Kosbaar soos die lewe. Christine le Roux
Die studeerkamer is ruim, en agter die groot lessenaar staan ’n man op en knik. Sy is eers verbaas. Die man is nie middeljarig nie, sy sou reken hy is nie ouer as veertig nie, en hy is lank en skraal. Sy netjiese, donker hare is effens grys langs die slape, maar hy lyk ongetwyfeld nie oud nie.
“Middag,” sê hy en steek sy hand uit. “Ek is dokter Nel. En u is?”
“Elizabeth Benade,” sê sy stamelend en gaan sit in die stoel wat hy vir haar uittrek. Al die stoele in die vertrek is met leer oorgetrek, en die tapyt is dieprooi. Al die mure is vol boekrakke, en die kamer ruik na tabak en ou leer.
Die man gaan sit weer agter sy lessenaar en kyk na haar. Sy bestudeer sy gesig, en wat sy sien, verontrus haar. Sy gesig is skralerig met diep lyne langs sy mond en oor sy wange. Sy oë is grys en heeltemal geslote, en sy wonder of hy haar kan sien.
“Het u vorige ondervinding van hierdie soort werk?” vra hy.
“Nee,” antwoord sy eerlik. “Wat presies wil u hê?”
Hy lig sy een hand op en vee oor sy oë met ’n moeë gebaar. “Ek soek iemand om my seuntjie op te pas. Hy is nog nie in die skool nie, en hy weier om na ’n kleuterskool toe te gaan. Hy is ’n besonder moeilike kind en ek weet nie meer … ek bedoel, ek kan hom nie oppas nie. Ek het ’n besige praktyk en is dikwels snags ook uit. Die kind word heeltemal wild groot. Dis nie reg nie. En dan ’n huishoudster ook. Ek het ’n huishulp, maar ek het iemand nodig wat kan toesig hou. Alles verval, alles gaan agteruit …” Hy maak weer die hulpelose gebaar met sy hand, en sy voel ’n diep jammerte vir die man.
“Ek sien kans daarvoor,” sê sy, en haar stem klink onnatuurlik vrolik in die somber vertrek. “Ek hou van koskook, en ek het u seuntjie ontmoet. Hy is ’n liewe kind.”
Hy lig een wenkbrou en kyk na haar met meer belangstelling. “U het Fransie ontmoet? Waar?”
“Hier buite. Ons het gesels voor ek ingekom het.”
Hy knik en staar deur die venster waar klimplante ook dié bietjie lig probeer uithou. “Hy het die vorige dame met kluite gegooi,” sê hy mymerend. “Ek het ’n ouer dame in gedagte gehad, ’n weduwee miskien, maar die kind hou dalk meer van ’n –”
“Is dit net u en die kind?” vra sy saaklik. “Wat van u vrou?”
Die lyne langs sy mond keep dieper. “Sy’s dood kort na sy geboorte,” sê hy kortaf.
“O …” Hy sê niks verder nie, en sy wonder of sy maar moet opstaan en loop. Die somberheid van die man en sy huis bedruk haar, en sy verlang na die son daar buite. Sy was dwaas om so impulsief op te tree; haar woonstel en vervelige werk lyk meteens baie aanloklik.
“Wanneer kan u begin?” vra hy skielik. “Ek veronderstel die salaris stel u tevrede?”
“Ja,” sê sy benoud. “Maar wil u nie eers die ander dames ook spreek nie?”
“Jy sê jy hou van Fransie,” sê hy asof die saak afgehandel is. “Ek sal vir Mieta vra om jou deur die huis te neem. Wanneer kan jy begin?”
Sy gee ’n senuagtige laggie wat selfs vir haar eie ore vals klink. “Ek moet net my klere gaan inpak. Ek huur ’n gemeubileerde woonstel, maar ek is seker ek sal dit kan verhuur.”
Hy vat-vat op die lessenaar rond en lig ’n papiertjie op. “Die dame wat net voor u hier was, soek dringend huisvesting. Sy stel meer belang in ’n plek om te woon as die versorging van ’n moeilike kind. Hier is haar adres. Miskien kan u …”
“Dankie,” sê sy en neem die papiertjie by hom. Hy druk ’n knoppie langs sy lessenaar en knik net vir haar toe die huishulp die deur oopmaak.
Elizabeth loop agter haar in die lang gang af en stap met die trap op.
“Hier is die kind se kamer,” sê Mieta en maak ’n deur oop. Die kamer is pragtig, uitgeplak met vrolike muurpapier vol diere, en orals op rakke is die pragtigste speelgoed uitgestal. En tog is die kamer dood en kan sy haar kwalik voorstel dat die vuil seuntjie van flussies hier slaap en speel.
“En hier is die juffrou se kamer.” Die kamer is reg langs die kinderkamer en is groot en net so perfek gemeubileer. Die gordyne is liggroen, die beddeken oor die wit dubbelbed groen en rooskleurig geblom en die tapyt dik en sag en ook liggroen. Al die ander meubels is wit, en sy het ’n uitsig deur die venster oor die boomryke voorstad tot by die hoë geboue van die stad in die verte.
“Dis ’n pragtige kamer,” sê Elizabeth waarderend en dink aan haar beknopte kamertjie in die woonstel – die gewone oranje deken en bruin tapyt, die uitsig teen die gebou langsaan.
“Die badkamer is langsaan.” Mieta wys na ’n deur wat amper lyk asof dit deel vorm van die ingeboude kaste. Sy stoot die deur oop, en Elizabeth loer verby haar na die pienk-en-liggroen badkamer.
Toe hulle weer in die gang staan, wys Mieta haar die badkamer wat die kind blykbaar gebruik en begin weer met die trap af stap. Onder wys sy haar die ruim kombuis met al die elektriese toebehore, die deftige stoof, yskas en vrieskas, die ontbythoekie en toe die pragtige eetkamer met sy houtpaneelwerk teen die mure. Die lang tafel glim in die swak lig, en Elizabeth wonder of iemand ooit hier eet. Dit is die gevoel wat sy orals kry – die kamers is so deftig en pragtig, maar so totaal leweloos. Dis asof niemand ooit hier praat of lag nie, en sy wonder hoe die arme kind in hierdie ongelukkige huis leef.
“Werk jy al lank hier, Mieta?”
“Van die mevrou dood is,” antwoord sy stroef. “Dis toe die huis dood is.”
Elizabeth knik begrypend. Ja, die huis is dood, en sy wonder of dit die man se stroefheid ook verklaar. ’n Geliefde vrou wat met die geboorte van hulle kind oorlede is, en ’n man wat dit nie wil aanvaar nie.
Sy bedank Mieta, wonder of sy die man moet gaan groet, maar besluit daarteen en stap na haar motor. Sy sien die kind nêrens nie. Sy skakel die motor aan en trek weg.
Sy is diep ingedagte terwyl sy terugry, en sy wonder of sy nie maar moet bel en sê sy het besluit om die werk nie te aanvaar nie. Karel en sy nuwe liefde is verkieslik bo die ongelukkige atmosfeer van dokter Nel se huis. En tog voel sy reeds half verantwoordelik vir die kind, en as sy aan die pragtige kamer dink, is sy glad nie seker of sy liewer in die woonstel wil bly nie.
Haar gedagtes word onderbreek deur ’n klein handjie wat aan haar nek vat, en sy onderdruk ’n gil, hou met moeite die motor op die pad en kyk in die truspieëltjie.
“Hallo,” sê Fransie vertroulik en glimlag vir haar. “Ek en Bees het sommer ingeklim.”
Sy ry van die pad af en hou stil. “Fransie!” sê sy flou geskrik. “Jy kan dit mos nie doen nie. Jou pa en Mieta sal jou soek.”
“Nee.” Hy skud sy blonde koppie. “Hulle sal nie. Ek wil saam met jou gaan.”
“Ek kom weer,” sê sy hulpeloos. “Ek kom by julle bly. Dit was nie nodig dat jy in my motor klim nie.”
“Dan kom ek weer saam met jou terug,” sê hy redelik, asof dit die maklikste oplossing is. “Wat is jou naam?”
“Elizabeth.”
Hy probeer dit sê, maar sy tongetjie knoop om die lettergrepe. “Liesbet,” sê hy tevrede.
Sy skakel die motor weer aan en besef hulle is nou baie naby aan haar woonstel. Sy sal die kind maar saamneem en sy pa bel. Sy besef ook dat die kind nou die besluit namens haar geneem het. Sy sal buitendien nou moet teruggaan na die huis toe.
By haar woonstel help sy hom uit die motor, en hy stap saam met haar boontoe. Sy sluit die deur oop, en hy stap verwonderd in.
“Dis ’n mooi huis,” merk hy op, “maar dis baie klein. Het jy nie ’n tuin nie?”
“Nee. En nou moet ek eers jou pa bel. Hy is seker baie bekommerd.”
Sy skakel die nommer en hoor weer die vermoeide stem. “Ek is baie jammer, dokter Nel,” sê sy senuagtig.