'n Vrou gaan dokter toe. Ray Kluun
te word, wat my gaaf maak. Maar dit kom nie vanself nie. Ek moet die liefde van my tone af optrek.
Die student kom binne met ’n bielie van ’n Tupperware-bak waarvan die deksel met twee ysterklemme vas is.
“Dit was vinnig,” roep Janine vrolik. “Ek gaan dadelik ’n dokter bel om die drup vir u aan te sit.”
Die dokter is ’n jong, verleë man in ’n wit jas.
“Dié mevrou se drup moet aankom, Frans,” sê Janine en wys na Carmen.
Frans die dokter groet Carmen met die hand en begin bloos. Ja, daar is darem een wat anders is as al die ouballies hier. Gelukkig vir Frans het Carmen vandag ’n los trui aan, anders sou sy bril toegewasem het. As ek sien dat ander mans hul oë nie van Carmen kan afhou nie, word ek altyd so trots soos ’n hond met sewe piele en wys dit op tipies Steynse wyse deur die betrokke persoon aan te kyk so cool as wat ek kan. Die lekker girl na wie jy kyk, pateet, van haar kan jy maar net droom! En dan bars ek byna uitmekaar van trots dat ek Carmen se man is.
Ek skrik op uit my dagdroom, want Carmen begin huil omdat Frans, wat steeds senuagtiger word, sê hy moet dit oordoen. Hy het ’n belaglike dik buis – seker ’n halwe sentimeter in deursnit, sien ek met ’n angstige blik – in ’n aar wat nie geskik is nie. Ek probeer Frans doodkyk, maar hy sien dit nie, want hy en Janine is besig om die bloed te stop wat uit die gat in Carmen se hand kom.
Dit klink of Frans se tweede poging slaag. Dit lei ek af uit sy bemoedigende “dit lyk beter”, terwyl hy saggies op Carmen se hand klop.
“Ja, dit het gewerk,” sê Janine dadelik opgelug. Sy hou Carmen se linkerhand vas en streel haar, terwyl ek – my eie trane ternouernood bedwing – aan die ander kant van Carmen sit en haar kop teen my bors druk sodat sy nie hoef te kyk na die geploeter in haar hand nie.
“Jammer dat dit so lank vat. U are is nie so maklik om te kry nie,” is Frans se verskoning. Hy skud Carmen se linkerhand onhandig, mompel “tot siens” sonder om na ons te kyk en probeer hom so gou moontlik uit die voete maak.
Janine vra of ons nie gou by die ander, wat blykbaar nie ongemaklik gestem is deur Carmen se huilery nie – alles word van ’n kankerpasiënt geduld – by een van die twee lae tafels wil gaan sit nie, en of ons liewer na die afgeskermde ruimte hiernaas wil gaan. Ek kyk na Carmen, wat die laaste trane van haar wang vee met die hand waaraan die buisie nog vas is.
“Nee, ons gaan by die ander tafel sit, by die mense daar. Tog gesellig,” sê sy laggend.
Ek weet nie of dit so gesellig is nie. Ek skaam my so ’n bietjie vir die ander, kom ek agter. Die outjie met die Great Gatsby-pet, die man sonder wenkbroue, die vrou met die wit trui en haar joviale man kon lekker sit en kyk hoe ek my huilende Carmen tientalle soene op die kop gee. En hulle kon nie anders nie as om te merk dat ek alles moes probeer doen om my emosies te beteuel. Om iemand met oorgawe te troos, is dieselfde as om jou broek af te trek. Jy laat jou intiemste kant sien. Maar waarskynlik is Carmen reg. Laat ons maar deel van die geselskap word. Ons moet tog daaraan gewoond raak. As dit nie gaan soos dit moet nie, dan moet dit maar soos dit gaan.[10]
Ek loop na die tafel met die tee by die venster. Carmen kom langs my staan en wag tot ek geskink het. Ek kan aanvoel sy wil nie op haar eentjie tussen haar mede-kankerpasiënte gaan sit nie.
“Dit is nie baie lekker nie, nè?” sê die vet vrou met die wit trui en die yl hare. Die rooi vloeistof drup deur die buisie in haar hand in.
“Nee …” sê Carmen.
“Dit is seker die eerste keer dat jy chemo kry?”
“Ja.”
“Jy word daaraan gewoond, hoor.”
“Ek hoop so …”
“Maar lekker word dit natuurlik nooit nie.”
“Jesus, dis soos om na die belastingkantoor te gaan,” sê haar man jolig, met ’n swaar Amsterdamse aksent.
“Solank hulle maar net beter vir ons sorg as vir die plantjies,” sê die vet vrou en knik in die rigting van die treurige plantjie. Daar word gelag. Carmen lag saam, ek dus ook maar. Ek kyk na haar en besluit dat ek vandag maar die beste daarvan moet probeer maak. Een van die boksies, ek dink dié van die ou met die Great Gatsby-pet, begin piep.
“Het iemand iets in die mikrogolf gesit?” probeer ek die soort humor van die vet vrou se man navolg.
“Ja, ek! ’n Kroket en ’n kaassoufflé,” speel hy saam.
Daar word weer gelag, Carmen ook. Die student loop na die outjie met die pet en steek een van die ander slangetjies in die apparaat. Ek sien dat twee van die drie sakkies aan sy kapstok al leeg is.
Ek en Carmen gaan aan die leë tafel sit. Die stoele by die ander tafel is almal beset. Jammer. Dit word dan so gesellig.
Carmen kry haar eie kapstok, gelukkig van Janine. Hoe skeel sy ook al is, eerder van haar as van die student. God weet wat ’n kind soos sy nie alles kan verbrou nie. Boaan hang Janine twee sakkies met die deursigtige vloeistof (“dié ene is teen die naarheid, daarmee begin ons dadelik”) en een sakkie met rooi ellende (“dit is die adriamisien”). Die rooi goed lyk soos wat ek my dit voorgestel het. Grieselig. Gif. Al wat kort, is die rook. Dit is dus die een. Die Chemo. Hierdie goed wat hier aan die kapstok langs Carmen hang, wat netnou haar liggaam gaan binnestroom, hierdie goed gaan miskien die kanker aanval, maar sekerlik vir Carmen kaalkop maak.
Die buisie in Carmen se hand word vasgeskroef aan die deursigtige een, en dit gaan na ’n boksie met rooi digitale syfertjies en pyltjies, êrens halfpad na die kapstok. Aan een van die sakkies met die deursigtige goed word ook ’n deursigtige buisie vasgemaak en dit gaan bo in die apparaat met die rooi syfertjies. Janine sê die soutoplossing gaan binne twintig minute deurspoel. Sy druk van die boksie se knoppe en dit dui gehoorsaam die syfer 20 aan.
“As dit netnou klaar is, gaan dit piep, en dan moet jy my gou roep as ek dit dalk nie self sien nie.”
Ek ken al die prosedure van die kapstok van die outjie met die pet.
“Kwaai, nè, my eie chemo-kar,” sê Carmen en knipoog.
Ons word laf.
“Jesus, maar is sy vir jou skeel,” fluister ek in Carmen se oor.
Carmen knik en byt in haar wang om nie te lag nie.
“Sal ons haar Panorama Mesdag noem?” vra ek onnosel.
Carmen verstik aan ’n sluk tee en proes dit uit. Ek maak asof ek van die skrik oor een van die pote van haar kapstok struikel. Gemaak geïrriteerd draai ek om, trek ’n Mr. Bean-gesig en toe Janine nie kyk nie, maak ek asof ek die ding deur die kamer wil skop.
“Kom nou, Steyn!” sê Carmen skaterend.
Janine lag vir Carmen – sy is bly Carmen lag.
“Dit lyk asof dit nou weer ’n bietjie beter met jou gaan,” sê sy vir Carmen en knipoog vir my. Ek bloos, want ek voel sy weet dat my fluistergrap ten koste van haar was. En ek besef skeel Janine sal alles in haar vermoë doen om die lewe van haar pasiënte minder ellendig te maak, al is dit maar vir ’n oggend, vir ’n uur, vir ’n minuut. En as dit help om die teiken van spot te wees, dan moet dit maar. Ek voel hoe ek klein word voor skeel Janine.
Ek gaan langs Carmen sit. Sy soen my en fluister in my oor sy het my lief. Ek kyk haar verlief aan en voel trots op ons. Die eerste chemo-krisis is besweer deur die Teater van die Lag.
15
Don’t speak, don’t tell me cause it hurts …
No Doubt, uit “Don’t Speak” (Tragic Kingdom, 1995)
Toe ek by Merk in Uitvoering instap, vra Maud hoe dit vanoggend gegaan het.
“Nie te sleg nie. Ons het selfs gelag.”
“Great. En hoe voel Carmen nou?”
Maud is my