Çı Robinzon Kruzo heyratinə jimon iyən çəy macəron. Daniel Defo
ov nıbe. Ya çı vəhşiyə həyvonon pənconədə poə-poə be, yaən ğəyzi marde, ço əlocım nıbe. Həməysə bevəc besilohətimbe. Əqəm tifanqım bəbəy qədə kijonədə əzənim xorək hozı əkəym iyən çı ğıvvətinə həyvononku ıştəni muhafizə əkəym. Mıku ğəyzi i ğoti taməku, muştuk iyən qıləy çəxu hiçim mandənıbe. Hesı-nim çımonku iborət be. Iştə joqo telə holon dəmandim fik karde bə qıləy vəziyyət oməym ki, bənəy şiton sahilədə dəmandim zikkə je tıle. Çoknə ki, şəv be çı tarsi dılədə ıştən-bəştənım qıləy joqo sıvolım doy: «ığınono əqəm vəhşiyə həyvonon bıbun, çımı hol çoknə bəbe? Əvonən ki, həmişə bəşəv bəşiko beşedən».
Əqəm qıləymi çorə hesbuən, əvən nezədə əbıə bə kəş-xolinə, sırafə, nərotə don əmandə tıkinə livəynə bə qıləy do sə pebəşem maştə obem çəş kardeye. Əqəm maşki iyo jiye mımkun nıbu de qıləy hosonə maqi ıştəni kışte fiki kardəbim. Bə təşi sutdəbim. Şinə ov pəydo kardeyo tosə nimə kilometro bə dılə şim de qıləy yolə şodkoməti qıləymi qədə huni pəydo karde. Bə si ovım peşoməy. Vəşyəni bəmı koroğ nıdoyeoən bəştə qəvım itkə taməku dəğande. Çı do toniku şim, bəpe peşim. Qıləymi çokə vırə pəydo karde, hıteyədə enıqıneyo, əvım tumom karde. Peşo çımı piyo omə həyvononku ıştəni muhafizə kardeyo qıləymi ğalinə xolım bıriy əvım etırniy ıştə lınqon miyonədəm noy bərk oqınekum qıləy şinə hani mınış barde. Gıləy joqo no rohətə vırədə hıte nızıne fikədəmbin. Əmo tosə sıbh joqo şin hıtim ki, ıştə umrədə tosə bə vaxt, nəən çəy bəpeştə çı hano jəqo səlomət iyən nəşəəyn pebənıbim.
V fəsil. Çı Robinzoni inson nıjiyə cəzirədə çı qəmiyo çiyon bə dast varde iyən kə eje
Çımı dəlarzə vaxtədə həni maştə obəbe. Həvo obəbe, ov hıtə be, dıyoən çı təlotimo qıniyəbe.
Çəmə qəmi vindeyədə ve təəççubım karde. Əy ıştə vırəş dəqeş kardəbe; həniyən bə kəno, çı ləpə qıniyə vaxtədə bə ləpon mınışon şodoə rıjoli nezi oməbe. Bəbe vote şanqo çı ovi barz bə vaxtədə de qıli bə ico əvışən okırniyə iyoş vardə. Əv, çımı şəv dəvordıniyə vırə i mil məsafədə mandeku mı çəvədə ərzak iyən lozim əbıə şeyon bə das vardem ğət karde.
Çı do eşim i kərəmən bə ətrof çəş qordıniy. Sıftə çımı vindəy çəmə lotkə be. Dı mili məsafədə rosə tərəfədə hışkə vırədə mandəbe. Joqo məhlum bedəbe dıyo əvış əyo şodoəbe. De əyo şe məğsədi bə ro dəqınim. Əmo məhlum be ki, əyo bə i sə şe nibəbe. Çı sahiliku tosə nim mili ğədər qıləy nığılə limani roş pebıriyəbe. Mınən bəpeş oqardəym hələlığ bə lotkə şem bə peşonəm oqəte. Çunki navko bə qəmi şe həniyən muhum be.
Çı çoştə bəpeştə ləpon həniyən hıtəbin çı ovi okıriye joqo şiddətin be ki, tosə qəmi əbıə roy çoədə se hissəş de lınqi şim. Həni tosə qəmi çoədə i hissə ro mandəbe. Bı vaxtədə ıştəku ojnən qıləy nığılə xıfəti bə əməl omeş hissım karde. Çunki mıku qıləy joqo fik bə əməl oməbe: əqəm qəmiyədə mandəbəymon, əmə həmə səlomət əmandimon; vo nıştə bəpeştə çok-çoki bə kəno beyəşimon həmən azən joqo, çı dınyoku das siyə bədbəxtə qıləy məxloğ nəbim. Im hissiyoti tojədən çımı çəşonış purə as karde. Əmo çəşə asiku bo dardiyo dəvo nıbeş bəsə dıqınim, bəştə rom dəvom karde. Həvo tov vardə nıbə dərəcədə qambe. Iştənım oçıniy bə ov eşim dəmandim sinov harde.
Sinovım harde bə qəmi rəseyədə ojnən qıləy tojə ənqəli səşdoy: bə qəmi çoknə peşum? Əv, çanə bıvotoş qıləy tənıskə vırədə mandeku çəy kənon çı oviku bəpe bin.
Bıqətiy, bə pe peşeyo hiçi nıbe. Berdəm bə çımı çəşi qıləy jiyə qıni, təəccubım karde, çoknə bəbe ki, ımım iminə kərədə diyəkardeyədə vindəm nıbe. Əv çı qəmi navnə tərəfiku ehaştə bəbe. Bəzjye, bə ovi tərəf ehaştə əbıə tıkışən çı dıyoku itkə bəpe be. De joqo çı kali əziyyəton bəpeştə əvım bə das varde bə pəlvon peşim zınəy. Joqo çidə çı qəmi ovədə əbıə hissəş hıl bəbe; çunki amboədə ov hesbe. Gəmi bə huş, bə lehmə eşekuş i tərəfi piyo mandəbe. Peşnə tərəfış bəpe rosbəbe, çəy tıki tərəfışən kam mandəbe ki, bə ov dəşu. De joqoən peşnə tərəfış həmə çı oviku bə kəno mandəbe iyən əyo noə şeyon tar bənıbin. Bomono çı har şeysə bə nav çı şeyonədə komon xərob be, komonən xərob nıbe zıne mehum be.
Joqo məhlum çəmi ərzaki ehtiyoton hışk mandəbin. Vəşiyəni bəmı əziyyət doe qoroş bə i sə bə şeyon noə vırə şim, ıştə cifonım de soxari pur karde; tojədən dəmandim qəmi nəve. Vaxti qin nıkardeyo harde-harde pıyedəbim. Kəyuton qıləyədə i şişə romım pəydo karde. Çəvədə çok-çokili i-dı ğortım harde, çunki bo navədə əbbə vində konım bə ğıvvəti ehtiyocım hesbe.
Mı, çı har şeysə bə nav bə çımı koy lozim əbıə şeyon bəbiye bevardeyo bəmı lotkə lozimbe fiki kardəbim. Əmo əy bə das varde mumkun nıbe. Mumkun nıbə şey orzu kardeyən be foydəbe. Ehtiyoc insoni bo ixtira iyən kəşf kardeyo məcbur kardə. Mı vaxtım qin nıkarde rə bə ko dəqınim. Gəmiyədə bo ehtiyotiyo doron hesbin. Çımonədə təj (sal) hozıkardem ğət karde. Se-ço qılə çokə taxtonədə iyən şəlmonım co karde bə çəvon i səym jiyə dəbase çı qəmi kəmiku bəjiye, bə ovım ehaşte. Bəçəvon dum ıştənən eşim. Şəlmonon ço qılonən bəştə tərəfım okırniy, ha dıqlə tıkonım bəyəndı dəbase. Çəvon piyoən çəlin-çarpaz dıqlə kutoə taxtəm doroz karde; de joqoən qıləy mehkəmə təj bə əməl oməy. Təj mıni çok oqəte zındəbe. Əncəx bo veyə boyo nərıçiy. Bəvədə ojnən bə qəmi peşim çı qəmi nəccori mişorım pəydo karde, dı ehtiyoti dorım, se poə karde. De çımon koməq əti təjım yol karde. Im ko de yolə zəhməti bə əməl oməy. Əmo bo çımı jimoniyo həmişə lozim əbıə ehtiyoti bə das varde orzu, bəmı zum nıvışkiyə konış doy vinde.
Isət təj lozim əbıə ğədərədə şe əzıniy barde. Isət həni çımı ko, təji bə bo karde çanə ki, dıyo bə cımış eşəni boy bə kəno barde bekardeku iborət be. Mı vaxti qin kardə nıbim. Çı har şeysə bənav qəmiyədə əbıə cəmi taxtonım çı təji piyo vırəbəvırəm karde. Ilovə çəmə matroson se qılə sundoxonən açəronım arışte, çəvon dılədə əbıonım təy karde; əmo çımono iqlədə əbıon bəmı lozim be bə sə dəqınim, cəmi lozim əbıon bə sunduxım qırdə karde çı taxton piyom noy. Bə sunduxom qıləy hardınə şeyon; suxari, bırz, se kukə çı hollandi pəni, penc yolə poə bızə qujd (ımon əsos bo qujdə xorəkibin) iyən çı Avropao çəmə vardə bəylə qəmiyədə əbıə çı kaqon cəvi ziyodə mandəş (bə çı çinə ziyod mande səbəb çəmə çı kaqon ve vaxtiku bıre hardemon be) vırəbəvırəm kardəbe. Cəv, qandım ve bəyəndı qıneku çanə bıvotoş bo çımı koyo mənfəətin be; əmo peşom zınəy ki, çı morəon tərəfo xərob kardəbən. Ğəyzi bımon çan yeşiqi çəxır iyən bəçəmə kapitani oid şəş kəlonlığ çı bırzi ərəğım pəydo karde. Imonım həmə bə sundoxım jəbe boçəyoən çı təji piyom oj noəbe.
Mı