Paspoort na gevaar. Ena Murray
en, hoewel hulle aan die begin swaar gekry het, wil nie een van hulle weer terugkom Frankryk toe nie. Dis ’n jong land vol wonderlike beloftes en uitdagings, en dit verbaas my geensins dat ’n man soos René begeer om sy gewig daar te gaan ingooi nie.”
“Ek dink dis alles net stories om mense daarheen te lok,” laat Nicolette afsydig hoor. “As dit dan so wonderlik daar aan die suidpunt is, hoekom gaan méér mense nie daarheen nie – mense soos Jean Prieur en Gabriel van Blois?”
“Wat? Daardie uitgedroogde goed? Parbleu, Nicolette! Daardie nuwe land is nie ’n plek vir sagte, wit handjies en gepoeierde pruike nie!”
Nicolette is dankbaar dat die huis in sig kom en dat die gesprek noodwendig beëindig moet word, want Marguerita klink presies soos René la Porte met haar vergelykings! Die ergste van alles is dat sy in haar hart saamstem! Dié twee here, hoewel van die rykste en gewildste vrygeselle in Frankryk, is baie sag, hul hande baie fyn en wit. Of, soos René la Porte gesê het, hulle is verwyf. Sy sterf liewer voordat sy met een van hulle trou!
Daar is ’n ligte paniek in haar toe sy eindelik uitgetrek is en voor haar venster staan en uitkyk oor die bosryke oewer van die Seine. Maar met wie gaan sy dan eendag trou? wonder sy. Al die ander mans aan die Franse hof wat sy ken, lyk min of meer so! As hulle nie soos uitgedroogde goed lyk nie, soos Marguerita sê, dril hulle van die vet, van die gemaksugtige lewe en rykdom, soos wat René dit beskryf het! Met ’n skok besef Nicolette de Lille in hierdie vroeë ure van die eerste dag van die jaar 1705 dat sy nie een man ken met wie sy wil trou nie.
’n Paar uur later, op die dek van ’n vaarder wat gereed is om te vertrek, staar René la Porte met somber oë na die doenigheid op die kaai van Marseilles.
Maar sy oë neem nie regtig die kleurryke prentjie voor hom in nie. Sy innerlike oog is gerig op ’n fyn gesiggie vol verontwaardiging. Sy mond trek wrang, en dis of die lyne wat inkeep, ’n permanente plek in sy mondhoek inkerf.
Sy was geskok en beledig omdat hy haar durf vra het om met hom te trou! Die eerste keer in die agt en twintig jaar van sy bestaan – ’n ryp ouderdom vir ’n jong man om in hierdie vroeë jare van die agttiende eeu nog ongetroud te wees – het hy ’n vrou openlik vertel dat hy haar liefhet en haar gevra om met hom te trou, en sy het sy aanbod smalend van die hand gewys!
Hy lag bitter. Hy is nie verwaand nie, maar hy wéét dat hy daardie aand enige keuse onder die ander jong mam’selles sou kon doen en met oop arms ontvang sou word. Maar hy moes juis Nicolette de Lille uitkies!
Ongemerk begin die seile bokant hom in die wind bol en die kaai vervaag. Die vaderland het voor sy oog verdwyn … maar ’n fyn gesiggie met groen oë neem hy saam met hom na die Kaap die Goeie Hoop … die beeld van ’n Franse mam’selle met veragting in haar oë.
Eendag sal ons mekaar weer ontmoet, lê hy ’n stille eed voor die golwe van die Middellandse See af. Eendag sal ons mekaar weer ontmoet, Nicolette de Lille!
2
In die maande wat volg en namate die jaar 1705 ouer word, gewaar Nicolette de Lille ’n onrustigheid en rusteloosheid in haar wat sy nie ken nie. Meteens is dit asof sy met niks meer tevrede is nie, asof die lewe tot dusver, die enigste soort lewenswyse wat sy sedert haar geboortedag ken, haar nie meer bevredig nie.
Hoewel sy daarteen stry en dit nie eens aan haarself wil erken nie, begin sy haar lewe en die mense om haar deur die oë van René la Porte sien, en wat sy gewaar, ontstel haar en wek selfs ’n tikkie veragting in haar. Sy is onbewus daarvan dat sy soms self ook ’n siniese blik in haar oë het wanneer sy onder haar aristokratiese vriende beweeg.
Sy kom selfs mettertyd tot die gevolgtrekking dat die gepoeierde en geparfumeerde jong mans aan die Franse hof haar afstoot, dat sy gril wanneer die sagte, wit hande aan haar raak. Hul aanstellerige en pynlik presiese maniertjies begin haar skielik irriteer.
René la Porte het gepraat van ’n vergulde kou – en hy was in die kol, dit besef sy ses maande later. Die aristokrasie van Frankryk is opgesluit in ’n vergulde kou waar net ’n beperkte ruimtetjie toegelaat word om jou vlerkies te toets voordat jy teen die sporte van die baie moenies vasvlieg. Die partytjies aan die Franse hof begin haar tot sterwens toe verveel – almal so presies dieselfde, dieselfde mense, met dieselfde buiginkies en wit pruike en fyn, geslypte glasies waaruit proe-proe gedrink word! O, sy kan later gerus skreeu wanneer daar weer ’n uitnodiging kom!
En dan die baie huweliksaanbiedinge wat sy sommer summier verwerp! Sy tel nie eens meer hoeveel sy elke maand kry nie. Die afgelope weke gee sy nie eens meer die deftige here kans om klaar te praat nie. Sy val hulle sommer kortaf en beslis in die rede sonder om ’n ligstraaltjie van hoop by die teleurgestelde jong mans te laat. Daar het byna nie meer een hubare jong man van haar stand oorgebly wat nog nie die trekpas gekry het nie.
“Met wie wil Nicolette de Lille dan eendag trou?” is die vraag op al die belangstellendes se lippe. “Sy wag seker vir ’n koning of ten minste ’n prins,” smaal haar vriendinne aan die Franse hof.
Dis nie net haar vriende en die intieme kring waarin sy beweeg wat haar rusteloosheid agterkom nie. Ook haar voog, die koning, merk dit op. Toe sy gade hom vertel hoe Nicolette elke huweliksaanbod summier verwerp, besluit hy dit het tyd geword dat hy sy gesag as voog moet laat geld. Sedert Nicolette se ouers dood is, het hy hierdie jong protégée van hom toegelaat om haar gang te gaan, maar Nicolette het nou reeds die ryp ouderdom van twintig bereik. Dis tyd dat sy gevestig raak en trou.
Op ’n dag kom daar dus ’n brief, met die koninklike seël daarop, by Nicolette aan waarin sy versoek word om haar by Sy Koninklike Majesteit aan te meld.
Soos altyd is die ontvangs vriendelik en gul, maar nadat die geslypte wynglasies leeg is, laat haar voog haar nie verder in die duister oor die werklike doel van hierdie uitnodiging nie.
“Nicolette, jy was reeds twintig. Dit het tyd geword dat jy trou. Ek sal dit waardeer as jy ’n keuse onder die jong mans doen en my die naam laat kry van die gelukkige m’sieur met wie ek kan onderhandel.” Hy glimlag vriendelik. “Dit sal moontlik ’n moeilike besluit wees, want, soos ek verstaan, was daar nie ’n tekort aan aanbiedinge nie. Ek gee jou dus tot môre tyd om ’n keuse te doen, en die huwelik sal vandag oor ’n maand plaasvind. Aangesien jy my protégée is, sal jy uit die paleis trou.” Hy glimlag weer. “Dit sal die huwelik van die jaar in Frankryk wees – my trougeskenk aan jou.” Sy wenkbroue lig vraend toe daar nie dadelik reaksie op sy gulle aanbod kom nie. “Wel?”
Nicolette sluk en maak ’n grasieuse, diep buiging voor haar voog, maar haar stem is sonder geesdrif.
“Ek sal u môre hierdie tyd laat weet wie my keuse is. Baie dankie.”
Die koning is in ’n peinsende stemming toe hy weer alleen is. Dan haal hy na ’n rukkie sy skouers op. Hy weet, en Nicolette ook, dat dit nie eintlik ’n vriendelike samespreking oor haar toekomsplanne was nie, maar ’n bevel van die hoogste gesag van die land wat uitgereik is. Dis tyd dat Nicolette de Lille trou. Die koning sê so, en as sy nie daarmee genoeë neem nie, sal hy self iemand kies en die huweliksplegtigheid sal oor ’n maand in die paleis plaasvind. Kort en klaar.
Marguerita, Nicolette se niggie wat saam met haar woon sedert sy haar ouers gelyktydig in ’n koetsongeluk verloor het, sien sommer dadelik dat daar ’n groot skroef los is toe Nicolette tuis kom. Sy en Nicolette het ’n vermoede gehad waaroor die koning met haar wou praat, en net een blik na die sedige, stil gesiggie oortuig haar dat hul vermoedens reg was. Die koning dink dis tyd dat Nicolette trou!
“Ek moet hom môre sê met wie ek wil trou,” laat Nicolette kortaf hoor en val neer op die chaise longue voor die venster, haar oë somber op die Seine gerig.
Marguerita kyk haar bekommerd aan. Sy kry haar niggie diep uit haar hart jammer, want sy weet dat Nicolette nog geen keuse kon doen onder die talle jong m’sieurs wat om haar hand meeding nie, maar sy is al twintig! Eintlik moes sy al lankal getroud gewees het!
Sy gryp die veerpen op die swaar rooshoutlessenaar en laat gemaak vrolik hoor: “Nou, kom ons stel ’n lys van al die moontlikes op. Dit sal die beste wees, dan kan jy hulle