Piekfyn Afrikaans Leerderboek Graad 8 Huistaal. Henk Viljoen
leer jy om kritiese taalbewustheid aan te kweek wanneer jy die verskil tussen letterlike en figuurlike taalgebruik leer en dit ook toepas.
In hierdie aktiwiteit gaan jy
spotprente bestudeer
sosiale kwessies soos menseregte bespreek
taalstrategieë korrek gebruik.
Pitkos
Spotprente en prentgrappe
Spotprente en prentgrappe soos “Die lewe is ’n kaaskrul” se doel is om die leser te vermaak.
Dit spot gewoonlik met ’n situasie. Hierdie situasie kan ’n alledaagse probleem soos omgewingsbesoedeling of slaggate wees. Politiek en politieke figure loop gereeld onder die spotprenttekenaar se pen deur.
Dit is belangrik dat die leser weet wat in die nuus aangaan om spotprente reg te interpreteer, aangesien dit gewoonlik gebaseer is op ’n berig wat vroeër in die koerant verskyn het of ’n insident wat op daardie tydstip nuuswaardig is.
’n Spotprent kan uit ’n illustrasie en ’n praatborrel met teks bestaan, of selfs teksloos wees.
Die spotprentkunstenaar Frans Esterhuyse het ’n kenmerkende skaam kat (jy sien nooit die kat se gesig nie). Hierdie kat of selfs die Beeld se uithangbord gee die leser agtergrond waaroor die spotprent handel.
Prelees saam met ’n maat.
Bekyk die vier spotprente en voorspel waaroor elke spotprent handel. Nadat julle die vrae beantwoord het, sal julle weet of julle reg geraai het.
Beantwoord die volgende vrae in jou werkboek.
Spotprent 1
1. Watter probleem kry in spotprent 1 aandag? Noem alles wat met die probleem te doen het.
2. Die tekenaar moet sorg dat die leser weet waaroor die spotprent gaan. Wat gebruik hy om die leser in te lig?
3. Kleur speel ’n belangrike rol in die spotprent. Wat word daardeur beklemtoon?
4. Wat sê vir die leser dat daar baie beweging op die stortingsterrein is?
Spotprent 2
5. Watter verband is daar tussen spotprent 1 en 2?
6. Wat gebeur alles wat bydra tot die probleem wat die aarde het? Noem dit.
7. Watter rol speel die kat regs onder om by te dra tot die atmosfeer?
8. Op watter maniere word die frustrasie en woede van die aarde uitgedruk?
Spotprent 3
9. Watter kontras bemerk jy tussen spotprent 2 en 3?
10.Wie is hier aan die praat?
11.Waarmee dink jy word die mense gelukgewens? Hoe weet jy dit?
12.Waarvoor word daar vir hulle dankie gesê?
13.Wie dink jy is hierdie mense? Hoe weet jy dit?
14.Ons sien weer die kat in hierdie spotprent. Watter bydrae lewer die kat tot hierdie spotprent?
Spotprent 4
15.Ken jy die fabel van haas en skilpad wat resies gehardloop het? As jy nie weet nie, vra jou maat langsaan om jou te vertel.
a. Wie dink jy het hierdie resies gewen – haas of skilpad? Hoekom het hy gewen?
16.Daar is ’n spreekwoord wat sê “Hoe meer haas, hoe minder spoed.” Wat beteken dit?
17.Wat beteken die ringe en sterre wat bokant haas geteken is?
18.Wat dink jy het met haas gebeur? Hoe weet jy dit?
19.Watter verband is daar tussen die opmerking van die skilpad en die koerantopskrif links bo in die hoek van die spotprent?
20.Wat dink jy het die spotprenttekenaar vir die koerantleser probeer sê?
In hierdie aktiwiteit gaan jy
na ’n toespraak luister
’n toespraak lees
’n groepbespreking oor die toespraak hou
meer van woordvorming leer
vrae oor taalstrukture beantwoord.
Luister na ’n toespraak.
Hoërskool Langverwagt het verlede week hulle vyftigste verjaardag gevier. Hulle het besluit om hulle vieringe spesiaal te maak deur hulp te gee aan die arm gemeenskappe in hulle omgewing. Die burgemeester het die opening van die verrigtinge bygewoon en ’n toespraak gelewer. Luister terwyl jou onderwyser dit voorlees.
Die skoolhoof, mnr. Fortuin, personeel, ouers en leerders.
In al die groot stede van die wêreld sien jy hulle: tenger lyfies, honger oë en stukkende klere. Hulle het gebarste voetjies en ’n vals dapperheid teen ’n wrede wêreld. Hierdie kinders wie se situasie skynbaar onveranderlik is, staan altyd met uitgestrekte hande wat vra. Hulle knaag aan jou gewete en kom karring aan jou gemoedsrus.
Armoede is ’n realiteit en het uitreik nodig soos Hoërskool Langverwagt doen.
Weet ons hoe erg dit daarbuite gaan? Weet ons hoeveel armes daar regtig is?
Wanneer ons so in die winkels staan om kos te koop, dink ons ooit aan hierdie gesiggies? Ons magies is vol, ons het ’n warm bed in die kamer, ons het dalk ’n selfoon en ’n rekenaar . . . maar wat van hulle daar buite?
Prof. André Duvenhage, politieke ontleder aan Noordwes-Universiteit, noem dat die werkloosheidsyfer tans 24% is, maar dat kenners meen die werklike syfer kan tot 40% wees. Ongeveer 46% van die huishoudings in Mpumalanga, byvoorbeeld, leef onder die armoedegrens.
Die vraag is nou – wat kan ons doen?
Statistieke op die vigswebtuiste www.khomanani.org.za het my man nogal geskok. Hier het hy gelees dat meer as 15 miljoen kinders onder die ouderdom van 18 jaar wêreldwyd reeds teen die einde van 2004 wees was, omdat hulle ouers dood is aan vigs.
Wanneer ek aan die armes begin dink, is dit vir my emosioneel uitputtend. Dit het vererger toe ek een aand aan tafel ons Somerson Nuus van 15 Februarie 2014 oopslaan. Die woorde van Elsabe Coetzee het my bygebly: “Ná daai kyk in daardie leë donker ogies was my lewe nie meer dieselfde nie.” Elsabe het dit nie daar gelos nie. Sy het begin werk om hierdie arm wesies sonder kos en klere te versorg. Sy het vir hulle gegee wat hulle nodig het: kos en klere. Uitreik het plaasgevind.
Die ergste is, die probleem is nie net in Suid-Afrika nie.
Wanneer ek hierdie dinge op televisie sien en in koerante lees, kry my daaglikse brood nuwe betekenis. Met ’n onlangse soeksessie op die internet, kom ek toevallig op www.mieliestronk.com af . Hier lees ek dat dit nie snaaks is as kinders so jonk as 4 jaar in lande in die Ooste in gevaarlike omstandighede in myne of met insekdoders werk nie. En dit terwyl kinderarbeid onwettig is. Tog is hierdie kinders