Mara. Lisette van de Heg
nie wou hê sy moet kontak met haar suster hê nie – kan ek my nie indink wat daarin staan nie. Want wat weet sy nou eintlik daarvan?
“Sal jy my vertel wat gebeur het, of wil jy nie daaroor praat nie?”
Ek wik en weeg haar woorde sorgvuldig. As dit voorwerpe was wat ek kon vasvat, het ek hulle in my hande geneem en hulle van alle kante bekyk om te kan sien waar die angels is en wat die moontlikhede is. Ek sê ’n lang ruk niks, terwyl ek nadink oor haar vraag. Sy gee my die vryheid om stil te bly, ’n maklike manier om nie oor my ongelukkige toestand te praat nie. Aan die ander kant, as ek haar vraag beantwoord, sal die onsekerheid verdwyn oor wat sy weet. Ek besef die gevolg daarvan sou kon wees dat ek juis minder op my gemak voel by haar. Wat sien Tante in my? ’n Onskuldige kind? ’n Onbesonne, jong vrou? ’n Skuldige maagd?
’n Slaggat in die pad laat my op die harde houtbank wip. ’n Oomblik lank wonder ek of dit my van my probleem sal verlos. ’n Miskraam sal my goed pas, maar so genadig sal die dominee se god beslis nie wees nie en daarom vra ek ten slotte my vraag.
“Wat het in die brief gestaan?”
Tante hoef nie te vra watter brief ek bedoel nie; dit is dadelik duidelik. Sy knik begrypend en klik met haar tong vir die perd voordat sy na my kyk.
“Ek sal dit vir jou gee wanneer ons by die huis aankom. Dan kan jy self lees.”
Sy gaan my die brief gee?
In die pastorie is sulke openheid ondenkbaar; daar is ek nie betrek by volwassenes se sake nie. “Is Tante seker?”
“Natuurlik, ek sal jou graag vertel wat daarin staan, as jy dit verkies, maar dalk vergeet ek dinge of sê dit op die verkeerde manier. As jy die brief lees, het jy jou antwoord. En nou,” sy kyk glimlaggend na my, “wil ek graag nuus uit die verre suidweste hoor. Hoe gaan dit met my suster?”
Ek bewonder haar moed om na my ouers se welsyn te vra. In die loop van die jare het dit vir my duidelik geword dat die kontak tussen die twee susters volledig deur die dominee verbreek is. My tante het haar suster verloor. My ma kon net sowel dood gewees het. Ek het die briewe gesien wat in die begin elke week getrou aangekom het, maar nooit beantwoord is nie, en ek weet dat daar nou nog steeds elke maand ’n brief opdaag. My ma lees dit nooit. Meestal onderskep die dominee vinnig die pos, en wanneer dit nie die geval is nie, laat sy die koevert onoopgemaak op die kaggelrak lê totdat die dominee dit sien en opskeur.
Ek haal diep asem en begin met ’n skor stem oor ons lewe praat. Ek vertel Tante van die mosselkotters, die pastorie en die kerkgebou met die sober binnekant. Ek wei uit oor die klein tuintjie by die pastorie, die winkelier, die bakker en die swaai by die skool. Hoekom ek van die swaai vertel, weet ek self nie, maar my tante luister aandagtig en glimlag en knik en pink af en toe ’n traantjie weg. Ek maak of ek dit nie sien nie en bly praat oor dinge by die huis en oor Mamma. Oor die dominee bly ek stil. Sommige herinnerings kom met moeite oor my lippe en elke keer dat ek Tante iets oor Mamma vertel, druk ek die naels van my regterhand in my linkerpalm, sonder dat sy dit sien. Die fisieke pyn help my om Mamma se verraad teenoor my weg te steek.
Terwl ek praat, kom ál meer eenvoudige herinnerings na die oppervlak, en ek hou aan vertel totdat ons op ’n hobbelrige grondpad afdraai en Tante vorentoe beduie.
“Daar is dit, ons is amper tuis.”
Stadig nader ons die plasie. Net die geklap van die perdepote op die pad en die geratel en gekraak van die kar verbreek die stilte. Met my oë volg ek die bekende draaie na die plasie. Links langs ’n smal sloot sien ek skielik ’n bekende baken.
“Jopie staan nog!” Oupa het die skewe ou knotwilg Jopie genoem, na ’n ou geboggelde man in die kerk wat net so lendelam soos die boom gelyk het en wat elke nuwe lewensjaar vol goeie moed tegemoetgegaan het.
“Jopie staan nog,” herhaal ek saggies vir myself en die gedagte skiet deur my dat die ou man ook nog kan leef. Ek kyk na Tante langs my, wat vrolik knik terwyl sy haar tong klik.
Ons ry by die werf in en ek buig vooroor en maak my rug reguit om alles goed te beskou. Tante gryp my aan my arm, maar ek skud haar ongeduldig af.
“Versigtig, Maria, netnou val jy.”
“Ek sal nie val nie.” Laat my toe om dit ’n oomblik te proe en ervaar; dit was so lank gelede.
Ek haal diep asem en proe die geur van vroeër op my lippe. Geen sout lug, geen waaiende sand nie. Ek ruik modder en groen en diere. Ek ruik die grond ná ’n goeie reënbui. Hier is nie seemeeue nie, maar mossies en lewerike, vinke en mese. Nie ’n gekrys nie, maar ’n getjilp. Blomme, struike en bome, in plaas van sand en duingras. Selfs noudat dit al herfs is en die winter op die loer lê, laat die plantegroei my dink aan velde vol klaprose en wildekerwel, magrietjies en kamille. Ek haal nog ’n keer diep asem en ruik die vertroude geur van my tuiste. My huis. Voorlopig.
Ons vat elkeen ’n hand vol strooi en vryf die perd droog. Dis vreemd hoe vanselfsprekend hierdie taak vir my is, ná al die jare dat ek weg was. Toe ons klaar is, kyk ek toe terwyl Tante die perd op stal sit. Vandat ek Tante op die stasie ontmoet het, wil ek weet wat sy van my dink, hoe haar gedagtes gekleur is deur die woorde in die brief. Die brief wat in hierdie huis vir my lê en wag.
Ek wil graag ingaan in die huis waaraan ek goeie herinnerings het. Dalk is dit vreemd, maar dit voel of die gebou my troos, asof dit ’n mens is. Natuurlik moet ek eers vir tante Be wag. Sy glimlag vir my toe sy aangeloop kom.
“Jy sal verras wees,” sê sy, asof sy my gedagtes kan lees.
“Hoekom, het daar baie verander?” Eintlik wil ek nie daaraan dink dat daar veranderings sal wees nie. Langs mekaar loop ons na die deur wat toegang gee tot die voorhuis.
“Jy sal sien. Ek hoop jy hou daarvan.” Tante maak die deur oop en laat my eerste inloop. Die geur van ’n stoofpot wat al ure op die vuur was, kom my tegemoet, en ek voel skielik honger. Ek bly op die kombuisdrumpel staan en kyk gretig rond. Alles is nog daar: Oupa se stoel met die groen sitplek, die kombuistafel met sewe stoele, twee groot kaste teen die mure en die rooi teëls op die vloer. Ek sien Tante het ’n nuwe koolstoof aangeskaf. Dit lyk mooi en is beskilder met veelkleurige blomme, maar dit is die enigste verandering wat ek met die eerste oogopslag kan sien. Opgewonde klap ek hande en draai om na Tante.
“Niks het verander nie.”
Sy staan laggend agter my, maar nou kom sy ook by die kombuis in, loop by my verby en voor my uit na die voorkamer. Sy loop reguit na die kasbed en maak die deure oop. Tot my verbasing sien ek nie ’n matras en komberse nie, maar netjiese rakke propvol leë inmaakflesse. Sy maak die ander kasbed oop en dit is ook ’n enorme stoorplek, gevul met linne en ’n paar bokse waarvan ek die inhoud maar net kan raai, in plaas van die verwagte slaapplek.
“Waar slaap Tante dan?” vra ek nadat ek ’n oomblik sprakeloos gestaan en kyk het. Dit was tog altyd die plek waar die volwassenes geslaap het.
“Kom saam.” Entoesiasties loop tante Be voor my uit en ek volg haar deur die kombuis tot in die gang. Dit is koud daar en ek trek my skouers op en slaan my arms om my bolyf terwyl ek agter Tante aanloop. Sy gaan reguit na die trap en begin klim.
Boaan die trap is ’n oorloop met drie deure. Twee regs en een links. Met ’n trotse gebaar maak Tante een van die regterkantse deure oop. Sy laat my weer voorloop en ek kom in ’n ruim slaapkamer wat duidelik my tante s’n is. Daar staan ’n mooi bed in die middel, maar wat veral my aandag trek, is ’n groot spieëltafel wat teen die muur staan. Die groot spieël bestaan uit drie dele. Pure, oorbodige luukse. Ondenkbaar in die pastorie, waar net een spieëltjie is. Die dominee gebruik dit om te skeer. Ek sien my eie spieëlbeeld en kyk ’n kort rukkie daarna. Dit is nog skaars sigbaar. Niks om oor bekommerd te wees nie.
Byna niks.
Skaam sit ek my hand op my maag, maak ’n vuis en draai dan om, sodat ek die kamer verder kan bekyk. Ek bewonder die vrolike blommetjiespapier wat die mure versier. Die kleure wit en pienk word in die kamer herhaal, en die uitsig wat ek kry toe ek deur die venster ondertoe kyk, is asemrowend.
“Dis ’n wonderlike kamer!” Dis so anders