Anderkant die vloedwaters. Helene de Kock
om hul ore te vryf.
Toe stap hy deur na sy slaapkamer en skakel ligte aan so ver as wat hy loop. By die telefoon langs die bed gaan hy staan. Sal hy of sal hy nie? Sy skouers roer ergerlik. Dit is tog net ordentlik om te bel en te verneem of die vroumens reggekom het in die hotel. Sy vingers blaai koorsagtig deur die telefoonboek en hy sug effens toe hy die nommer van die hotel kry.
“Goeienaand, juffrou. Dis Linde van die navorsingstasie. Ek wil net weet of mevrou Smit toe wel daar by julle plek gekry het.”
“Mevrou Smit? Hier is nie so iemand ingeskryf nie, meneer.”
“Maar . . . ek het haar self netnou daar afgelaai. Ek het nog haar tasse ingedra ook.”
“O, maar wag, daardie vrou het dadelik ná u vertrek ’n taxi ontbied en is toe vort.”
“Waarheen?” vra hy, maar verwag nie ’n antwoord nie. “Toe maar, dankie,” sê hy nog voor die dametjie begin protesteer dat sy werklik nie weet nie.
Hy stap uit stoep toe, gaan sit in die donker op een van die rottangstoele en die honde gaan lê by sy voete. Hy tuur na die dam se kant toe. Die wolke begin plek-plek wegtrek en daar lê strepe sterlig op die water. Paddas koor in die riete en ’n ent verder klink die helder geroep van ’n naguil op. Gaandeweg omvou die rustigheid hom en dink hy nugter.
Vergeet dit nou, maan hy homself. Mevrou Smit het stellig nou al veilig by haar bestemming aangekom. As sy ’n taxi ontbied het, sal sy tog seker nie te ver ry nie. Sy moet iewers in die dorp of distrik wees en het nie kans gesien om hom te vra om haar daarheen te karwei nie. Wat natuurlik op verfyndheid en ordentlikheid dui. Alhoewel sy stasie toe ook kon gegaan het. Hy leun vooroor, plaas sy elmboë op sy knieë en sy kop op sy hande. ’n Ligte bries laat die water rimpel en breek die yl ligstrepe in stukkies. Hy sien die ligte van ’n paar plaasopstalle aan die anderkantste oewer en sy gedagtes laat die vreemde vrou los. Môre moet hy Hendrik Malan van Wilgersvlei gaan spreek. Hy kerm al hoeka dat die grensdraad tussen sy grond en die navorsingstasie s’n stukkend is en nou word die wilgers aan sy kant as brandhout opgekap deur die staat se arbeiders.
Bernard klik met sy tong en kyk af na Polka en Masurka.
Dit kan ewe goed ou Hendrik se eie werkers wees wat die bome so verniel, dink hy. Hy is juis so vol draadwerk. Dit sal hom niks verbaas as hulle Hendrik die een streep op die ander trek nie. En dit bly maar ’n lollery omdat die pad na sy plek toe oor staatsgrond loop. Hy lag kop agteroor en buk weer om die honde te streel. Dalk is dit Grieta wat hom so moeilik maak. Sy lyk vir hom na ’n kwaai vrou. Maar dalk is sy ’n lam, wie weet?
Lank sit hy nog so. Hy dink aan sy besoek aan Hendrik, sy gesprek met sy ma en aan Lindie van Velden met wie hy tog lekker kan gesels. Sy gedagtes wentel om die moontlikheid om haar aan sy ma te gaan bekend stel. Eintlik nou moet gaan wys, want sy ma het klaar die datum bepaal. Die paar dae rondom Kersfees. Hy kry ’n hol kol op sy maag. Op die een of ander manier sal hy uit dié ding moet kom. Of dalk nie. Tyd bring raad.
In Wilgersvlei se opstal sit Hendrik en peins oor die ding van die wilgerbome. Sy vingers trommel op die bont oliekleedjie van die kombuistafel sodat Grieta ergerlik opkyk waar sy op ’n leunstoel langs die venster kerspitwerk sit en doen.
“Wat hinder jou, Hendrik?” vra sy.
“Niks. Waarom sal iets my nou hinder, my hart?”
Sy gee ’n laggie en gaan maar liewer met haar borduurwerk voort. As Hendrik eers begin trommel, kwel iets hom nie net nie, hy is behoorlik opgevreet van bekommernis. Sy weet goed dit is die wilgerbome wat so opgekap word. Sy wens tog hy wil maar die ding met die proefplaas se mense in die reine bring. Gelukkig het Bernard Linde gesê hy sal een of ander tyd kom hoor wat is wat.
Maar sy wat Grieta is, sal vir hulle sê wat hulle moet doen. Die Liebenbergsvleirivier vorm nou wel die grens tussen die twee plase – die staat s’n en hulle s’n – maar dit is nie genoeg nie. Hulle sal die grensdraad stewiger moet maak. Miskien twee rye ogiesdraad of so iets.
Sy skrik haar boeglam toe daar hard aan die agterdeur geklop word. Ook Hendrik se vingers bly oopgesprei in die lug staan, skoon styf geskrik. Grieta maak ’n kopbeweging na die deur se kant toe en Hendrik staan stywerig op om te gaan oopmaak.
“Vra eers wie dit is!” fluister Grieta bang en staan ook op.
Maar Hendrik luister nie. Hy pluk die deur oop asof hy die een wat geklop het, gaan bespring. Ondanks dié paraatheid, staan hy versteen toe die lang vrou in swart geklee vooroor tuimel en met ’n slag die plankvloer tref. Ook Grieta staan asof sy in haar nommer twee en veertig gegiet is. Al wat sy kan uitkry, is: “Maar die mens het dan ’n hoed ook op . . .”
Dit is toe Hendrik styf-styf buk en die hoed weglig sodat die swaar, blonde hare los raak dat hul oë mekaar skielik en met volkome begrip vaspen.
“Tel haar op,” sê Grieta en haar stem bewe.
Vir die eerste maal in ’n lang tyd gehoorsaam Hendrik sonder om teë te praat. Maar vir die tweede maal skrik hulle hulle yskoud toe hulle haar bril sag van die gesig af lig. In die skel kombuislig lyk die swelsels om die toe ooglede grotesk, die fyn vel bloederig en gekneus. Daar is ’n gapende sny oor die voorkop. Grieta raak sag aan die vol mond en merk dat die lippe binne ook gekneus is. Van haar trane drup op die bleek wange en sy vee dit snikkend af.
“Loop bel vir dokter Viljoen,” sê sy net, en Hendrik verdwyn woordeloos in die gang af.
2
“Jy moet sommer na my koring ook kom kyk,” brom Hendrik toe hy Bernard Linde groet. “Dit het ’n siekte.”
“Ek sal beslis kom kyk, Hendrik,” glimlag Bernard, “maar kom ons praat eers oor die dinge wat jou hinder.”
Hulle stap sitkamer toe waar Grieta klaar vir hulle ’n teeskinkbord met ’n bord vol tamboesies laat neersit het.
“Sy weet mos jy hou so baie daarvan,” sê Hendrik met sy grinterige stem.
“Ag, twak,” lag Bernard, “sy het geweet sy kan my daarmee sag maak. Wil natuurlik hê die staat moet weer draad span.”
“Haai, nee . . .” lag Hendrik verleë, maar sy blik bly gespanne op Bernard. Toe hy sien hoe lekker die amptenaar weglê, trek hy met al sy griewe los. Bernard eet die laaste een op en sit nog met die nasmaak van die smeltlekker koekies in sy mond toe hy sy hande met ’n besliste gebaar op sy knieë plaas.
“Kyk, Hendrik, die saak staan so. Jy weet net so goed soos ek dat die staatskas ’n vlak bodem het. Jy sal moet help span aan daardie draad. Die beste oplossing gaan natuurlik wees om ’n dubbele heining te span . . .”
“Grieta het ook so gesê,” beaam Hendrik met toenemende geesdrif en sy groot hande beduie saam.
“Het sy? Maar dan is sy mos ’n vrou met visie, Hendrik. Dalk werf ek haar nog om vir die staat te kom werk.”
“Ek sal die kompliment oordra, dok Bernard!” lag Hendrik.
“Laat ek dit sommer self doen, jong. Waar is Grieta dan?”
“Sy lê ’n bietjie,” antwoord Hendrik haastig. “Kry mos dikwels skeelhoofpyn.” Dit lyk asof hy tot elke prys wil voorkom dat Bernard by Grieta inloer.
“Foei tog. Nou sê maar groete en beterskap, hoor.”
“Gaaf, kom ek gaan wys jou my koring . . .”
Toe hulle kwalik tien minute later in ’n groen koringland staan met die son op hul koppe en bruin voorarms, merk Bernard dat die dokter se bakkie met die grondpad verbyry opstal toe.
“Sien jy nou,” sê Hendrik asof die ander man met hom gestry het. “Daar gaan die dokter nou vir Grieta inspuit.”
“Hoop dit help,” antwoord Bernard. Hy frons toe hy ’n hand vol blare op sy palm hou. “Lyk na bruinaarsiekte. Die bruin spikkels op die blaar is waar die chlorofiel al vernietig is. Jy sal met ’n swamdoder moet spuit. Maar kry liewer ’n plantpatoloog ook om raad te gee.”