Die Wonder van die goddelike liefde. Chris Norden van der Merwe
inspanning sou tevergeefs gewees het sonder die genade van voedsel, drank en suurstof, van die lewe self; maar die genade sou waardeloos gewees het sonder eie inspanning.
GELOOF EN VERTROUE IN DIE MEDEMENS
Tot dusver het ons veral gekyk na geloof as ’n saak tussen ons en God. Die tema het egter ook ’n ander kant: geloof in die medemens. Dit is ’n geloof wat ons in staat stel om nie net op ander se tekortkominge te fokus nie, maar ook hul goeie punte en potensiaal raak te sien. Geloof in God en geloof in die medemens gaan saam, want ons kan veral in ons medemens glo omdat ons in God glo, die Skepper na wie se beeld alle mense geskep is, en in die Gees van God wat in almal werksaam is.
Jesus het die waarde van geloof in die medemens goed geïllustreer in sy verhouding met Petrus. Die keuse van Petrus, nie net as dissipel nie, maar meer nog, as leier van die dissipels, lyk na ’n vreemde keuse. So dikwels het Petrus die Heiland se boodskap verkeerd verstaan. Wanneer Jesus byvoorbeeld oor die dood praat wat vir Hom voorlê, dink Petrus dit is sy plig om Jesus te berispe, sodat Jesus hom streng moet vermaan: “Moenie in my pad staan nie, Satan! Jy is vir My ’n struikelblok, want jy dink nie aan wat God wil hê nie, maar aan wat die mense wil hê” (Matt 16:23).
Jesus se geloof in Petrus is dus nie ’n geloof wat blind is vir sy foute nie, maar Jesus weet dat Petrus meer is as sy swakhede. Petrus het dan ook sy helder oomblik wanneer hy diepe insig openbaar in die aard van Jesus en in Jesus se roeping op aarde: “U is die Christus, die Seun van die lewende God” (Matt 16:16). Jesus prys hom oor hierdie woorde en openbaar watter spesiale plek Petrus in sy koninkryk sal beklee: “En Ek sê vir jou: Jy is Petrus, en op hierdie rots sal Ek my kerk bou […] Ek sal aan jou die sleutels van die koninkryk van die hemel gee, en wat jy op die aarde toesluit, sal in die hemel toegesluit bly; en wat jy op die aarde oopsluit, sal in die hemel oopgesluit bly” (Matt 16:18-19).
Jesus verander die dissipel se naam: Simon Barjona word Petrus, die rots (Matt 16:17, 18). Die nuwe naam beteken ’n verandering van identiteit en ’n verandering van lewensrigting. Simon sal nog sy nuwe naam waardig word, omdat God in hom aan die werk is: “[…] dit is nie ’n mens wat dit aan jou geopenbaar het nie, maar my Vader wat in die hemel is” (Matt 16:17). Jesus weet dat Petrus geseënd is, omdat God hom geseën het. Anders as Jesus, onderskat ons dikwels mense, omdat ons die werking van God in hul harte en hoofde onderskat.
Maar wanneer Petrus Jesus verloën, nadat hy heftig ontken het dat hy dit ooit sou doen, lyk dit of hy nie Jesus se vertroue in hom waardig was nie. Jesus het egter geweet van Petrus se bittere berou en trane ná sy verloëning, en ná die opstanding vergeet Jesus nie van hom nie – inteendeel. Die engel van God gee die volgende opdrag aan die vroue by die graf: “Gaan sê vir sy dissipels en in die besonder vir Petrus: Hy gaan julle vooruit na Galilea toe” (Markus 16:7). Slegs Petrus word by die naam genoem, sodat daar by hom geen twyfel sou wees of hy nog by die dissipels ingesluit is nie. Wanneer Petrus vir Jesus by die See van Galilea ontmoet (vgl. Joh 21), vra Jesus hom drie keer uit oor sy liefde vir sy Meester en drie keer bevestig Petrus sy liefde – al het hy teen dié tyd geweet dat sy liefde ver van volmaak is. Drie keer vertrou Jesus ’n spesiale opdrag aan Petrus toe. Die getal drie bevestig dat die drie verloënings van Petrus uitgewis is; hy is volkome vergewe en is weer in die dissipelkring opgeneem – inderwaarheid as leier van die groep. Jesus se vertroue in Petrus is later geregverdig. Ons lees van sy dapperheid en trou in Handelinge, en van sy dood as martelaar in Johannes 21:19. Die tyd van verloëning was vir hom finaal agter die rug.
Jesus is egter ook dikwels teleurgestel. Hy het nie ’n naïewe geloof gehad wat blind was vir mense se foute nie. Hy het gehuil oor Jerusalem, die stad wat Hy liefgehad het (vgl. Luk 19:41); Hy was hartseer omdat hulle nie sy boodskap wou aanvaar nie: “Jerusalem, Jerusalem! […] hoe dikwels wou Ek jou kinders bymekaarmaak soos ’n hen haar kuikens onder haar vlerke bymekaarmaak, maar julle wou nie!” (Matt 23:37). Hy het deur die Fariseërs en die skrifgeleerdes se skynheiligheid gesien, en nie doekies omgedraai toe Hy hulle verwyt het nie: “Julle sluit die deur van die koninkryk in die mense se gesig toe. Julle gaan self nie in nie, en julle verhinder dié wat wel wil ingaan” (Matt 23:13). Dié woorde behoort die geestelike leiers van die volk tot erkenning van hul skuld te geskok het, maar met hul wettiese voorskrifte het hulle hul so afgeskerm dat Jesus se woorde nie kon binnedring nie. Uiteindelik, aangevuur deur die hoëpriesters en die oudstes van Israel, het die mense van Jerusalem ’n berugte misdadiger bo Jesus gekies om vrygelaat te word en by die goewerneur aangedring om Jesus na die kruis te stuur (vgl. Matt 27:17-23). En tog het Hy gewillig gesterf vir dié wat Hom verwerp het en gebid vir diegene wat Hom gekruisig het (vgl. Luk 23:34). Hy het geglo daar is nog hoop vir hulle.
Een van Jesus se pynlikste ervarings moes die verraad van een uit sy binnekring, Judas Iskariot, gewees het. ’n Mens kan nie help om getref te word deur die ooreenkoms én die teenstelling tussen die lotgevalle van Petrus en Judas nie. Albei het Jesus in die steek gelaat, albei het berou getoon ná die oortreding. Petrus is weer as dissipel aanvaar, maar Judas se lewe het in selfmoord geëindig. Jesus het Petrus volkome vergewe, maar was meedoënloos in sy veroordeling van Judas: “Wee die man deur wie die Seun van die mens verraai word. Dit sou vir daardie man beter gewees het as hy nooit gebore was nie” (Markus 14:21). Petrus se berou was verbind met die aanvaarding van die genade van vergifnis; Judas het alleen selfverwyt en wanhoop gevoel, en homself tot die dood veroordeel.
Die Evangelies openbaar nie duidelik wat Judas gemotiveer het om Jesus te verraai nie. Heel moontlik het hy sy eie idees gehad oor Jesus se roeping. Miskien was hy ’n aanhanger van die algemene siening van sy tyd dat die Messias die Romeine uit die land moet verdryf en Israel sy politieke vryheid teruggee. Miskien wou hy Jesus tot aksie skok, het hy gehoop dat Jesus se gevangeneming Hom sou aanspoor om Homself te verdedig en ’n gewapende opstand teen die verdrukkers van Israel te lei. As dit die geval was, dan moes hy gevoel het dinge het gruwelik verkeerd geloop, want Jesus het Homself nie verdedig nie en Judas het iemand verraai wat hy nie kon help om te respekteer nie. Dit sou kon verklaar waarom Judas nie weer in die dissipelkring opgeneem is nie – nie omdat sy sonde te groot was nie, maar omdat hy vasgehou het aan die eise wat hý aan die Messias gestel het. Hy wou politieke vryheid vir Israel hê en nie ewige bevryding vir alle mense nie; hy was onherroeplik verlore vir Jesus se koninkryk.
DIE RISIKO VAN DIE GELOOF
Dit blyk dus dat Jesus se geloof in mense soms beloon is en soms nie. Van die grootste belang is dat, as Hy geen geloof in die mensdom gehad het nie, Hy Hom nie aan die kruis sou laat spyker het nie. Hy sou die mense aan hul sonde en ellende oorgelaat het. Die offer van Jesus of, anders gestel, die offergawe van God in Christus Jesus, toon dat God die mensdom hoog genoeg geag het om die risiko te loop om ondraaglike pyn te verduur wat geminag kan word, om ’n geskenk ten duurste voor te berei wat geweier kan word. God was gewillig om ter wille van mense gebreek te word; Hy het as losprys aan die kruis gesterf om vir mense ’n ewige lewe te berei – wat hulle kan aanneem of weier.
Ook vir die volgeling van Jesus is daar risiko’s verbonde aan die geloof. Maar om nie te glo nie, is ook ’n risiko, ’n groter risiko: om God se gawes te ontbeer. Die risiko van die geloof is drievoudig: geloof in God, geloof in die medemens, geloof in jouself. Hierdie drie kante van die geloof is nou verbonde aan mekaar. Die mees fundamentele risiko is die waagstuk om God te vertrou en jou lewe aan God oor te gee. Hieruit vloei die ander risiko’s van die geloof voort. Diegene wat glo in ’n God wat omgee, wat genadig en getrou is, wat in hulle werksaam is, het ’n grond vir selfvertroue en ’n rede om die risiko van vertroue in die medemens te loop – selfs al kan die vertroue teleurgestel word.
Is dit die moeite werd om vir ’n beter samelewing te werk? Dit lyk of boosheid eenvoudig nie uitgeroei kan word nie; of kringlope van boosheid nimmereindigend is. Aan die einde van ’n tyd van verdrukking sê ons: “Nooit weer nie!” En dan gebeur dit weer! Ons mag egter nooit ons geloof in transformasie prysgee nie. As ons sinies en défaitisties sou raak, sal ons siniese uitsprake selfvervullende profesieë wees en sal niks verbeter nie, terwyl geloof wat tot dade oorgaan, lig in ’n donker wêreld bring. Dit kan naïef wees om in die moontlikheid van ’n volmaakte wêreld te glo, maar dit is realisties om in die moontlikheid van ’n beter wêreld te glo. Dit kan onmoontlik wees om hemel op aarde te vestig, maar dit is sekerlik moontlik om hel op aarde te verhoed.
GELOOF