Bloedgrond. Malene Breytenbach
pa is by die oop voordeur in en sy het haar lip gebyt tot sy bloed proe. Hy het uitgehardloop gekom en sy het gekyk hoe hy langs die stoep opgooi. Dit het haar laat uitspring.
Hy het orent gekom en sy mond met die agterkant van sy hand afgevee. Sy het hom nog nooit so doodsbleek en ontsteld gesien nie.
“Klim in die kar!” het hy skor geroep, maar sy het net daar gestaan, haar hande inmekaar gewring. En geweet. Geweet daar was dood in daardie huis, en dit moes grusaam gewees het.
“Waar is James?” wou sy deur bewende lippe weet.
“Hy is dood, my kind. Hulle is almal dood. Hy, sy ouers, en Margie.”
Haar pa het haar styf vasgehou terwyl sy geruk het van skok en afgryse, maar toe neem hy haar weer kar toe. Sy het ineengekrimp gesit, haar gesig in haar hande. Dit was ’n afgryslike ewigheid van wag voordat ander mense aangekom het en die werf vol voertuie en mense was. Boere, werkers, mense in uniforms. Gedaantes in die mis wat nog nie heeltemal verdwyn het nie.
Daardie skok het haar byna van haar kop af gehad. ’n Vrou, dit was Sylvia, het by die huis uitgestrompel en op die stoep inmekaar gesak. Daar was ambulanse, en lyke in komberse toegedraai is op draagbare uit die huis gedra en daarin gelaai.
Een van hulle was James, vir wie sy so lief was. Sedertdien assosieer sy mis, wat op ’n tyd vir haar romanties was, met grusaamhede. Met sinistere stilte. Angstige afwagting. Blinde vrees.
Sy het nie daardie dag teruggegaan skool toe nie. Dit het dae gevat voordat sy haarself weer uit die moeras van pyn kon sleep en probeer aangaan met haar lewe.
Die hele gesin is uitgemoor, behalwe die oudste broer, Andrew, wat in die Suid-Afrikaanse Weermag was. Margie is verkrag. Oom Sandy is in die hart gesteek. James het hom teëgesit en sy hande en arms is vermink, stukkend gekap. Toe is sy blonde kop verbrysel.
Erin het natuurlik nooit die lyke gesien nie, maar haar verbeelding het haar geteister met beelde uit die hel. Sy het gesien hoe klein Margie verkrag word. Sy het gesien hoe veg James vir sy lewe, en hoe hy stukkend gekap word.
Haar woede en wrok sou nooit weer weggaan nie. Dit sou wel ietwat vervaag, maar dis al. Ferdie het natuurlik daarvan geweet, want sy het hom vroeg al daarvan vertel, maar daarna het sy nie weer daaroor gepraat nie.
Die begrafnis was groot. Die kiste blink, die blomme en kranse veelvuldig en veelkleurig. Daar was skares woedende, hartseer en verslae mense wat nie kon glo dat so ’n afgryslike plaasmoord daar in hul distrik kon plaasvind nie. Die hartverskeurende diens, die baie woorde wat geval het, die ongeloof. Om te dink dat mense wat gevlug het uit Zimbabwe na veronderstelde veilige Suid-Afrika nadat hulle die oorlog daar verloor het, hul gewelddadige einde in die Oos-Transvaal moes kom vind! Dit was alles dinge wat Erin nooit sal vergeet nie, al was sy daardie dag half blind van verdriet.
Ná daardie tragedie het Sylvia haar kom troos. “Ek voel skuldig omdat die moord in my huis op Annendale plaasgevind het,” het sy gesê. “Dis my skuld dat die arme mense nie veilig was nie. Ek moes gesorg het, maar ek het nie.”
Sy het net so hartverskeurend soos Erin gehuil en van toe af het hulle ’n spesiale band van gedeelde smart.
In haar drome keer Erin daarheen terug, sien sy James se glimlaggende gesig op ’n begrafnispamflet wat sy nou nog het. Die foto van die gesin is vaag, maar hulle sit almal glimlaggend, herkenbaar. Sy onthou hoe haar hart fisiek gepyn het. Hoe ontsettend werklik verlies vir haar geword het.
“The flowers of the field, cut down in their bloom,” het die Engelse predikant van die Buchanan-kinders gesê. “As for man, his days are as grass; as a flower of the field, so he flourisheth … For the wind passeth over it, and it is gone; and the place thereof shall know it no more.”
Dit was ’n stormwind van haat en wreedheid wat hulle weggewaai het. Die motief was glo roof, maar Erin – soos baie ander – het dit nie geglo nie. Dit was veel meer as blote roof. Waarom is die mense dan so brutaal verkrag, vermink en doodgemaak?
Die skuldiges is nooit opgespoor nie. Hulle het met die Buchanans se bakkie na Swaziland gevlug. Die bakkie is by die Oshoek-grenspos gevind.
Sedertdien was sy nog nooit weer op die plaas Annendale nie.
“Ry asseblief stadiger, dat ons vir Mac kans gee om voor ons by Annendale aan te kom,” vra Erin, en Ferdie verminder drasties spoed.
Hulle ry tussen hoë dennebome deur en die omgewing lyk rustig en groen. Erin is gespanne, haar hande inmekaar geklem. Die krop van haar maag voel glad nie goed nie.
Ferdie kyk in die truspieël. “Dis seker nou Mac wat agter ons aankom.”
Erin kyk in die truspieël en sien die groot dubbelkajuitbakkie. “Ja, dit lyk so.”
Die bakkie ry tot agter hulle en Ferdie beduie dat Mac moet verbygaan. Vlugtig sien Erin Mac se glimlaggende gesig. Ferdie volg vinniger sodat hulle nie agter raak nie.
Voor hulle draai die bakkie af en toe hulle self op die grondpad kom, sien Erin weer met ’n rilling die naambord: Annendale.
Ferdie val terug om nie in Mac se stof te ry nie en hulle ry stadig by die ou werf verby. Die huis wat eens groot en nogal mooi was, lyk nou bouvallig. Dit is laat vergaan. Vensters en deure is verwyder – seker deur plaaswerkers wat dit as boumateriaal gebruik het. Die tuin en vrugteboord word onderhou, maar waar daar eens blomtuin was, is dit nou verwaarloos en oorgroei. Sy kyk met afsku, maar ook fassinasie, na die huis. Die tyd bring wel heling, maar nie genoeg nie. Buiten afgryse voel sy ’n ontsettende melankolie vir wat kon gewees het en nooit was nie. Die verbreekte belofte, oneindige verlies, die verydeling. Dit beklemtoon haar huidige verlies. Sou sy nie veel gelukkiger gewees het as sy met James kon getrou het in plaas van Ferdie nie?
“Daar is die ou se huis,” sê Ferdie. “Dis omhein soos ’n weermagkamp. Al wat kort, is uitkyktorings.”
Binne die hoë, geëlektrifiseerde drade is ’n nuwe, skoon geverfde huis en werf, met buitegeboue. ’n Paar jong bome is aangeplant, maar dis duidelik dat die huis nog nuut is en die tuin nie gevestig nie. Hier is geen blombeddings nie, net ’n droë, yl grasperk en ’n paar verdwaalde struikies. In een hoek van die erf lê daar nog bourommel. Die draad blink nog so nuut is dit.
Mac se bakkie staan buite die hek en hulle hou agter hom stil.
Agter die hoë heining kom honde te voorskyn en Erin dink eers dis die normale boerboele wat haar eie mense aanhou, maar toe skrik sy.
“Liewe hemel, Bob het nie oordryf nie. Dis pitbull-terriërs, of maak ek ’n fout?”
“Nee, jy’s reg. Nare goed. Hulle word mos geteel vir hondegevegte. Ek klim wragtig nie uit die motor as hulle los rondloop nie.”
Andrew kom in kakieklere by die huis uit en Erin hou hom gefassineer dop. Hy is lenig en lyk goed van ver af. Sy hoor ’n skril fluit en die honde hardloop na hom. Hy lei hulle na ’n tipe hondehok, laat hulle ingaan en maak die hekkie toe. Daarna loop hy na die groot hek en druk ’n knop wat dit oopmaak. Hy staan terug om die voertuie te laat inry.
Erin het hom gesien op die Buchanans se begrafnis en daarna twee of wat keer. Toe sy hom laas gesien het, was hy veel jonger. Hy lyk baie na James. Hy is ’n ouer weergawe, maar met dieselfde blonde hare en blou oë. Hy is goed gebou en taamlik lank, hoewel hy korter as Mac en Ferdie lyk. Haar bors voel nou en benoud.
Sy klim uit. Andrew, wat vinnig aangeloop gekom het, is al feitlik by haar. Wat haar tref, is dat hy werklik aantreklik is, maar sy gesig is bot. Sy blou oë is te lig en te deurdringend. James s’n was ’n donkerder blou. Wat het die oorlog, die moord op sy gesin en die weermaglewe van Andrew gemaak?
Mac kom staan by hulle, en laastens Ferdie ook. Verbeel sy haar of hou Andrew nie van Mac nie? Sou hy dalk vriendeliker gewees het as Mac nie saamgekom het nie? Mac stel Ferdie voor en Andrew skud sy hand.
“Jy lyk anders, Erin,” sê Andrew en gee haar ’n groot, growwe hand. “Jy lyk nie meer soos die dogter wat ek onthou nie.” Sy ysblou oë ondersoek en takseer haar.
“Jy lyk baie