Kosbaar soos die lewe. Christine le Roux
juffrou nou vir altyd hier?”
“Nie vir altyd nie, nee,” antwoord Elizabeth. “Maar darem seker ’n hele ruk. Waarom vra jy?”
Die vrou frommel haar voorskoot en lyk ongemaklik. “Ek wil loop,” sê sy. “Ek wil al lankal geloop het, maar ek kon nie die dokter en die kind alleen los nie. Noudat juffrou hier is …”
“O,” sê Elizabeth onthuts. “Weet die dokter hiervan?”
“Ek sal hom sê.” Sy haal haar voorskoot af asof alles reeds finaal beklink is en maak nog kaste oop om vir Elizabeth te wys waar alles gehou word. “Hier is die skottelgoedwasser,” sê sy en wys hoe dit werk.
Nou ja, dink Elizabeth filosofies, daar is niks wat sy aan die situasie kan doen nie, en as sy alleen al die werk moet doen, hou dit haar moontlik so besig dat sy nie beklemd kan voel nie. Daar is in elk geval genoeg masjiene en apparaat om die werk maklik te maak. Sy maak dus die yskas oop, haal vleis uit en begin met die voorbereiding van aandete.
Terwyl sy werk, wonder sy waar Fransie is, en toe die kastrolle op die stoof is, vee sy haar hande af en gaan buitentoe.
“Fransie!” roep sy en stap oor die donker grasperk. “Kom nou, jy moet gaan bad.”
Hy kruip onder die struike uit en kom skugter nader. “Gaan jý my bad?”
Sy vat sy vuil handjie en lei hom die huis binne. “Is jy nie groot genoeg om dit self te doen nie?”
Hy skud sy kop. “Nee, jy moet my help.”
Sy tap die bad vol, help hom om sy hempie oor sy kop te trek en tel hom in die bad. Terwyl sy die vuil beentjies skrop, bekyk sy die dowwe blonde hare. “Ek dink ons moet jou hare ook was.”
Hy trek ’n gesig, maar stribbel nie teë nie, en toe sy hom uit die bad help en sy hare begin droog vryf, lyk hy sommer anders. Sy nagkleertjies is skoon, maar omtrent deurgewas, en toe sy vra of hy ’n kamerjas het, skud hy ontkennend sy kop.
“Wie het jou gewoonlik gebad?” vra sy.
“Mieta.”
“En wie kyk na jou klere?”
“Mieta was dit,” antwoord hy weer, en sy voel skielik hatig teenoor die afgetrokke man wat so min vir sy kind omgee.
“Ek sal met jou pa praat,” sê sy. “Ek dink ek en jy moet môre winkels toe gaan; nee, môre is Sondag – ons kan Maandag gaan en vir jou nuwe klere koop. Sal jy daarvan hou?”
Hy antwoord nie dadelik nie en lyk ook nie besonder opgewonde by die vooruitsig nie, en dit laat haar wonder of hy al ooit saam met iemand winkels toe was.
“Waar het jy al die mooi speelgoed gekry?” vra sy toe hulle kombuis toe loop.
“Pa koop dit,” antwoord die kind en ruik waarderend die kos op die stoof.
“En jou klere?”
“Ek weet nie.” Hy klim op een van die hoë stoeltjies en probeer sien wat op die stoof aan die gang is. “Maak jy vir ons lekker kos?”
“Ek dink so.” Sy meng gou die slaai en wonder dan waar hulle gaan eet, of dokter Nel saam wil eet en hoe laat hy sy kos wil hê. “Moenie aan die warm potte vat nie, hoor? Ek gaan net gou vir jou pa iets vra.”
Voor die studeerkamerdeur stryk sy eers oor haar hare, klop en gaan binne. Die man sit nie meer agter sy lessenaar nie, maar lê agteroor in een van die leunstoele. Op sy skoot is ’n boek, maar sy oë is toe en hy lees ooglopend nie daarin nie.
“Verskoon my …” Sy kug en hy kyk op na haar. “Hoe laat wil u eet?”
“Dit maak nie saak nie,” antwoord hy. “Nes die kos reg is. Mieta het kom sê sy wil loop.” Hy lyk nie asof hy enige belang by hierdie nietighede het nie.
“Ja.”
“Ons kan iemand in haar plek probeer kry.”
“Ja.” Sy loop terug na die deur. “Eet u gewoonlik in die eetkamer of sommer in die kombuis?” vra sy met haar hand op die deurknop.
“Dit maak nie saak nie,” antwoord hy en maak weer sy oë toe.
Sy loop ergerlik terug kombuis toe. Die man stel eenvoudig geen belang in enigiets wat in die huis gebeur nie, dink sy ontstoke. Dan sal sý maar van nou af die besluite neem. Sy skakel die lig in die eetkamer aan, ruk die laaie van die buffet oop en haal ’n tafeldoek en messegoed uit. Fransie kom staan by haar en gee behulpsaam die sout- en peperpotjies aan.
“Moet ek in die kombuis eet?” vra hy.
“Nee,” sê sy beslis. “Jy eet by ons. Het jy al vantevore hier geëet?”
“Nee. Mieta gee my kos in die kombuis.”
“En waar eet jou pa?”
“Ek weet nie. Partykeer kom daar baie mense, en dan eet hulle hier. Ek weet, want ek kan hulle hoor al is ek in my kamer.”
Sy dink oor hierdie inligting. Dan is die man darem nie ’n algehele kluisenaar nie. Hy onthaal darem soms ander mense; vriende. Dit verbaas haar dat hy wel vriende het.
“Sal jy jou pa gaan roep?” vra sy op pad na die kombuis. “Sê vir hom hy kan maar kom eet.”
“Nee. Ek mag nie in die studeerkamer gaan nie.”
“Bog,” sê sy ongeduldig. “Klop net en sê hy moet kom eet.”
Die kind gehoorsaam bangerig, maar sy is vasberade. Dit moet end kry dat die kind in sy eie huis soos ’n uitgeworpene behandel word. Sy hoor ook geen uitroepe van woede nie, en toe sy die kos op die tafel neersit, kom die man in en gaan sit woordeloos aan die hoof van die tafel. Fransie sluip agter hom die kamer binne en kyk met bang oë na Elizabeth.
“Sit langs my,” sê sy en help hom op die deftig gestoffeerde stoel. Dokter Nel sit na sy tafelmatjie en kyk en wag dat hulle hulle self moet help. Sy skep met sorg vir die kind in en toe vir haarself, en daarna help die man homself asof hy onbewus is van die ander mense en die kos.
“Hoekom eet hy nie vanaand in die kombuis nie?” vra die man onbelangstellend.
“Hy kan nie alleen daar sit nie,” antwoord sy beslis.
Die man lewer nie verder kommentaar nie, en die kind sit sy kos angstig en eet. Dit maak haar woedend, en sy wonder of dit nie beter sal wees as sy en die kind in die kombuis eet nie. Sy wil nie hê hy moet so bang voel as hy eet nie. Sy is seker dis nie goed vir sy spysvertering nie.
“Het jy al dáárdie prent gesien?” vra sy vir Fransie en wys na ’n groot skildery van soldate en perde.
Hy knik net en kyk vinnig na sy pa.
“Nou, sien jy daardie soldaat met die rooi uniform en die goue helm? Sy naam is ook Frans.” Sy weet sy is seker belaglik, maar sy is vasbeslote om die kind se aandag van sy pa af te lei.
Die seuntjie kyk gefassineer na die prent, ’n vurk vol kos halfpad na sy mond. “Is dit regtig?”
“Ja. Hy was ’n baie dapper soldaat. Sy perd se naam is Pronk.”
“Pronk,” sê Fransie asof hy aan die naam proe. “Dis ’n mooi naam.”
“Het jy al ooit ’n perd gesien?” hou sy vol.
“Nee, net in prentjies.”
“Ek sal jou eendag neem dat jy ’n regte een kan sien. Was jy al ooit by die dieretuin?”
“Ja.” Sy ogies blink, en dit lyk asof hy sy pa se beklemmende teenwoordigheid vergeet het. “Ek het tiere gesien en leeus en bobbejane.” Hy vertel opgewonde verder tussen monde kos, en sy voel tevrede. Die man wat so stil sit en eet, mag dit dalk nie goedkeur nie, maar dit is jammer. Die kind is haar eerste verantwoordelikheid, sy pa is oud genoeg om na sy eie heil om te sien.
Gelukkig lui die telefoon net toe hulle klaar geëet het, en toe dokter Nel terugkom, sit