Братэрства. Алесь Карлюкевiч
радкі вяртаюць чытача ў ваеннае ліхалецце. У памяці Іны Растоўцавай – свае мастацкія і жыццёвыя сімвалы. Так ці іначай яны звязаны з Зазеркай, Пухавіччынай. Чытаем адзін з вершаў:
На невидимой стороне жизни
Со мной не остался никто, даже сестра.
Даже мёртвые ушли с того места,
Где были вчера.
На невидимой стороне жизни.
Смотри, – там в ряд деревья старых вишен,
И ты стоишь ребёнком в белой нише;
Смола стекает, и янтарная слеза,
Как стрекоза.
Дрожит под детским пальцем.
Глаза закрою, помолчу. Картину назову:
Деревня Зазерки. Стоит как наяву
За озером, где школа, сад и бусел.
Год сорок первый. Не хватает кальция.
Извёстка белый осыпает цвет.
И распадающийся узел
Из веток вишневых, из будущих иллюзий —
Горчайший запах над завесой лет…
И грустно Чехов смотрит нам вослед,
Несбывшийся поэт…
І яшчэ – з пухавіцкай памяці Іны Растоўцавай: «Мне снилась Германия озером, / Прозрачным и синим – без края. / Как в Зазерках детство морозило! / Под липой стою, замирая. / Под каждым цветком стою в грёзе я, / С цветка тишину собирая, / Не зная, что часом начнётся война…»
Пісьменніца, чыё дзяцінства прайшло выпрабаванне вайной на пухавіцкай зямлі, злучае, паядноўвае розныя часы. Не выпадкова нямецкі вучоны, культуролаг, мастацтвазнаўца Вольфганг Ланге так адгукнуўся пра першы з «зазеркаўскіх» вершаў: «…Ваш выдатны верш пра Чэхава. Ён проста рашуча патрабуе перакладу на нямецкую мову. Пры гэтым ён не павінен быў згубіць свайго захапляльнага, прыцягальна-чароўнага тона, такога лёгкага і меланхалічнага адначасова, тона, які звязвае далёкае Некалі і блізкае Сёння разам…».
Кутузаўскі праспект, дом 45…
«В Бресте ранняя весна, / Робкая трава… / А над Бугом тишина, / И в руинах спит война. / Мама, ты жива?!.»Гэтыя радкі – з апошняй ці дакладней з першай пасмяротнай кнігі Мікіты Рафаілавіча Сусловіча (1935–1986), які нарадзіўся ў Мінску. І назва ў кнігі – «Трэцяя пара года» (Масква, «Советский пеисатель», 1989). Прадмову да зборніка – «Мора і любоў» – напісаў паэт Мікалай Флёраў: «Мікіта Сусловіч быў сапраўдным паэтам флота. Я нават не пішу Ваенна-Марскога Флота, пашыраючы гэта вызначэнне да параходаў, якія курсіруюць па марах і акіянах, да судоў, якія прабіваюцца праз арктычныя ільды, да малых сейнераў, у тралах якіх адбіваецца срэбрам толькі што злоўленая рыба. Усе маракі, дзе б ім не даводзілася сустракацца з Мікітам Сусловічам, адразу станавіліся яго сябрамі, таму што паэт быў чалавекам выключнай таварыскасці, дружалюбства, удзячнасці, абавязку і доўга. Усе гэтыя якасці ў многім выхаваны ў ім ваенна-марской службай, якой ён аддаў усе гады свядомага жыцця. На гэтай службе ён і стаў такім чалавекам, флоцкім паэтам,» – піша Мікалай Флёраў.
Пра сваю «беларускасць»