Vir die voëls. François Bloemhof
dominee praat nog, maar sy luister nie. Die bank is hard! Maar dis goed, nou kan sy eerder daaraan dink.
Haar nek begin jeuk. Sy verstaan eers nie hoekom sy dit nie wil krap nie, dan besef sy dis omdat die ellendeling hier agter haar dit as ’n teken van swakheid sal sien.
Maar dit maak tog nie saak wat hy dink nie.
Sy steek egter haar hande onder haar boude in om te keer dat sy krap.
Na ’n rukkie het haar nek ophou jeuk; dis nou of dit al hoe warmer raak. Asof Sampie se oë klein vlammetjies uitstuur …
Sy móét kyk.
Maar almal sal sien. Daar is g’n rede hoekom sy moet omdraai nie.
Maar sy sal nie rus vir haar siel kry voor sy weet of hy rêrig so stip na haar kyk, en of sy haar net verbeel nie.
Sy draai net so ’n paar grade. Maak of sy pas agtergekom het daar is iets op haar skouer. Vee dit met die rugkant van haar hand af.
Sy besef sy is spyt. As hy wel vir haar gekyk het, kon sy haar oë op skrefies getrek het.
Maar hy kyk reguit voor hom, óp.
3
Dit was so hittete, dink die seun. Mens is nie veronderstel om in die kerk om te kyk nie, so hy’t gedink dis veilig om haar dop te hou.
Nee, nie dop te hou nie. Om haar uit te kyk.
Snaakse enetjie. Hy weet nou al haar naam is Irma. Sy pa en ma het so gesê toe hulle gister van die huis langsaan kom. Irma! So ’n prim en propperse grootmensnaam, en dan is sy so …
Hoe? Definitief nie soos ’n grootmens nie, maar ook nie soos die meisies in sy klas nie. En glad nie soos sy suster nie.
Sy het eergister ook nogal anderster gelyk – maar toe staan en lag sy mos vir hom. Kan bly wees hy’t haar nie met die kluit in die gesig gepot nie!
Wat soek sy in mense se jaart sonder dat sy genooi is?
Maar hy’t geskrik toe sy skrik. Was bly hy het haar nie raakgegooi nie, al het hy geweet hy sou nie, niemand in die skool mik soos hy nie.
Ook nou lyk sy so half … deurmekaar. Dalk is dit maar net die rooi hare. Sure, sy’s in ’n kerkrok en haar hare is vasgemaak, maar dis of die ponytails terugbaklei, of dit die wit linte wil afgooi.
Lyk behoorlik soos twee ponies se sterte weerskante van haar kop. Rooi ponies. Maar sy het nie sproete, soos hy gedink het alle rooikoppe het nie. Haar vel is bruinerig, sy kom seker baie in die son, maar hy dink sy sou andersins bleek wees.
Want dis bleek dáár – die agterkant van haar nek wat nie baie son kan kry nie.
Hy kan nie ophou kyk daarna nie. Selfs nou nog, nadat sy hom byna betrap het.
Sy kon dit mos nie aangevoel het nie!
Hy weet niks wat die dominee praat nie. Iets soetsappigs van tortelduiwe, toe’t hy afgeskakel.
4
“Ek is bly julle het hiernatoe gekom,” sê die meisie met die netjiese vlegsels.
“Ek weet nie hoe lank dit gaan wees nie. Ons het al baie getrek.”
“Hoekom?” vra Marieda.
Toe nie Marita nie.
“Verskillende goed,” antwoord Irma en haar maatjie – snaaks dat sy reeds soos een voel – vra nie verder uit nie.
Dis een van die goed wat ’n mens in ’n maat soek: dat sy weet wanneer om nie vrae te vra nie.
Hulle is by die skool en dis eerste pouse. Van die ander kinders hardloop rond, maar Irma het geweet Marieda is nie die rondhol-tipe nie. Die sement is heerlik warm gebak en dis nie sleg om net te sit nie.
Buitendien, as jy speel met mense wat jy nie ken nie, is dit baie meer wen of verloor as gewoonlik, en dis nie waaroor speel gaan nie.
Trek genoeg rond, dan leer jy sulke dinge.
Twee uur of wat gelede moes sy ’n derde keer binne ’n jaar en ’n half voor ’n klas vol vreemde kinders staan en vir hulle vertel wie sy is. Die eerste keer was nie so moeilik nie, want aan die begin van verlede jaar was dit hulle almal se eerste dag in sub A. Die tweede keer was ’n paar maande gelede toe net sy nuut was, en dit was moeilik!
En toe vandag.
“My naam is Irma Humpel en ons het Vrydag hier aangekom.”
Met oefening raak jy beter. Sy was skaam, maar dink nie hulle het dit agtergekom nie. En as hulle nie agterkom nie, hoekom dan skaam wees?
Sy en Marieda deel ’n bank. Marieda het klaar gesê sy sal haar help met die werk waarmee sy agter is.
De Klerk. Dis hulle van.
En sy is baie trots op haar broer; sy het dit nie reguit gesê nie, maar dit was duidelik toe sy vertel dat hy een van die beste rugbyspelers in die skool is. Net een jaar ouer as hulle, in standerd een, maar hy kan wraggies al party van die standerdvyfs ’n paar dinge op die veld leer.
“Jy moet kom kyk, hulle speel die meeste Saterdae.”
“Weet nie.”
“Ek dag jy hou van rugby.”
“Ja. Enige sport.”
“Nou maar?”
“Ek sal kyk. Dalk.”
Kan mos nie sê sy haat Marieda se broer nie.
Irma onthou hoe haar ma haar lankal vertel het jy mag nie haat nie. Toe’t sy nog gewonder hoe haar ma dit partykeer regkry om nie vir hóm …
Hy drink darem nie altyd nie. Daar is baie tye dat hy gaaf is. Dis net dat dit partykeer moeilik is om daai tye te onthou.
En sy weet hy’s lief vir haar. Op sy manier. Maar dan is dit weer sulke tyd. Dan slinger hy in die huis rond en raas en skel, want alles is dan verkeerd. Dis ook op sulke tye dat hy sal hink, dat hy dit nie regkry om te loop asof daar niks fout is met sy been nie.
Sy was baie jonk toe hy dit op ’n trein seergemaak het, so sy weet niks daarvan nie.
Was ook ’n goeie rugbyspeler op skool. Só het haar ma op ’n slag gesê voor hy dit weggepraat het.
En hier kom die een wat nóú goed speel. Irma onderdruk ’n kreun toe sy sien Sampie is nie van plan om verby te hou nie.
“Hallo daar.” Dis nie ’n groet nie, dit klink soos spot.
“Haai, Sampie,” kom dit van Marieda wat fronsend na hom kyk.
Daar is twee outjies by die skepsel, albei maerder en ’n paar sentimeter korter, die een links en die een regs van hom, net-net agter hom. Hy kyk na hulle, waai dan in haar rigting.
“Ek stel aan julle bekend, die sumpel Irma Humpel.”
Nie “simpel” nie, hy laat dit rym. Hy moet dink dis briljant.
Sy twee agterryers skater. Lag seker vir alles wat hulle held kwytraak.
Sy laat haar nie beledig nie, veral nie op die eerste dag in die nuwe skool nie, dan hoor almal daarvan en dink sy laat enigiemand oor haar loop.
“En jy is Sampie …” begin sy.
“Bly jy weet dit.”
“En jou gesig is ’n klein rampie.”
Sy sien hoe daai gesig rooi raak en weet sy het die teiken getref. Hy is nie heeltemal so seker van homself as wat hy voorgee nie. O ja, hy kry dalk aandag omdat hy ’n talent het, maar almal – nog ’n les wat sy geleer het – het dinge wat hulle laat twyfel.
Sy gesig is nie rêrig ’n ramp nie, maar hy sal glo sy dink so.
“Ek het ten minste nie rooi hare nie!” snou hy haar toe.
“Jy