Klimtol. Etienne van Heerden
Dis die pad na die reservaat en na Tietiesbaai maar sy weet dit nog nie. Sy stap totdat sy die dorpsliggies ver agter haar gelaat het. Die donker veld troos haar, en daar ver sien sy ’n toring met lig wat daarvan uitstraal. Dit lyk op ’n kerk, dink Snaartjie. Daar bo sit ’n mens wat lig oor die wêreld uitgooi.
Sy moet oor ’n heining maar sy’t geleer klim daar op Matjiesfontein. Sy kom by die vuurtoring en kyk op. Sy onthou een nag in die Kaap, in ’n kar verby ’n soortgelyke toring. Die bulk van ’n mishoring. Groenpunt. Hulle’s ook daar afgelaai, sy en die ander. Ook daar moes hulle snags staan, maar hulle kon min van die see sien en die patrolliekarre van die security companies het hulle dopgehou en beheer.
Sy is binne die toring en begin klim.
Dan is sy bo en sy kyk hoe die straal lig weg van haar oor die see uit vee.
Hier gaan ek bly, dink Snaartjie.
Ek, Snaartjie Windvogel, hier gaan ek sit en uitkyk oor als. Soos ’n duif wat ’n plek vir sy voet gevind het, van my kwaad ontslae.
Hierdie lig is my lig. My lig om hulp, my uitnodiging aan iemand om my raak te sien, om my op te tel, om my vas te hou, iemand wat my gee wat my magoed my nooit kon gee nie, wat ek nie by my pa, Piet Windvogel die draadspanner, gekry het nie, iemand wat my kan gee wat ek net in die viool kon kry.
My platgetrapte viool.
En Snaartjie slaap. Om haar lê die rotse swart onder die aanslag van die branders. Die fynbos baai in die sekelmaan en ’n steenbokkie kom ligvoets wei. Tuinkrane straal en honde wat vryheid nie ken nie, vorm bendes en stroop vullisblikke en jol deur die strate. By die dorpie is daar nog enkele plasse lig in die strandhuisbuurte, daar is nog ’n paar braaivleisvure wat vlamme lek en ’n enkele motor patrolleer die strate en begin stelselmatig die alarms opvolg van die huise met die stukkende vensters.
Hulle bespiegel oor die vreemde meisiekind wat so deur hul soeklig se straal geblits het. Iets blinks aan haar, iets wat goud wip om haar lyf, nightclub-klere, en waar die voete moet wees, net ’n blink blits in die ligstraal. Maar toe’s sy weg, en hulle kon haar nie weer kry nie.
Wie is sy? Is die storie waarmee Eenslie Maree laataand op Kliprug aangekom het, dan tog waar?
Hulle praat oor die blink meisie en die skuitgeboorte en hoe sy weggehardloop het van Ludo se huis.
En sy sit daar in die toring, oë wydoop van die haelstorm wat oor haar kom. Sy haat haar lyf vir wat daar is en vir wat daar nie is nie. Sy kyk hoe die ligstraal heen en weer in die donkerte oor die baai swaai. Sy staan op en maak haar hande oop en toe. Sy sweet koue sweet.
Sy onthou hoe sy tot die oggend onder die boot gelê en wag het op die haelstorm, op die houe wat ys teen haar lyf gaan moker. Maar toe is dit nie kouevuur wat kom nie, net die regop outjie met die donkerbril en die smart uniform en toe hy op haar afkom waar sy die sand met haar vingers uit haar hare gekam het, was sy eerste woorde: “Ek weet nie wie jy is nie, maar ek is bly ek het jou gekry.”
Sy was bang vir enigiemand in ’n uniform. Tog het sy hom dadelik geantwoord: “Jy kry nie wat jy sien nie.”
Maar sy’t gewens sy kon hom regtig eerlik antwoord. Hom vertel hoe dinge wat een oomblik daar is, die volgende oomblik kan wegbreek. Hoe jy kan hoor wanneer dinge so breek, hoe jy die reuk van skaapvel en slag kry, van derms en skyt en hoe jy dan iets moet kry om jou op te lig uit die bangheid vir die noute as jy seker is iemand wurg jou en die wurg is ook ’n blindheid en jy het niks om jou nie, net die klein ruimte van ’n kamertjie sonder venster en ’n deurknop wat nie kan draai nie, want die deure in Soutrivier het aan hierdie kant geen deurknop nie, en so was die deure ook in Elsies maar in Parow het jou deur ’n knop gehad wat jy kon draai want die lang manne was nie net in charge van die woonstelblok nie maar van die klomp straatblokke tussen Voortrekkerweg en die treinspoor en hulle sou jou optel voor jy vyftig tree ver is, dag of nag. En as jy by ’n polisiekar sou inspring, sal die polisieman jou elk geval weer hier kom aflaai, so’t sy gehoor.
Dit het haar geleer dat jy bandiet kan wees selfs al sluit niemand jou toe nie.
Jy hamer teen die deur en gooi jou lyf teen die mure. Jy’s soos die jong rooikat wat jy ’n keer in ’n vanghok gesien het, bloedgesig soos hy hom keer op keer teen die hok se deur gooi.
Jy weet hoekom daardie eerste plek se naam Soutrivier is want dis die sout van jou oë en die sout van jou bloed. Toe die eerste klanke kom terwyl sy en die jongman met die naam Adelbors en die ou man met die vreemder naam Ludo koffie drink, toe die eerste klanke kom nadat Ludo die CD begin draai het, toe die eerste vioolgeluide kom, toe dit kom en deur haar kopbeen sny, toe trek dit bloed, toe spring sy op.
Sy’t in jare – of is dit maande? – geen vioolmusiek gehoor nie. Dis asof alles by haar opkom, asof ’n gordyn oopgaan en sy alles wat sy verloor het, helder sien. Dis haarself wat sy sien, op die dikwielfiets op die stofpad Hochschule toe, met haar viool agterop die hotelfiets vasgemaak.
Sy sien die Karootreine wat kom en gaan en die uitwaaier van die duifswerms bo Platdakkies, sy sien die gehawende ou Lord Milner-hotel soos ’n krismiskoek in die woestyn, met sy lang palmbome en wapperende vlaggies.
Sy het dit verloor, sy het alles verloor en dis asof die viool ’n mes is wat haar oopsny. Sy sal nooit weer kan teruggaan nie want hulle sal haar invra en almal sal weet sy’s weggeraap en as jintoe gebruik. Daar is vir haar geen holte meer vir haar voet daar by die huisies met die lae dakke en duifswerms en die vlae van die Lord Milner-hotel nie.
Sy het te veel gesien om as kelnerin te gaan werk in die hotel se eetkamer of in die geskenkwinkel agter die toonbank te gaan sit. Vir haar is daar nou net die oop pad.
“Is daar dan niemand vannag nie?”
*
Sy kom met ’n groot draai deur die veld en nader die winkel sku. Dis die winkel met die rooi petrolpomp voor nes jy die dorp inkom en sy’t hom gesien die nag toe sy hier aangekom het. Sy weet sy moet versigtig wees want sy kan sien dis ’n klein dorpie en mense het hul hande om mekaar se blase.
Sy’t oorgebly in die vuurtoring en daar is min beweging en sy’t gedink sy kon daar bly. Daar was ’n man wat onder die toring tussen geboue beweeg het. Sy kon sien hy is ’n alleenman. Wanneer karre stop, duik hy agter geboue weg. Hy het blou oë wat net een keer op haar geval het. Dit was asof hy deur haar kyk. En nie omgee dat sy daar nesskop nie. Sy sal hom vermy en dink: Hy is nie gevaarlik nie. Maar op ’n dag sal hy nie meer deur my kyk nie en my sien. Dan sal ek iewers in die veld moet gaan nes maak. Ek sal dit doen want ek kan.
Sy wag tot dit so tienuur se kant die oggend bedrywig word by die winkel en vissermanne met sleepwaens met bote op stop vir sigarette. Kinders van die klomp klein huisies op die vlakte drentel nader vir klein aankopies en staan op die stoep en bedel by toeriste.
Toe sy redelik gerus voel, vat sy haar laaste geldjie en bel haar ma van die tiekieboks voor die winkel af.
Die tiekieboks sit teen die buitemuur, daar by die groot MTN-teken.
Sy kom deur, ongedurig oor die min geld in haar hand, na die Lord Milner se ontvangs. Soos sy verwag het, is dit ’n stem wat sy nie herken nie. Sy dra die gevoel in haar dat dinge verander het, dat niks dieselfde kan wees nie.
“Dis Snaartjie Windvogel. Roep my ma.”
“Wie?”
“Snaartjie Windvogel. Van Piet Draadspanner.”
“Jou ma het ’n sel.” Sy is verras. Haar ma nou ’n selfoon? “Hier is die nommer.”
Snaartjie onthou en skakel dadelik, dis haar laaste muntstuk en dis asof dit sy is wat ingly in die gleuf en verdwyn.
Sy moet lank wag, toe, uitasem: “My kind?”
Snaartjie wag lank voor sy praat. Die draad sing.
“Hoe lank is dit al, Ma?”
Sy hoor die ouvrou veg aan die ander kant. Die woorde sluk.
“Vier lange jare, my kind.”
“Hoe