Louisa du Toit Omnibus 11. Louisa du Toit
nie, anders sou ek julle aangespoor het. Maar om te trou net omdat julle aan mekaar gewoond is …” Daar is ’n soort harde verset in Bella se oë toe sy dit sê.
“Wat dan?” dring Nida saggies aan. Die onderwerp is na aan haar hart. As sy tog maar met haar eie ma ook so vrymoedig kon gesels het.
“Dan ontmoet jy later die een wat jy in die eerste plek moes ontmoet het.”
Nida weet sonder twyfel dat Bella van haarself praat, en dit vul haar met weifeling. Dis dinge hierdie wat sy nie die reg het om te weet nie. Dit skommel die beeld van gawe Bella Meyer hinderlik deurmekaar.
“Moet maar nie verder met my daaroor praat nie,” sê sy, en bedoel dit.
“Die een of ander tyd moet ek tog, Nieds.”
“Waarom?” ’n Duistere onrus sak van iewers op haar toe.
“Omdat hy my gevra het om dit te doen.”
“Hy?”
Dit lyk of Bella die woord nie hoor nie. “En selfs al het ek hom dit nie beloof nie,” vul sy byna fluisterend aan, “dan nog … omdat jy sy oë het.”
Nee, is Nida se eerste gedagte. Die skok neem gestalte aan en oorweldig haar binne oomblikke. Hierdie vrou en my eie-eie pa, hy wat my eerste Nieds genoem het.
Nee, nee, nee. Die noot wat sy in Bella se stem gehoor het, die ondraaglike weemoed – dit was nie regtig daar nie, omdat dit nie daar durf wees nie.
Sy weet sy moet opkyk in Bella Meyer se oë, maar hierdie een keer is sy te lafhartig om iemand se blik te ontmoet.
Sy wil vir altyd in haar koeldrank sit en afkyk, omdat sy minstens die bodem kan peil. Maar Bella se oë sal op hierdie oomblik onpeilbaar wees, omdat sy aan hom dink; aan Arnold Thirion, die goed geboude, netjiese man met die vroeë grys teen sy slape, die beheerste beweging van sy hande as hy sy dogtertjie op sy knie tel sodat sy lank en doodstil by hom kan sit. Dan het sy veilig gevoel, afgesonder van haar ma se voortdurende drukte.
Toe sy eindelik opkyk, wens sy dat sy hierdie oomblikke tussen haar en Bella Meyer kan uitwis, vir ewig wegveeg. In ’n oogwenk lê al die teer, ongeskonde herinneringe aan die man wat haar pa was, in skerwe, want sy lees erkenning in die oë voor haar, die skynsel van vergane hartstog.
Met skok na skok skiet vergete dingetjies Nida te binne: hoe sy eendag hier aangekom en haar pa ewe tuis langs die kombuistafel gekry het, terwyl hy vir haar ma gesê het dat hy na die Meyers se katoenplukkery wil gaan kyk omdat hy self katoen wou aanplant.
En nog verder terug, onthou sy Boel se pa se begrafnis. Haar ma sou nie gaan nie; hoofpyn, het sy gesê waar sy in die skemer kamer gelê het.
“Dan bly ek en die kinders ook maar,” het haar pa lamlendig gesê waar hy net binne die deur staan, die tweetjies aan weerskante van hom. Sy en Arno het na mekaar geloer, teleurgesteld in hulle heerlik morbiede verwagtinge van die middag. Hulle het vroeër katdoringtakke gaan sny, ’n krans gevleg en wilde blomme daarin gedruk. Die blomme het vinnig verlep, dit onthou sy. En dat die katdoring jou geniepsig kon steek.
“Nee,” het haar ma onverwags skerp gesê en haar half orent gelig op die bed. Haar stem was sterk vir iemand met ’n kwaai hoofpyn. “Nee, gaan, jy moet gaan. Jy moet hom gaan help begrawe.”
“Loop julle twee kombuis toe,” het haar pa beveel en haar en Arno met sy hande teen hulle ruggies voortgedu. Toe het hy die kamerdeur toegemaak, maar dit was nie dig genoeg om die hoë noot van haar ma se histeriese stem uit te sluit nie.
Nou weet sy: voor Meyer se dood reeds was dit aan die gang, hierdie skreiende skande; want iets anders kan dit nie genoem word nie. Dit wat nou in so min woorde aan haar geopenbaar is.
Want om Bella Meyer op hierdie oomblik te sien, is om te weet. Hard tref die waarheid haar: hierdie vrou, aan wie sy so verknog is, is ’n konkelaar en Delila. As niks anders dit verklap het nie, dan die laerige hals wat nog altyd te veel gewys het, veral in hierdie konserwatiewe omgewing. En haar eie pa, met die sagte geel snor, die goeie oë, sagte hande. Sy krimp ineen.
“Nieds?”
Die huiwerige stem dring tot haar deur, en sy kyk op. Sy raai dat haar oë vol pyn is, gekwes, gebroke, en sy probeer dit nie verbloem nie.
Dis of Bella skrik. “My liewe kind,” sê sy ontsteld, “vind jy dit so erg? Dan is ek spyt dat ek jou vertel het. Maar hy het dit van my verwag. Ek moet jou eendag vertel, het hy gesê, sodat jy nie ’n misplaaste vaderbeeld ronddra nie.”
So erg? Of sy dit so erg vind? En is dit ooit die waarheid, of wil Bella net bisarre behae uit die openbaring put? Watter pa sal opdrag gee dat sy kind se herinnering aan hom geskend word? Ru geskend? ’n Bewende woede neem van haar besit. “Slagding, ba. Die offer was veel groter.” Sy spoeg die woorde uit.
“Offer? Waarvan praat jy?”
“My ma het gesê jy skuld haar ’n slagding se geld. Nou sê ek maar net: die offer was toe al die tyd haar man. My pa.”
“Moet dit nie erger maak as wat dit is nie, kind.”
“Niks kan erger wees nie. En ek is nie jou kind nie, tant Bella. Jy het my net gepamperlang omdat ek iets van hom is. Jy kon só iets van hom behou.”
“As ek geweet het jy gaan so ’n bohaai maak, het ek jou liewer nie vertel nie,” sê Bella spytig. “Dis tog verby en begrawe.”
“Begrawe, ja.” Met bitterheid onthou sy haar pa se begrafnis waar Bella kastig in die agterste rye gestaan het, met ’n swart hoedesluiertjie voor haar sedige gesig. Dalk in haar mou gelag, want dis haar minnaar daardie, en niemand weet nie. Maar nee, sy vrou het tog geweet. Met die vorige begrafnis al, Bella se man s’n, het Leen geweet. Diepe skuldgevoel vreet in Nida. Sy het veel om goed te maak teenoor haar ma. Op haar eie manier, in stilte, sal sy dit doen.
“Net een vraag, tant Bella: as jy dan my pa belowe het om my te vertel, hoekom nou eers? Of hoekom juis nou?”
“Jy bedoel noudat jy en Boel … Dis juis dit, Nieds: ek het gewag tot ek seker is dat jy vir Boel lief genoeg is.”
“Dalk moes jy eers sekerder gemaak het, tant Bella.”
“Jy is liewer vir hom as wat jy weet. Jy sal hom nie los nie.”
“Ek kan hom nie los nie, want ek het hom nie.”
“Moenie nou dom besluit omdat jy vir my kwaad is nie.” Buite die venster begin die aandskemer verdiep, maar dis nog lig genoeg dat Nida kan sien hoe ’n ligte wind stofslangetjies opjaag. Die werf is wel begroei, maar grondlangs is die sand altyd gewillig om oor te neem.
“Dom besluit? Wie kan praat van dom besluit?”
“Luister wat ek sê. Vat vir Boel, jy kan nie beter doen nie. Jy wil tog ook wegkom uit daardie huis van jou ma.”
“Soos ek nou voel, bly ek vir ewig by haar. As dit haar sal troos.”
Bella kry ’n grinniktrekkie om die mond: “As jy dalk jou hoop op die nuwe onderwyser vestig, vergeet maar van hom. Hy het nie die paadjie vol duwweltjies laat word voor hy sy meisie agter hom aan laat kom het nie.”
Nida frons, en Bella benut die oomblik van onsekerheid: “Weet jy dan niks? Die nuwe sentrale op Roosville. Dis sy wat die kar vir hom gebring het. Dit was duidelik ’n afgespreekte ding.”
Die nuus is nie swaar of skokkend om te verwerk nie. As dit waar is, is sy bly vir Hoffman se onthalwe. Sy self vind in hom niks meer nie as ’n terloopse nuwe vriendskap, interessant, belese, privaat, gekwel. Was dit al die tyd oor die meisie? Moes hy hard sukkel om haar te oorreed om te kom?
“Dit help nie jy probeer my aandag aflei nie, tant Bella. Ek wil een ding nog sê: my pa het darem by my ma gebly. Hy was elke nag by die huis. Dis jy wat die oorskiet gekry het. Hy het by haar geslaap, agter ’n toe kamerdeur. Ek is seker, as ek by die sleutelgat sou wou loer en luister …”
Bella word rooi tot in haar reeds fyn gerimpelde