Tydlose liefde. Elsa Winckler
my die salf gee, sal ek dit sommer self op die skrape sit, dankie.”
Lukas kyk haar geamuseerd aan terwyl hy opstaan. “Nou maar goed,” sê hy en oorhandig twee items. “Maak dit skoon en sit hierdie salf op.”
“Kom, hartjie, ek wys jou waar die badkamer is,” sê tant Madaleen en stap voor haar uit.
Haar hande en knieë voel beter en sy dink sy het nou haar senuwees en emosies min of meer onder beheer. Sy het groot geskrik vir haar eie bleek gesig in die spieël en is dankbaar dat sy haar hare kon kam en haar grimering bietjie kon opknap.
Toe sy by die eetkamerdeur instap, wink die tante haar nader. “Daar’s jy, kom sit hier langs my. Jy sal ook weer mens voel as jy eers bietjie kos inhet.”
Sy stap nader en steek haar hand uit om die stoel uit te trek, maar ’n groot, warm manshand vou bo-oor hare. Vinnig ruk sy haar hand weg en staan weg terwyl Zach vir haar die stoel onder die tafel uittrek.
“Dankie,” prewel sy en gaan sit.
“Ons vat hande,” sê die oom, en die tannie sit haar hand bo-oor Kalinda se arm.
Kalinda maak haar oë toe. ’n Warm hand vou lig om haar ander arm. Sy hou op asemhaal en roer nie. Die tafelgebed is kort maar opreg. Wanneer laas het sy voor ete gedank?
“Kan ek vir jou van die skaapboud inskep, hartjie?” vra die tannie.
Zach lig sy hand en Kalinda blaas haar asem uit. Sy probeer die tinteling wat nog holderstebolder onder haar vel beweeg, ignoreer. “Skaapboud? Regtig? Ek kan nie dink wanneer laas ek dít geëet het nie. Die Kanadese vleis smaak mos nie dieselfde nie. Dankie, ja.”
“ ’n Bietjie wyn inskink?” vra Lukas.
Sy knik en hy vat haar glas. “Vertel ons, wat maak ’n boeremeisie soos jy so ver in die vreemde?”
“Ek werk vir ’n Anglo-Boereoorlogstigting.”
“In Kanada?” vra die oom verbaas.
“Ja, ek weet nie of dit algemene kennis is nie, maar ’n groep Kanadese soldate is destyds gestuur om die Britte tydens die Anglo-Boereoorlog te help – die Royal Canadian Regiment of Infantry. Die eerste duisend troepe het in Oktober 1899 van Quebec af gevaar, en oor die volgende twee-en-’n-halwe jaar nog oor die seweduisend jong soldate en verpleegsters.”
“Ons weet nogal van die verpleegsters. Ma, is dit dan nie een van hulle –?”
“Laat Kalinda klaar praat, Lukas,” val sy ma hom in die rede. “Ekskuus, hartjie, jy kan maar aangaan. Verskoon die seunskinders, hulle het nie altyd maniere nie.”
Kalinda glimlag en sien uit die hoek van haar oog hoe die oom sy kop skud vir Lukas.
“Daar was Kanadese troepe by die Slag van Paardeberg. Op die Sondag van 18 Februarie 1900 –”
“Bloody Sunday,” sê die oom en Kalinda knik.
“Ja, dit is soos daarna verwys word. Dis die dag waarop die Engelse die meeste soldate verloor het. Een-en-twintig Kanadese is ook op daardie dag dood. Daar is afstammelinge van die soldate wat hier gesterf het wat voel die Kanadese regering moet meer doen om die grafte van hulle gestorwenes te bewaar, en dat meer oor die Kanadese betrokkenheid by die oorlog sigbaar behoort te wees in museums, ensovoorts. Dis hoekom ek hier is. Ek wil onder meer gaan vasstel wat in die museum by Paardeberg is en of daar enige gedenkstene is en in watter toestand dit is.”
Lukas loer oor sy wynglas na haar toe. “Museum? Jy weet dis net so ’n verlate rooidakgeboutjie op ’n lap rooi grond?”
“Ek het foto’s daarvan gesien en ek het ’n idee van hoe dit lyk. Dis juis deel van my opdrag. Ek wil vasstel wat gedoen kan word om dit te verbeter, en ek wil ook seker maak die Kanadese soldate wat hier oorlede is, word op die een of ander manier vereer. Die hoof van die museum in Bloemfontein het ook laat weet dat daar onlangs bokse met briewe, dokumente en so aan by die museum hier op Paardeberg afgelaai is. Blykbaar deur kleinkinders van mense wat onlangs op ’n plaas hier naby oorlede is. Hulle het dit op die solder gekry.”
Zach sit sy mes en vurk neer. “Laat ek nou sien of ek jou reg verstaan. Jy’s Afrikaans, maar jy werk in Kanada. Vir die Kanadese. Om hulle kant van die Anglo-Boereoorlog te vertel?”
Kalinda lig haar ken. “Nee, ek wil seker maak dat almal wat hulle lewens verloor het, ook die Kanadese, op die een of ander manier onthou word,” sê sy en vat ’n sluk van haar wyn.
“Skei uit, Zach, los die kind nou uit sodat sy kan eet. Moenie vir jou aan hom steur nie, hartjie. Dié kind van ons werk mos nie eintlik nie – hy speel letterlik heeldag en soek gedurig skoor.”
Lukas klap vir Zach op die blad. “Ja, ek het gedink ons sien jou eers einde Februarie. Hoekom is jy al terug? Waarmee gaan jy jou nou besig hou?” vra hy laggend.
Zach kyk af na sy bord kos. “Wel, ek het toe nie heeltemal klaargemaak nie, en ek het besluit om eers plaas toe te kom. Dis al. Nou het ek genoeg tyd om voor te berei vir die Siberiese Swartys-resies wat middel Maart begin.”
“Wat?” sê sy ma en haar vurk stop halfpad na haar mond toe. Sy laat sak haar hand. “Zach, skat, wanneer is dit nou genoeg?”
Hy glimlag en lig sy glas in die lug.
“Dié kind,” begin sy ma en wys na Zach, “maak te veel geld, nogal met rekenaarspeletjies. Bid jou aan. Sit en dink speletjies uit waaroor die hele wêreld mal raak. En wanneer hy nie daarmee besig is nie, kyk hy hoe hy die noodlot kan tart.” Haar woorde is tergend, maar die glimlag op haar gesig straal haar trots uit.
“Waar was jy?” vra Kalinda.
“In Antarktika. Dit was die viering van Scott en Amundsen se epiese resies presies honderd jaar gelede. Ons het in Januarie verlede jaar begin oefen in Noorweë en die resies het middel Desember begin.”
Lukas skud sy kop. “ ’n Afstand van eenduisend sewehonderd vier-en-veertig kilometer.” Hy kyk na Zach. “Ek het nie besef jy’t nie klaargemaak nie. Wat het gebeur?”
“Ons … ek het probleme ondervind en ek het besluit om liewer uit te klim en nie die ander terug te hou nie. Ek sal vir jou sê, dis fo– … uhm, skies, Ma, vrek koud. Ek dink nie ek het in my lewe al so koud gekry nie. Gee mens nuwe respek vir die ouens wat dit ’n eeu gelede probeer doen het. Hulle het nie die toerusting gehad wat ons deesdae het nie. Dit is net onmenslik koud.”
“Hoekom?” vra Kalinda.
“Hoekom wat?”
“Hoekom wil jy so iets doen? Is dit nie verskriklik gevaarlik nie?”
Lukas lag. “Dis die hele punt, sien. Hy doen dit want hy kan. Juis omdat dit gevaarlik is.”
Zach antwoord nie, glimlag en eet rustig voort.
Kalinda sit haar mes en vurk neer. “Laat ek nou sien of ek reg verstaan. Jy neem deel aan ’n resies in die koudste plek op aarde, stel jou lewe in gevaar. Sommer net?”
Die oom lag. “Soos hulle in tennis sê: game, set and match, Zach. Hierdie meisiekind is te slim vir jou.”
“Hy ontwerp darem gewoonlik nog ’n speletjie of twee ná so ’n trippie,” sê Lukas en lig sy glas vir sy broer.
Kalinda eet verder, maar sy is intens bewus van Zach se oë wat nou op haar gerig is.
“Vertel ons hoe jy op jou hande en knieë langs die pad beland het?” vra hy. “Ek het al gevra, maar jy het nog nie geantwoord nie.”
Sy kyk vinnig op, maar hy kou rustig sy kos, lyk heel onskuldig.
“Ek weet nie regtig nie. Ek dink ek moet amper aan die slaap geraak het.”
“Dit verduidelik nog nie hoekom jy hande-viervoet op die teer was nie,” hou hy aan.
“Zach, dis nou genoeg. Sy’s moeg. Hartjie, wil jy nog iets eet?” vra die tannie.
“Nee