Klimtol. Etienne van Heerden
snak soos die yo-yo sing aan sy tou en jy kan nie glo dat hy in hierdie klein spasie tussen kroegstoele soveel regkry nie, hy weet hulle gaan nog lank daaroor praat.
Hulle gee nie om dat hy sy olienhoutkierie per ongeluk afstamp en dit op die vloer kletter nie. ’n Bewonderaar tel dit op en skuif dit versigtig voor Ludo op die toonbank in.
Dan, suinig, sit hy weer en teug aan sy whisky. Hy’t in sy pols gevoel, nou, hiér, hy kán nog tyd bereken en gevoel skat en die aandag van sy gehoor pluk in watter rigting hy wil.
Dis ’n goeie plek om te oefen hierdie, want daar is graffiti teen die mure en van die plafon drup afgestroopte vrouebroekies. Hier basuin elke wedstryd waarin die Stormers uitdraf.
“Lieflik, lieflik,” sê hy nou. “Hierdie dorp se kinders sal ophou tik as hulle die toertjies van die klimtol leer ken.”
Dis ook iets, besluit hy nou, wat hy in sy konsert kan inwerk: die maatskaplike aspek, die werkloosheid en die dwelms en tienerseks en vigs.
Sy oë raak mistig. “Veral toe Coca-Cola inskuif agter die yo-yo, het dinge groot geraak. Elke skoolkind in die Sandveld, hier teen die Weskus op tot diep in Namakwaland, deur die ganske Groot- en Klein-Karoo, elkeen moes vorder totdat hy Rockin’ the cradle kon doen, die moeilikste toertjie van daardie eerste sarsie.
“Dis die triek wat balans, tydsaamheid en vingervaardigheid verg. Tydsberekening. Timing. Dis die dinge wat Rockin’ the cradle moontlik maak.
“Só.”
Hy skuif van die kroegstoeltjie af terwyl die bewonderaar sorg dat die kierie hierdie keer nie val nie en swoep, swiep, swoosh haal hy die triek uit.
Hy hou die gehoor vas terwyl hy hul aandag het. Want netnou, weet hy, is hulle weg en hy dink: Toe ons die eerste keer saam was, helder oordag op ’n Karookoppie, het die geheue van haar lyf in my arms deel van my geword en nooit weggegaan nie. Gierig en oordadig was sy daardie eerste dag, te vinnig vir my, en haar arms was onverwags sterk en haar maagspiere hard en toe ek van haar opstaan, was ek in ’n staat van vertigo en het ek gevoel ek vlie.
Ja, dink hy nou, ek onthou haar by my asof dit gister was. Sy’t kaal gedans by swart ysterklip met die haai Karoo wat grys en dynserig agter haar strek en ver kon ek springbokke sien pronk en ek kon kyk hoe hulle die wind drink en ek kon weet dat speel op hierdie manier ’n viering is en ’n vreugde, ek het dit al vergeet.
Hy wil mense in die kroeg groet, maar almal is al weg of het hom nou die rug gekeer want hulle is besig met hul eie dinge en met sy kierie en sy klimtol stap hy uit en maak hom reg vir die entjie bult net voor jy The Lodge kry. Sulke aande is dit vir hom ’n steil bult. Hy dink aan hoe hy uitgevlug het toe die dolfyn die water breek en haar blink lyf in sy son tol. Terwyl hy stap, hou hy die horison dop vir die skynsel van ’n dun skyf of die rollende ligbolle waarvan die Namakwalanders praat. Hy staan en blaas en dink: Sy onthou my as ’n jongman in my fleur. Wat sal sy nou van my dink? Kyk wat het die drank en die jare se sit in die son aan my gesig gedoen.
Kyk hoe lyk ek, hoe verweer is ek en ek het niks nie, net my vrees vir die nag en my behoefte om reg te maak wat ek verkeerd gedoen het. Sal sy dit begryp en my liefhê?
En tog weet hy dat ’n mens in ’n ommesientjie beheer oor dinge kan neem en dat die ou avontuur nie dood is nie maar dat dit op hom wag en dat hy skielik daarop kan afkom soos op ’n rooikat siedend in ’n hoek waar twee kampdrade saamloop, of ’n plaat Namakwalandblomme wanneer jy oor die bult kom en dit slaat jou met uitbundigheid.
*
Hy stoot sy huisie se deur oop nadat hy lank gesukkel het om die sleutel in die gleuf te kry en ’n oomblik het hy gestaan en giggel want die sleutelgat kom aan na hom en kantel dan weer weg en hy dink: Ek tiep vanaand soos lanklaas tevore, dis haar e-posse wat my so senuagtig maak, sy gee my geen kans nie maar elke dag is daar die e-mails en sy dring aan om hiernatoe te ry en ek is nog nie gereed nie, hier is dinge wat op die dorp gebeur ook en ek is buite orde en die kanodokter kan nie praat nie en hier het ’n man se lyk gerol in die branders, my got, dit was nes ’n rob en daardie oë van hom oopgevreet, die blou oë verskrik en ysig in die aangesig van die Benguela.
Hy kry die deur oop en dink: Die ergste is ’n kreefinspekteur het gesterf en jou bekommernis oor haar koms is vir jou groter kwelling as die man se dood en watter soort mens is jy, Ludo? Hy haal sy klimtol af en sit dit neer op die koffietafel en gaan staan steunend by die toilet met sy kop teen die muur aangeleun. Dit neem lank en hy druppel agterna en hy kom terug voorkamer toe en sit die klimtol weer aan voordat hy wyn gaan skink.
Hy gaan sit voor sy rekenaar. Hy onthou – waarom weet hy nie – twee slange wat paar, blink en ineengestrengel en grillerig pragtig in hul koue velle en so ingedagte dat jy oor hulle kan trap, hulle sien jou nie.
Die jare het my gevreet soos die see ’n anker vreet wat onderwater lê en roes.
Kort en kragtig antwoord sy: Stuur my jou telefoonnommer. Dat ons ’n slag kan praat.
Gmail.
En vinnig daarna: pieng!
Hy herken homself nie. ’n Kleurfoto, maar met gedempte kleure, hier en daar ’n kleur (die bloue en liggeel, die pienk) wat ekstra aksent gekry het (klaarblyklik keer sy via Photoshop terug na haar ou foto’s), ’n effense blur by sy elmboog maar dit dra by tot die drama. Maar die fokus is wonderbaarlik op die rooi-en-wit spintol, die wit tou span helder en byna silwer tussen die klimtol en sy vinger. Uitgeskiet spin die tolbal met op die agtergrond die ou vragmotor met die seil oor sy relings, die perdesale en tome wat van hake hang teen die mure, die skaduwees van die gehoorlede lank gerek teen die mure. Sy rooi baadjie is ’n blerts beweging en flambojant is sy skouers en sy gesig. Blink aai die lig oor sy hare. Die hare wat nou grys is, was swart en viriel. Sy oë trek stip en is gefokus op die spintol: een heerlike kwartsekond van uitnemende beweging, balans en kleur.
Die foto is geneem, dink hy, ongeveer drie ure voordat hy die kind doodgery het.
As dit is wat sy van hom onthou, dan moet hy haar eerder ontwyk. Dit sal net vernedering bring. Hy het oor die jare die bottel te hard geslaan, hy het swaar gedra aan wat daardie nag gebeur het, dis ’n ander verhaal en dank God geen foto bestaan van die kind sonder arm in die bloedplas nie.
Dis die ongeneemde foto wat hom nou laat terugskryf: Dis lank gelede, Elsabé. ’n Leeftyd gelede. Ek sal dit nooit vergeet nie. Groete, Ludo.
Sy selfoonnommer hou hy vas onder die palm wat hy om die klimtol bal. Dis syne. Hy’t hier teen die kus kom sit. Sy telefoonnommer is niemand se besigheid nie.
Toe gaan hy bietjie skuins lê met die gedagte dat hy later weer op die Internet sal gaan om te kyk of sy gereageer het, maar hy raak aan die slaap.
Toe hy ’n uur of wat later van iets wakker word en wil opstaan om seker te maak dat hy sy voordeur gesluit het, toe sien hy die klimtol is weg.
*
Haar hand smag na die viool se strykstok. Wanneer dit donker is, kom sy met ’n wye draai die dorp binne. Sy loop katvoet en het geleer om haar kop hoog te hou en te maak of sy die fronse nie sien nie. Die mense van Kliprug en Hopland weet wat sy doen vir kos en soos met hul honde ignoreer hulle haar en buitendien loop die storie dat oom Ludo ’n oog op haar het en elke dag uitry na Tietiesbaai om haar teen die duin te naai.
Hulle weet ook van die bouers wat uitstap agter die bietou om kamma te gaan broek losmaak. Hulle’t gehoor hoe sy dit doen, dat sy hulle nie toelaat om aan haar te raak nie en dat sy verkies dat die mans bly staan. Dat sy nooit haar broek aftrek nie maar net met die hand en die mond werk, en gou maak.
Die kinders is teen haar gewaarsku en wanneer sy aankom, tel die kinders soms klippe op en gooi na haar, maar sy is nie links nie en peper hulle terug. Sy jaag hulle deur die strate en huisvroue skel op haar, maar sy vloek terug en dis ’n oproerigheid wanneer sy anderkant uit is.
Maar vanaand sorg sy dat sy stil beweeg. Sy weet presies wat sy wil doen. Sy moet net wag totdat hy soos deesdae die meeste aande uitgaan. In die steeg by die skooltjie hurk sy en dis nie lank nie of hy staan op van waar hy op sy stoepie gesit en tiep het en gaan die huis binne. Sy sien