggend in ’n koffierestaurant – en God, hier stap hy oor die straat. Oor die straat reguit na my toe. Hy kyk op en dit lyk of hy skrik. En ek kan net weerloos staar. Soos ’n danseres wat die eerste akkoorde van ’n liedjie hoor en wie se heupe begin wieg sonder dat sy dit weet.
Hy kom in en bestel sy koffie en hy gaan sit en hy kyk na my. Kyk na my met daardie oorgroot, vriendelike, hartseer oë. Of hy my bedink terwyl hy kyk.
Laf is jy. Laf. Laf. Hy het nie. Hy het nie.
O, maar hy het.
+ + +
Hy was nog ’n mediese student toe hy haar een aand by ’n braai ontmoet het. Dit was ’n huismaat se verjaarsdag, maar hy moes die volgende oggend by Ongevalle werk en kon nie regtig saamkuier nie. Hy het daarom maar met ’n Coke in die hand gestaan en luister na die manne se gesels. Sy het skuins van agter gekom.
“Wat maak ’n sappige stuk vleis soos jy hier op jou eie?” Terwyl sy haar hand op sy boarm sit en aan sy spiere voel.
“Ek … e …” het hy nog probeer, maar sy het hom onderbreek.
“Ingrid Burger.”
“Dawid Neethling.”
“Hallo, Dawid Neethling. So, wat is jou verskoning om los op die Bos te wees?”
“Ek is vyfdejaar medies.”
“En ek doen BRek-honneurs, maar my persoonlikheid is nie ’n ingeboude voorbehoedmiddel nie.”
Hy het onthuts gelag en gewonder wat die meisie met die aristokratiese, byna Middeleeuse gesig en lenige lyfie in hóm sien. Hy het nie lank moes wag om uit te vind nie. Sy het die res van die aand op dieselfde flankerende toon met hom gekuier. Hulle het albei te veel gedrink – hy ten spyte van sy verpligtinge die volgende oggend – en is later saam na haar woonstel toe. Hy het in die nag wakker geword van ’n gevroetel aan sy onderlyf, sy oë oopgemaak en vasgekyk in haar skoongeskeerde geslag en die onderkant van haar boude. Hy het haar boude in sy hande geneem en gulsig saam geëet, soos iemand wat in ’n droom aansit by ’n feesmaal waarna hy nie genooi is nie.
Hy het die volgende maand by haar ingetrek, hoewel hy om sy ouers se onthalwe sy vorige kamer bly huur het.
Hy het die volgende ses maande agtergekom dat sy baie nougeset is. Oor wat sy eet, oor hoe haar goed in die badkamer gerangskik moet wees, oor haar werk, haar uur lange gimsessie oor middagete, oor seks elke oggend en elke aand. En oor die feit dat dinge moes werk net soos sy dit beplan het. Indien nie, was die hel los. Sy het hom gevloek en geskel soos ’n viswyf, dinge gebreek en hom selfs per geleentheid fisiek bygedam.
Dan sou sy hom ná so ’n ontploffing – want dis wat dit was, onverwags en oorweldigend – vir dae aaneen totaal ignoreer, tot sy op ’n nag op hom kom sit en hom bevry met die dorstigheid van ’n hermiet wat pas sy siel aan die duiwel verkoop het.
Die kontras tussen die prettige, pittige meisie en die woedende kind het hom aanvanklik verskrik gelaat. Hy was glad nie so iets gewoond nie. In sy ouerhuis was die emosionele landskap afgebaken en bekend. Sy ouers het nooit voor hom baklei nie en sy sibbe was sy intellektuele en emosionele minderes. Maar die onvoorspelbaarheid van haar woede het hom ook geprikkel. Dit was soos oorgawe aan ’n chaotiese onbekende. En hy was heimlik seker dat as hy haar beter sou leer ken, hy die aanvalle beter sou leer hanteer, of selfs beheer. Buitendien, as hy dit nie regkry nie, kon hy altyd later sy opsies heroorweeg.
Die boom van die chaos en die opsies het een oggend uitgeval toe Ingrid by die badkamer uitkom en aankondig dat sy swanger is. Hy het gevoel hoe die bloed uit sy gesig dreineer, terwyl hy in sy gedagtes rondgryp na implikasies en uitkomkanse.
Van implikasies was daar heelwat, uitkomkanse geen. Want die waarheid was dat Dawid te veel van ’n jong, onseker Afrikaner was om ’n swanger meisie sommerso op die vlakte te laat, of selfs in ’n voorwaardelike verhouding met haar voort te gaan. Buitendien het Ingrid hom duidelik laat verstaan dat die hel los sou wees as hulle nie trou nie. Die resultaat het eenvoudig meer chaos beloof as wat Dawid sou kon hanteer.
Ingrid het die troue haastig gereël en hy moes die vrank vernedering daarvan smaak om sy ouers in die oë te gaan kyk met sy aanstaande aan die hand. Hulle was geskok, maar het saamgestem dat ’n huwelik die beste opsie is. Sy eerste kontak met sy skoonouers was ook ongemaklik, maar hulle het duidelik vooraf besluit om die beste van ’n slegte saak te maak en was nie onvriendelik nie.
In die week voor die troue het hy een oggend ’n skeermeslem in die badkamer se drommetjie gegooi en voordat die dekseltjie kon toeklap, ’n tampondosie daarin gesien. En die volgende oggend ’n tampon, toegedraai in toiletpapier.
Toe hy haar daarna vra, het haar oë effens gerek. Sy het hom lank roerloos aangekyk, asof sy ’n besluit neem. Toe het sy haar wysvinger ’n slag of wat onder haar neus gevryf en twee trane het uit haar oë geloop. Sy het meteens haar gesig teen sy bors gedruk met haar arms voor haar bors gevou, en hy het instinktief sy arms om haar gesit.
“Ek het dit verloor … verloor … verloor.” Oor en oor: “Ek het dit verloor. Ek het dit verloor. Ek het dit verloor.”
Terwyl hy staan met sy arms om haar, haar skrapse lyf teen syne, sy wang teen haar fyn, geurige hare. En die vrae wat in sy kop rondflerts soos vlermuise teen ’n skemerende lug.
Tog het hy aanvanklik gedink dat hulle gelukkig was. Hulle was albei besig, albei ambisieus, wat beteken het dat hulle mekaar in die week skaars te siene gekry het, en dikwels oor naweke ook nie. Maar hulle het lekker goed saam gedoen in die kort tydjies bymekaar,