Ena Murray Keur 16. Ena Murray
nie. Hy was agt en twintig. Maar met die oormoed van die liefde het hy gedink en geglo dat Marlene sou leer en aanpas. Hulle was lief vir mekaar, en dit was hoofsaak. Die ander dinge sou vanself regkom.
Maar dis nou al twee jaar … twee jaar waarin hulle al gepraat en baklei het, waarin hy haar aan die verstand probeer bring het dat sy nie meer die dogter van ’n ryk pa is nie, maar ’n jong beginnerdokter se vrou; dat sy bowenal nou ’n dokter se vrou is en deel het aan ’n professie wat baie offers vra – nie net van die dokter nie, maar ook van sy vrou. Maar elke keer baklei hulle oor dieselfde kwessies, verduidelik hy dieselfde dinge oor en oor. Tevergeefs …
“Ben, ek praat met jou.”
Sy lippe sluit grimmig saam. Die vingers wat netnou die operasiemes so sekuur gehanteer het toe hy in die klein borskassie moes kloof, bewe liggies oor sy oë. Sy moegheid is nie sodanig liggaamlik nie, besef hy toe hy in die naaste stoel neersak en met mat oë na die visioen van vroulike begeerlikheid in die rosige kamerjas voor hom kyk. Hoe kan hy vir een oomblik dink om haar uit sy lewe te skakel?
“Marlene, jy begryp nie …”
“Jy sê dit élke keer, en jy is heeltemal reg. Ek sal nooit begryp hoekom ek tweede viool moet speel vir al wat sterfling is nie. Kleinhoewe! Jy sal nie ’n enkele sent ruik vir jou nagtelike arbeid nie.”
“Ek wil ook nie ’n sent hê nie. Geld is nie alles nie.” Hoeveel keer het ek dít al gesê die afgelope twee jaar? wonder hy by homself.
“Ja, goed. Goed! Dáárdie ou storie ken ek al uit my kop. Ek gee nie om op wie jy jou talente en kragte gedurende redelike ure van die dag gebruik nie. Maar hoekom kan jy nie soos ander dokters vaste ure hê nie?”
Hy swyg, maar sy gedagtes gaan onwillekeurig terug na Rondekuil, sy geboortedorp. Miskien is dit die voorbeeld van sy pa wat so ’n diep inslag in hom gevind het.
’n Intense verlange na sy geboortedorp sak oor hom toe. Hy moes liewer by sy oorspronklike plan gehou het en ná sy studies teruggekeer het na Rondekuil soos hy en sy pa al die jare gedroom het. Maar toe hy Marlene ontmoet, ’n gebore en getoë stadsdametjie, het al daardie drome in die niet verdwyn. Hy het geweet dat hy Marlene nooit uit die milieu wat sy ken en waarin sy grootgeword het, sal kan wegneem en oorplant op ’n plattelandse dorpie nie. Hy moes kies, maar eintlik was daar geen keuse nie. Dit was net Marlene.
Sy pa het nooit weer by hom aangedring nie. Oorspronklik sou hy sommer as vennoot by sy pa se praktyk instap, maar daar het nooit ’n verwyt van sy kant gekom nie. ’n Paar jaar gelede is hy dood, in die tuig, en die praktyk waaraan hy soveel jare gebou het en wat hy beoog het as ’n erfenis vir sy seun, is aan ’n vreemde dokter verkoop.
Ben het in die stad gebly en getrou met sy pragtige Marlene, enigste kind van ’n ryk sakeman. Sy sou nooit droom om haar op Rondekuil in die stowwerige, droogtegeteisterde Noordweste te gaan begrawe nie, en dit het Ben terdeë besef.
“Hoekom praat jy nie, Ben? Jý is die een wat gesê het ons moet vanaand praat en klaar praat. Ek verkies dit ook so. Ons moet mekaar nou eens en vir altyd goed verstaan.”
Hy kyk haar net stil aan. Vroeër vanaand het hy baie te sê gehad, maar op hierdie oomblik besef hy hoe futiel dit sal wees om verder te redeneer. Hy sal maar net herhaal wat hy al hoeveel keer in die verlede gesê het. Nee. Dis of alles in hom opgedroog het, selfs die woede, en dis sý wat praat.
“Wanneer laas het ons twee alleen saam uitgegaan? Kan jy onthou? Of ’n aand saam deurgebring sonder onderbreking? Ek sien jou net kom en gaan. Ek is tog jou vrou, nie ’n dooie meubelstuk in jou huis nie. Ek het tog seker die reg om soms aandag van my man te verwag, nie waar nie? Maar ek het niks meer van jou nie. Niks nie!”
Sy blik sak. Sy het gelyk. Wat moes hy vanaand gedoen het toe Annie Riekerts gebel het? Moes hy haar kind laat sterf het en liewer saam met sy vrou na die dans gegaan het? Hy het tog ’n dure eed as dokter afgelê. Maar hy het óók ’n dure eed voor die kansel afgelê … En nou bots daardie twee tot breekpunt toe.
Of moet hy ’n kompromie aangaan? ’n Elitedokter word soos so baie van sy kollegas, sy dag om vyfuur afsluit en sy dokterstas in die spreekkamer agterlaat tot môreoggend om halfnege …
Maar hy is ’n geneesheer soos sy pa was – soos Rondekuil se gemeenskap ou dokter Ben al die jare geken het – altyd daar, altyd aan diens.
Maar dié deel van hom wat nie dokter is nie, is man. En as man het hy die vrou hier voor hom lief. Intens lief.
Hy vertoon bleek en moeg en ’n oomblik wil Marlene week word. Maar dan verhard sy haar hart. Nee! Ben sal tot ander insigte móét kom. Sy is nog jonk. Sy wil die lewe geniet, en sy wil dit saam met haar man geniet. Sy weier om langer so voort te ploeter. Sy het hom lief, maar sy is nie bereid om verwaarloos te word nie.
“Marlene … ek sien eerlik net een weg oop vir ons. Ons kan nie so voortgaan nie. Die tye wat ons wel bymekaar is, bring ons met rusies deur. Iets is besig om onherroeplik skade te ly tussen ons. Ek het jou lief. Ek wil jou tot elke prys behou, maar … ek is en sal altyd ’n dokter bly. Dit is iets wat jy moet aanvaar en waarby jy jou sal moet aanpas. As ons na Rondekuil gaan, kan ek daar ’n praktyk begin. Weliswaar sal daar ook druk tye kom, maar daar sal ons meer tyd vir mekaar kry.”
“Rondekuil toe!” Sy sê dit asof hy haar gevra het om saam met hom maan toe te gaan, en sy hart sink. “Rondekuil toe? Jy is seker skoon gek, Ben. Ek bly net hier.”
“Maar as dit die behoud van ons huwelik beteken? Of gee jy nie meer om nie?”
Sy vertoon ook nou bleek, maar haar gesig bly net so strak soos syne. “In daardie geval, Ben, sal dit jý wees wat ons huwelik opbreek, nie ek nie.”
Ben kyk lank na sy mooi, jong vrou … en hy weet dat, as hy sy siel en selfrespek as man én as dokter wil behou, hul paadjies nie langer kan saamloop nie. Vir hom was sy en is sy die enigste vrou, maar hy gaan nie toelaat dat sy sy gees dooddwing nie.
’n Verbete vasberadenheid neem van hom besit en sy stem klink vreemd toe hy praat. “Miskien. Miskien is ek die skuldigste van ons twee. Al het ’n mens iemand lief, is daar meer dinge waarna jy moet kyk wanneer jy die dag gaan trou as blote liefde. Die fout is seker myne. Ek moes verder gekyk het …”
“Ben!” Daar is ’n ligte paniek in haar stem, verbystering in haar oë. “Jy … jy klink asof jy spyt is oor … ons huwelik!”
Hy sug en skud sy kop. “Dis nie dít nie. Dis net … Die huwelik is meer as maanskyn en rose. Jy ken net maanskyn en rose. Jou lewe lank al. Ek verwyt nie. Dis nie jou skuld nie. Jy kan nie help dat jy nooit geleer is om ook te gee, en nie net altyd te ontvang nie.”
Haar gesig verstyf. “Ek het nie geweet jy het só ’n lae dunk van my nie.”
“Dis nie soos ek dit bedoel nie, maar … dit bewys maar net weer hoe min ons mekaar werklik verstaan en begryp; hoe anders ons siening van sake is. Marlene, ek wil hê jy moet baie goed nadink oor my voorstel. Dis nie net praatjies nie. Ek bedoel wat ek sê.”
Sy kyk strak terug. “Jy is mal, Ben Roux, as jy dink dat ek na daardie verlate stofdorpie sal gaan.”
Hy knik net woordeloos. Hy het nie ’n ander antwoord verwag nie. “Goeienag, Marlene. Ek slaap sommer op die bank in die studeerkamer. Die nag is tog al amper verby.”
“Ben …”
Maar die studeerkamerdeur gaan agter hom toe en sy bly alleen in die groot sitkamer agter. ’n Oomblik staan sy besluiteloos, haar blik vasgepen op die toe deur tussen hulle. Dis die eerste keer dat Ben nie in hul kamer sal slaap nie. Is dít hoe wyd die kloof reeds tussen hulle is? Sy voel lus om na hom te hardloop, maar valse trots hou haar terug. Marlene van Tonder het nog nooit nodig gehad om enige mens te soebat nie. Ben Roux is die eerste man wat ’n deur in haar gesig toemaak en sy is nie daaraan gewoond nie. Sy is gewoond daaraan dat deure voor haar oopgaan wanneer sy nog net aankom. Met ’n trotse ruk van haar kop stap sy terug na haar kamer.
Ben het haar lief. Sy weet, ten spyte van alles, dat hulle mekaar liefhet. Hy sal nie sonder haar