'n Vrou gaan dokter toe. Ray Kluun
liedjie verby is.
Ons loop by Schoeman se spreekkamer verby na die einde van die gang. Eers bloed trek. Waarom weet ek nie meer nie. Iets te doen met witbloedliggaampies. Of rooies. Carmen se bloed word getrek, sy kry ’n wattetjie om op die merkie te hou en dan gaan ons weer in die gang af. Wag. Wat ek die paar weke in die hospitaal geleer het, is dat wag die allergewoonste ding ter wêreld is. Die tyd wat op die afspraakkaartjie staan, is niks meer nie as ’n “vanaf”-tyd. De Volkskrant, wat ek in die winkeltjie in die voorportaal van die hospitaal gekoop het, het ek ’n kwartier gelede al deurgelees. Daar lê nog ’n Voetbal International tussen die Story’s en Margrieten in die gang, het ek nou net gesien, maar ek weet lankal wat verlede jaar se uitslag van Nederland-Argentinië in die WK in Frankryk was. Uiteindelik word ons na Schoeman binne geroep. Sy is sowaar opgewek.
“So, vandag pak ons hom, nè,” sê sy soos ’n Padvinder-leidster wat met haar span verkennertjies aan die voet van ’n heuwel in die Ardenne staan.
Carmen se bloed is in orde. Die behandeling kan voortgaan. Ons kan nou maar na die chemo-saal op die derde verdieping gaan, sê sy.
Hier was ek nog nooit nie, maar iets sê my dat om die chemo-behandeling mee te maak nie lekker is nie. Ek het Carmen beloof ek sal elke keer saamgaan. Sy was opgebeur en het gesê sy dink dis lief van my om dit te wil doen. Nou ja, wil, wil, het ek gedink, die enigste ding wat ek minder graag sou wil hê, is dat Carmen alleen daarheen moet gaan. Ek kan my nie voorstel dat daar iemand is wat graag saam na ’n chemo-behandeling wil gaan nie.
Ek blyk dan ook reg te wees. Die meeste van die partners van die chemopasiënte het tuis gebly, is werk toe, of op enige ander plek behalwe by die chemo-saal.
Toe ons by die chemo-saal inkom, gaan ’n nuwe wêreld vir ons oop. Dit is nie ’n gewone hospitaalsaal nie, nee, hier is baie duidelik ’n poging aangewend om huislikheid te skep. By die venster is ’n tafel met twee teepotte, ’n klomp koppies en ’n bord met snye ontbytkoek. Die helfte van die snytjies het botter op, die ander helfte lê kaalkop daar, net om die chemo-atmosfeer te behou. Daar is twee lae, ronde tafels met kleedjies. Op die een staan ’n klein potplantjie (moet my nie vra watter soort nie) wat verlepperig hang. Om albei tafels is daar lae stoele. Al die moontlike is gedoen om ’n sitkamergevoel te skep. Jammer dat die pasiënte nie heeltemal daartoe bydra nie. Hulle het enorme pleisters op hul hande en deursigtige buisies loop van onder die pleisters op na ’n soort kapstok op wieletjies waaraan sakkies met rooi en deursigtige vloeistof hang. Die vloeistof drup deur die buisies na onder, sien ek nou, en verdwyn onder die pleister in en in die liggaam in, is ek bevrees. Dit lyk nie gesond nie en allermins lekker.
Drie van die vier pasiënte het so ’n kapstok. ’n Joviale ou met groot, dowwe tatoeërings het nie ’n kapstok nie, en ek lei dus af dat hy nes ek nie ’n pasiënt is nie. Hy is seker saam met die ouerige, vet vrou wat langs hom sit en wie se hand hy vashou. Sy vrou het wel ’n kapstok met sakkies vloeistof. En flenterdun, donkerrooi gekleurde hare. Jy kan haar kopvel daardeur sien. In die lae stoel langs haar sit ’n man van in die vyftig, wat net so min hare het soos Collina, die Italiaanse skeidsregter. Ook dié man het sulke vreemde uitpeuloë. Ook hy is aan ’n kapstok gekoppel. Noudat ek die man weer goed bekyk, sien ek dit is nie sy oë wat hom so vreemd laat lyk nie, maar hy het nie wenkbroue en wimpers nie.
Die derde kapstok behoort aan ’n hip jongeling met ’n Great Gatsby-pet op. Ek reken hy is diep in die twintig. Die vorige week was hy ook in die gang by dokter Schoeman, onthou ek. Toe was hy saam met sy vriendin, ’n klein meisie, soort van Italiaans, langerige swart krulhare. ’n Lekker girl. Ek onthou ook dat ek gedink het dis heel orraait dat ons nie die enigste jong mense is wat kanker het nie. Waar is die vriendin dan vandag? Sy het hom seker gelos omdat hy teelbalkanker het of so iets. En as sy hom nie gelos het nie, dan is dit nog ’n groter kakspul, want waar is sy dan terwyl haar vriend chemo kry? Nee, so ’n slegte vriend is ek nog nie, dink ek selfgenoegsaam.
“Goeiemôre, ek is Janine,” sê ’n verpleegster wat so skeel soos ’n otter is.
“Hallo, ek is Carmen,” sê Carmen innemend.
“Môre. Steyn,” sê ek koel, terwyl ek Janine met die hand groet.
Die skeel verpleegster beduie na ’n Dowwe Dolla van iets in die twintig, wat ook ’n wit jas aanhet. “En dit is Jolanda. Sy doen haar indiensopleiding by ons.”
’n Vakleerling? Léérling? Die een of ander donsdosie van twintig gaan ons chemo-debuut, wat ek aan my gatspiere kan voel nie sonder trane gaan wees nie, sommerso la-la staan en dophou ter wille van opleiding? En dan seker vanaand in die kroeg aan haar studente-vriendinnetjies vertel: “Daar was vandag ’n vrou by die chemo, so ’n mooi meisie, hoogstens vyf-en-dertig, haar naam is Carmen of so iets, heel vriendelik, met haar kêrel, ’n arrogante bliksem, hy het heeltemal niks gesê nie, maar die vrou en haar kêrel het vir die eerste keer gekom, en toe begin die vrou huil, ek was so jammer vir haar … Maar hoe lyk dit met nog ’n biertjie? En hoe gaan dit met jou opleiding, jy is mos by daardie rehabilitasiesentrum?”
Doos.
Skeel Janine weet te vertel dat Carmen se chemo-goed reeds van die hospitaalapteek bestel is en dat dit nie so lank sal duur nie, want dit is nie so besig nie. Vandag is daar maar net vier mense wat behandel word en Carmen is die laaste; die res is al besig, sê sy met ’n kopknik in die rigting van die drie kapstokke. Soms is daar tot agt pasiënte gelyk en dan is dit nie te lekker nie, want dan is die apteek eers teen die middag klaar met die bereiding van die laaste behandeling.
Ek verstaan nie alles heeltemal mooi nie, maar daar sal hierdie somer ongetwyfeld veranderinge wees. Oor drie maande weet ons presies hoe vroeg ons moet kom om gou gehelp te word, soos ek presies weet hoe laat ek saans by Paradiso moet wees om nie te lank in die tou te hoef staan nie, maar ook nie voor ’n leë saal te staan hoef te kom nie.
Die telefoon lui. Janine antwoord.
“Die chemo-behandeling vir mevrou Van Dyk is gereed,” sê sy aan die student nadat sy neergesit het. “Sal jy dit gou gaan haal?”
Sy knik en loop by die saal uit.
“Goeie kind,” sê Janine aan ons en, terwyl sy ’n bietjie na ons oorbuig, “wat nie altyd so was met die studente nie.”
“Ja,” sê Carmen met ’n glimlag, “ek weet.”
“Het u ook al studente gehad?”
Carmen en Janine klets vrolik oor die moets en moenies van die neem van vakleerlinge. Weer verbaas Carmen my met haar vermoë om in elke situasie vriendelike, spontane niks-verkeerd-nie-gesprekke te voer. Ek weet sy is doodbang, die chemo-behandeling lê soos ’n berg voor haar, en tog slaag sy daarin om belangstellend te luister na Janine se vertelling oor haar vorige vakleerling.
Ek nie. Ek wil nou nie met opset die vark in die verhaal wees nie, maar elke keer dat ek my voet in daai hospitaal sit, gebeur dit outomaties. Ek kan dit nie verhelp nie. Ek haat kanker en wat dit aan ons lewe doen. Ek haat my nuwe status as die man van ’n kankerpasiënt. Ek is woedend, gefrustreerd, magteloos. De moer in vir dokter Walters, vir dokter Schoeman, die verpleegsters, die student, die ander pasiënte, die man wat die godverlate, neerdrukkende Lucas-hospitaal gebou het, die bestuurder wat vanoggend in die verkeer eeue lank vir die groen lig gesit en kyk het, Janine wat so vriendelik is dat ek met die beste wil ter wêreld nie kan dink sy is ’n doos nie.
En ek is de moer in vir myself omdat ek so de moer in is. Dat ek nie daarin kan berus nie, nie kan aanvaar dat Carmen nou eenmaal kanker het nie en dat ek nou eenmaal haar man is, deur dik en dun. Natuurlik was ek vandag saam met Carmen en ja, natuurlik was ek trots op myself toe ek gister hoor hoe Carmen oor die telefoon aan haar ma en Anne sê dat sy dit so waardeer dat ek saam met haar na die chemo sal gaan. En natuurlik sê ek ons twee gaan saam die kanker ’n nekslag toedien, dit gaan ons nie onderkry nie, NATUURLIK sê ek dit alles! Wat moet ek anders doen? Moet ek Carmen vertel dat ek die drukkies, die trooswoorde, die soene