Sarah du Pisanie Omnibus 7. Sarah du Pisanie
van die stof. Sy kry weer eens daardie beklemmende gevoel soos vanoggend in die mis. ’n Mens kry die gevoel dat Walvisbaai altyd in die een of ander sluier gehul is, want as die missluiers weg is, dan kom neem die stof oor.
Tannie Grieta het meneer Erlank se huisie aan haar uitgewys; dit is net aan die ander kant van die skool. Die huisie is effens groter as hare. Alles is egter ook toe onder die stof en sand, die onmiskenbare teken van onbewoonheid, al is dit net ses weke lank.
Skielik is sy nuuskierig omtrent meneer Erlank. Hy moet seker al naby aftree-ouderdom wees. Soos wat sy verstaan, is onderwysers geweldig skaars in hierdie deel van die land. Dit is ook blykbaar die rede hoekom meneer Erlank, wat dus eintlik ’n boer is, nog sy gewig hier ingooi. Sy wonder of sy vrou nog leef en of sy dalk op die plaas bly gedurende die kwartaal. Niemand het nog iets van haar gepraat nie. Sy twyfel darem of ’n man sy vrou alleen op die plaas sal laat agterbly terwyl hy skoolhou . . . maar met hierdie Suidwesters weet ’n mens ook nooit nie . . . hulle doen die snaaksste dinge.
Alet durf die volgende oggend die sanderige paadjie na die winkels aan. Die sand kruip in haar skoene en kouse en is skurf tussen haar tone. Sy is vies en iesegrimmig toe sy terugkom.
Die huisie lyk darem heelwat beter met die paar goedjies wat sy gekoop het.
Sy maak haar koskaste vol en bestel steenkool vir die ou swart stofie wat blink en pronkerig in die popkombuisie staan.
Sy besluit ook om naweke vir haarself te kook. Die winkel kom alles aflewer en bied ook aan om soggens hul afleweringsbode te stuur met ’n boekie waarin sy haar bestelling kan plaas vir enigiets wat sy nodig het. Hulle sal sommer soggens die bestelling by die skool kom neem en dan kan hulle dit in die namiddag aflewer. Alet is baie dankbaar oor hierdie behulpsaamheid, want die ent se stap in die sagte sand is nie baie aangenaam nie.
Sy is bedruk en hartseer en wens die res van die naweek om. As dit tog net Maandag wil word sodat sy iets konstruktiefs kan doen.
Tannie Grieta kom haal haar vir etes en tee en so hier en daar ontmoet sy iemand, maar dit is meestal mense van tannie Grieta se ouderdom.
Hier naby die skool is net ’n paar huise, die res lê verder op in ’n kol. Sy wens sy kan met die kinders en hul ouers kennis maak. Dit is vir haar vreemd dat niemand uit hul eie kom kennis maak nie. Die hele dorpie weet tog al dat sy hier is.
Sy sien omtrent geen kinders nie. Toe sy tannie Grieta hieromtrent uitvra, lag sy net en sê sy sal maar moet wag totdat die skool begin. Hier is darem sewe-en-dertig kinders in die skool.
“Hier is die heerlikste speelplek vir die kinders, juffrou . . . jy moet darem weet hier is ’n see . . . en daar onder by die see is nog ou ammunisieforte van vroeër jare. Die kinders speel so lekker dat ’n mens hulle moet gaan soek.”
Alet dink met hartseer verlange terug aan haar eie kinderdae. Hoe kon hulle nie ook speel tot lank ná sononder nie . . . Soms moes hulle lelik bontstaan om by haar ma verby te kom as hulle hul tyd so verspeel het.
Die wind waai Saterdag- en Sondagmiddag. Soggens is dit nogal lekker buite, maar van ongeveer twaalfuur af waai die wind met ’n woeste felheid. Die inwoners skuil maar stil-stil agter toe deure en deur Alet se sitkamervenstertjie lyk die dorpie vaal en verlate.
Die verlatenheid kom diep binne-in haar skuil. Sy probeer hard om al die verlangens en deurmekaar gedagtes op die agtergrond te druk. Moedswillig kry hulle egter kort-kort ’n deurkruipplek. Die trane kom sommerso vanself; as sy weer sien, is hulle maar daar.
Snikkend gee sy haar oor aan die diep seer hier binne-in haar.
Ure later fluister sy verlore vir die houtmure: “Pieter Combrinck, daar is baie dinge wat ek jou moet vergewe, maar vir hierdie eensaamheid op hierdie verlate spookagtige sanddorpie . . . Ek weet nie . . . ou matie . . . daar sal eers baie water in die see moet loop, baie meer as die trane wat ek al gestort het, voordat ek jou hiervoor sal vergewe.”
2
Die son skyn helder en vrolik op hierdie eerste dag van die eerste kwartaal van ’n splinternuwe jaar.
Alet is vroeg op. Sy sal graag die hoof wil ontmoet en eers ’n bietjie vertroud raak met haar klaskamer en die skooltjie voordat die kinders opdaag.
Sy sluit haar voordeur oop en met ’n ligte hart, opgewonde en vol energie vir die taak wat vir haar voorlê, stap sy na die skooltjie. Vergete is die naweek se eensaamheid en verlange. Dié het sy diep in die donkerste kamertjie onder in haar hart gebêre.
“Tant Grieta, moenie vir my kom preek nie! Ek het niks met die ou fossiel te doen nie . . . Moes ek nou hier sit en wag sodat ek haar op die stasie kon gaan haal? Gmpf . . . Seker nog die rooi tapyt vir haar ooprol en haar huis ook skoonmaak!”
Die verergde manstem trek deur die oop venster en skok Alet tot stilstand. Sy besef dadelik dat dit van haar is wat daar so kwaai gepraat word.
“Nee, Louis, maar jy kon darem net die ordentlikheid gehad het om vir my te vra om dit te doen, en buitendien . . .”
Die besef dring stadig tot Alet deur dat sy onbeskaamd onder die venster staan en afluister.
“Ag! Tant Grieta! Ek het nou regtig nie lus vir hierdie ou storie nie. Ek het destyds vir die Departement gesê ek wil nie weer ’n vroumens in my personeel hê nie. Die jong goedjies . . . hulle trou in elk geval met die eerste beste mansmens wat verbykom, en die oues . . . ag! Hulle is so verstok dat hulle nie eens met hulself kan klaarkom nie, wat nog te sê met die kinders . . . Hulle is versuur en hulle dink almal skuld hulle iets.”
“Louis . . . eendag . . . eendag gaan ek my liederlik vir jou vererg en daardie dag . . .”
’n Helder skaterlag bring Alet tot die werklikheid terug. Die rooi gloed wat stadig van haar nek af opstyg, kom skop nes hier hoog bo-op haar wangbene.
Wel! Geagte meneer Erlank . . . ek is nie oud of verstok nie en ek het baie beslis nie trouplanne nie . . . nie nou nie en beslis ook nie binne die eerste kwartaal nie. Haar gedagtes vorm ’n verwoede warboel – alles kook binne-in haar.
Soos ’n Nemesis staan sy in die kantoortjie se deur. Die netjiese rokkie met die fyn blou blompatroon hang sag en vroulik om die skraal figuurtjie. Haar digte blonde hare is in ’n netjiese rol agter haar kop vasgemaak. Sy lyk netjies en heeltemal bekwaam vir haar taak as opvoeder van die jeug.
Sonder om op ’n uitnodiging te wag, stap sy binne. Haar hande omklem die boektassie sodat haar kneukels wit deurskyn.
“Goeiemôre, meneer Erlank, ek is Alet Fourie.”
Louis Erlank kom stadig orent. Hy is lank, baie langer as sy, breedgeskouer en onmiskenbaar baie blootgestel aan die son. Sy vel is sonbruin en sy donker hare streep-streep verbleik deur die son. ’n Mens kry die indruk dat die son nog steeds daarin vasgevang is en kort-kort ligstraaltjies uitstuur.
Alet kyk hom waterpas in die oë. Haar ingehoue woede maak haar waarnemingsvermoë stadig. Dit duur etlike sekondes voordat sy besef dat meneer Erlank allesbehalwe ’n ou man naby aftree-ouderdom is. Hy is nog jonk, seker nie ouer as dertig nie, maar sy gesig is soos sy oë, hard en sinies.
Tant Grieta staan stil geskok. Haar ogies beweeg vinnig van die een na die ander. Sy besef dat Alet hul gesprek moes gehoor het. Sy sien die onderdrukte woede in haar oë en sonder om in Louis se rigting te kyk, skuifel sy vinnig by Alet verby en drafstap na haar huisie.
Louis Erlank stap om die lessenaar en steek sy hand na haar uit.
“Goeiemôre, juffrou!” Sy stem is styf en onvriendelik.
Die stilte rek tussen hulle. Koppig weier Alet om enigiets verder te sê. Van mans en veral ongeskikte mans het sy nou net mooi genoeg gehad.
Louis beskou haar op en af. Dit het hy darem nie verwag nie; hy was werklik onder die indruk dat sy ’n oujongnooi moet wees. Wie anders sal bereid wees om van die Kaap af hier, aan die uithoek van die land, te kom skoolhou?
“Hmm . . .” Hy maak ongemaklik keel skoon.
“Kom