Król Maciuś Pierwszy. Janusz Korczak

      Pociąg składał się z trzydziestu wagonów towarowych, którymi jechali żołnierze, z kilku odkrytych platform z wozami i karabinami maszynowymi, i jednego osobowego wagonu dla oficerów.

      Obudził się Maciuś z lekkim bólem głowy. Prócz tego bolała go rozbita noga, plecy i oczy. Ręce miał brudne i lepkie, a przy tym dokuczało mu nieznośne swędzenie.

      – Wstawajcie, raki, bo zupa wam wystygnie.

      Nieprzyzwyczajony do żołnierskiej strawy Maciuś zaledwie parę łyżek przełknął.

      – Jedz, bracie, bo nic innego nie dostaniesz – zachęcał go Felek, ale bezskutecznie.

      – Głowa mnie boli.

      – Słuchaj, Tomek, nie myśl tylko chorować – szepnął zafrasowany towarzysz. – Na wojnie wolno być rannym, ale nie chorym.

      I Felek zaczął się nagle drapać.

      – Stary miał rację – powiedział – już juchy oblazły. A ciebie nie gryzie?

      – Kto? – zapytał Maciuś.

      – Kto? – Pchły. – A może co gorszego. Stary mi mówił, że na wojnie mniej dokuczają kule, niż te zwierzątka.

      Maciuś znał historię nieszczęsnego królewskiego lokaja – i pomyślał:

      – Jak też wygląda owad, który tak rozgniewał wtedy króla.

      Ale nie było czasu długo myśleć, bo nagle kapral zawołał:

      – Chowajcie się, porucznik idzie.

      Wepchnięto ich w kąt wagonu i przykryto.

      Sprawdzano odzież – i tak się jakoś stało, że zbywało coś temu i tamtemu, a że w wagonie był jeden żołnierz-krawiec, a zamiłowany w swym zawodzie, więc z nudów wziął się chętnie do uszycia dla ochotników żołnierskiego uniformu.

      Gorzej było z butami.

      – Słuchajcie, chłopcy, czy wy naprawdę myślicie wojować?

      – Na to jedziemy.

      – Tak to tak – ale marsze są ciężkie. Buty dla żołnierza – to pierwsza rzecz po karabinie. Dopóki nogi masz zdrowe, toś żołnierz, a natrzesz je sobie, toś dziad. Zdechł pies. Na nic.

      Tak sobie gwarząc, jechali powoli. Przystanki były długie. To ich zatrzymywano na stacjach godzinę i dłużej, to stawiano na boczne szyny, aby przepuścić ważniejsze pociągi, to cofano na stacje, które już przejechali, to zatrzymywano o parę wiorst przed dworcem, bo linie były zajęte.

      Żołnierze śpiewali, ktoś grał na harmonii w sąsiednim wagonie. Nawet tańczyli na licznych postojach. A Maciusiowi i Felkowi czas tym bardziej się dłużył, że ich nie wypuszczano z wagonów.

      – Nie wychylajcie się, bo porucznik zobaczy.

      Maciuś czuł się tak zmęczony, jakby nie jeden, ale pięć wielkich bojów przeżył. Chciał zasnąć, nie mógł, bo mu dokuczało swędzenie; chciał wyjść – nie można; a duszno było w wagonie.

      – Wiecie dlaczego tak długo stoimy – przyszedł z nowiną jeden z żołnierzy, wesoły, żywy, coraz się gdzie wśrubował i z inną powracał wiadomością.

      – No co? Pewnie nieprzyjaciel most wysadził w powietrze albo tor uszkodził.

      – Nie, nasi dobrze mostów pilnują.

      – Więc węgla zabrakło, bo kolej nie przewidziała, że ma być zapas dla tylu pociągów.

      – Może szpieg jaki uszkodził parowóz.

      – I to nie. Wszystkie transporty wstrzymano, bo będzie przejeżdżał pociąg królewski.

      – A któż u pioruna, będzie nim jechał? Bo chyba nie król Maciuś.

      – Jego tam bardzo potrzeba.

      – Potrzeba czy nie potrzeba, a on król – i tyle.

      – Królowie teraz na wojny nie jadą.

      – Inni może nie jadą, a Maciuś może jechać – wtrącił się nagle Maciuś, choć go Felek ciągnął za kapotę.

      – Wszyscy królowie jednakowi. Dawniej, to tam może było inaczej.

      – Co my tam wiemy, jak było dawniej. Może tak samo leżeli pod pierzyną, a że nikt nie pamięta, więc kłamią.

      – Co mają kłamać.

      – No powiedzcie, ilu królów zabili na wojnie, a ilu żołnierzy?

      – No bo król jest jeden, a żołnierzy dużo.

      – A ty byś może chciał jeszcze więcej jak jednego. I z takim jednym dosyć kramu.

      Maciuś uszom własnym nie wierzył. Tyle się nasłuchał o miłości narodu do króla, a szczególniej wojska. Jeszcze wczoraj myślał, że musi się ukrywać, żeby z nadmiaru miłości nie wyrządzili mu szkody; a teraz widzi, że gdyby odkryto, kim jest, nie wzbudziłoby to wcale zachwytu.

      Dziwne: wojsko jedzie bić się za króla, którego nie lubi.

      Bał się Maciuś, żeby czego na ojca nie powiedzieli. Ale nie – nawet go pochwalili:

      – Nieboszczyk nie lubił wojen. Sam nie chciał się bić i narodu do wojny nie zmuszał.

      Uwaga ta przyniosła pewną ulgę zbolałemu sercu Maciusia.

      – I po prawdzie – co król będzie robił na wojnie. Prześpi się na trawie – zaraz kataru dostanie. Pchły mu spać nie dadzą. Od zapachu żołnierskiego sukna głowa go rozboli. I skórę mają delikatną – i nosy delikatne.

      Maciuś był sprawiedliwy. Nie mógł nie przyznać, że mają rację.

      Wczoraj spał na trawie – i ma naprawdę katar. I głowa go boli – i skóra cała nieznośnie swędzi.

      – No chłopcy, dajcie pokój – i tak nic nie wymyślimy. Lepiej sobie co wesołego zaśpiewać.

      – Jedziemy! – krzyknął ktoś.

      I naprawdę pociąg dość szybko ruszył. Bo tak się jakoś dziwnie składało, że ile razy kto powiedział, że pociąg stać będzie długo, pociąg ruszał nagle – i żołnierze wskakiwali w biegu, a niejeden nie zdążył i zostawał w drodze.

      – Uczą nas tak w drodze, żeby się nie gapić – domyślał się któryś.

      Zajechali na większą stację. I naprawdę się okazało, że przejeżdżać