Die naaimasjien en ander stories. Rachelle Greeff
reguit kooi of sofa toe en Mary-Ann altyd op die shaggy-mat in die lounge van agter, daai mat was so min wol soos my hare (sý’t gesê dis ’n wolmat, merinowol ewe, is nie dat sy lieg nie, sy wikkel net die waarheid hiernatoe en daarnatoe), want my knieë sou waaragtig vlamvat van die brand as dit nie was dat Mary-Ann dan so en voor jy kan sê ertjie dan sus wil lekkerkry nie. Mary-Ann was op iets, ek weet, sy’t gesê as jy net lek in die regte rigting kan sy dit nie meer hou nie. Ek hoop ek onthou dit vir ewig, want die terugdink alleen maak my, jy weet.
Erik-hulle se muurborde was nou nie die getjipte Continental China-soort soos in ons huis op die plaas nie, toe ek my ma vertel, sy’t nog gelewe, wil sy weet maar waarom teen die muur, Lucky, is die mense van hulle peetjie? By ons was daar net vier en later twee kleintjies by, eetborde. As jy klipsop ken, is borde somdae oorbodig.
Daai muur, beduie ek vir my ma, is vir kyk (Ma weet mos die lap met die kruis op geborduur in die witkerk, wat jy nie op sal eet of so nie, dis so) en nie vir kos nie, elke een apart en dae lank met die hand gemaak deur ’n vriend van Erik-hulle in die Kaap. ’n Ke-ra-miek-kunstenaar.
Die res spaar ek my ma: Die spoggerige kokkejiste geverf op die borde. Maar daai’s het my nooit opgeklits nie, want elke lyf agter elke voël is eintlik soort van half gebreklik – vir my moet ’n mens mooi wees van toontjie tot kroontjie. Nie soos die vroue in daardie boek van Eddy, Look At Me, ek weet nie as mens half gebreklik is of jy jou so moet afwys nie. Baiemale het ek saam met Erik & Eddy-hulle gefuif om die tiensitplektafel onder die oë van al daai menere, die tafel nog van Erik se ma-hulle se plaas, en sy ouma se regtesilwermessegoed wat Erik met wynsteensuur skoongemaak het en nie Silvo nie. Erik sê: “Kwits, my ma’t die kombuisbediendes so geskel oor die Silvo, ek’t my geskaam, sy’t in later jare so geraak, sy was nie altyd so nie, want as jou water nie brandwarm is nie en jy gebruik te min Sunlight proe sy die Silvo, en bewaar ook die stomme siel as daar een, net één, Silvo-merkie is op ’n afdrooglap …”
Ou drama queen, lag Eddy oor Erik en nie sy ma nie, en vra of ek geweet het sy geite en manier van praat somtye soos Bettie Kemp en Riaan Cruywagen kom van sing saam met die kanaries.
“Watse kanaries?”
“Die army-koor, lank voor jou tyd.”
“Poofs,” spot Eddy en Erik skud maar net sy kop en sê Eddy is jaloers want sy klawers was van altyd af horingdroog.
Die snaaksste goed sê Erik so doodernstig. Sy oë of hy miskien bid, sonder ’n glimlag. Ghrênd begrafnisbakkies, sou my ma gesê het. Selfs as hy vertel van daardie mansfuiwe, dis wat hulle dit noem, waar jy alles uittrek by die deur en jou goed net so oorgee vir ’n ou agter ’n toonbank en in ruil kry jy, vir al jou goed buiten jou skoene, ek weet darem nie of ek ’n wildvreemde man by só ’n nagdonker plek sal vertrou nie, ’n rubberbandjie, vir jou pols, met ’n nommer. Jou eie nommer vir jou eie goed. En jy loop in in die halfdonker in jou eie skoene met net jou bandjie. Amper soos ’n skuur, vertel Erik, leerbanke waar jy kyk.
“Rubbish! Vintage plastic! It is supposed to look like leather but it doesn’t make the grade not even in that suicidal light,” tjip Eddy in. Eddy gaan nie saam na daardie rinkinke nie, hy gril hom dood.
“En tafeltjies met ligte. Jy weet daardie oranje borrels wat so swem in die buislig, soos embrio’s.” Maar genoeg lig dat jy die kondome – heeltemal verniet maar sterk, nie soos My Choice nie – by hierdie oranje jassiestasies met net een vat raakvat. So vertel Erik. Verskillende manne van allerlei ouderdomme, sê hy, party harig en ander glad geskeer, en vettes en sommige die ene bene en party wil net kyk, ander eerder vat, maar almal, almal dink seker die mik van ’n man is ’n krismispersent van God wat niks anders kan wees nie as ’n man.
Ek wens ek kan daai borde die hele muur vol net weer een keer sien, en die tafel, maar oor my dooie liggaam sal ek een van my kliënte vra of ek asseblief bietjie kan oorkom na die huis wat jy huur toe, dan is my goeie naam in die stof. Ag seker nie eintlik oor die borde of Erik se ma se tiensitplek nie, maar dat ek vir ’n feit weet daardie tye saam met Erik & Eddy was nie iets wat ek gedroom het of nou uit my duim staan en suig nie. Om daai tafel het ek geweet ek’t regtig ver weggeloop van ons huis van klip en modder.
Die eerste keer toe ek Erik se ma ontmoet, sy’t altyd vir vier weke oor Kersfees na hulle toe gekom, het sy gevra, hare gedoen en grys getease deur Marco Hare jy sien dwarsdeur soos hoender-mesh: “Nou Lucky sê my, leef jou ouers nog?” Lieflike antie wat deur die veld stap saam met Erik-hulle en die honde, Bessie en Frieda, met haar kierie en haar truitjie teen die laatmiddagluggie, Lucky, kom jy saam, my kind?
Die vrou wat nou die huis huur, is opstêrs sê die mense, maar dis nie dit nie. Ek sien mos, dis haar manier, eenkant, nie alkant nie. Ek’s omtrent al mens wat haar naam ken, Scarlett, en met wie sy praat, soms praat, wanneer sy soggens elfuur (klokslag saam met die witkerkhorlosie) haar fiets hier voor teen die muur teen Eddy se swart kat staanmaak. Ons weet al wat sy wil hê en groet net ordentlik op ’n afstand: ’n enkel-espresso in ’n gewone koffiekoppie met warm gestoomde melk in ’n bekertjie apart, heuning nie suiker nie en ’n skeutjie kaneel. Please. Dis die nuutste, dié kaneelstrooiery, sy’s nie al een nie. Dadelik, nog voor die koffie kom, begin sy werk. Ná dié koffie gekom het, sit en werk sy vir nog so veertig, vyf-en-veertig minute, niemand kan ’n enkelespresso uitrek soos sy nie. Ek het haar al getime, as dit stil is hier moet jy jou eie goete vind om met jou kop te doen, want wat kan jou hande dan doen, alles is al lankal blinkskoon en gepolish en net reg vir vat. Niks worry haar nie met haar werk, al kom hier ’n bus vol skrefiesoë tjie-tjie agter die kameratjies wat al kleiner word ek kan partykere nie die verskil sien tussen ’n iPhone en ’n kamera nie. Maar as sy alleen sit, dan kyk sy op van haar werkery, uit straat toe, gaan aan, kyk op. Sy’s nie die soort wat so tekere gaan en beduie met hulle se arms en hande hulle kan maar net sowel kliphard oor alles en almal vir jou skreeu hei jy! nie. Sy wag totdat sy iemand se oog vang. Dan praat sy eers as jy by haar tafel is en vra vir dieselfde. Weer please. Saam met die tweede een neem jy haar rekening, Amy of Josef, wie ook al aan is, ken nou ook al haar ding. Dan werk sy weer, seker so ’n halfuur. Dan eers sit sy haar laptop en papiere en goete terug in haar rugsak, sit haar sonhoed op en vat weer haar fiets dat Eddy se kat nie deur die speke na die straat hoef te kyk nie. Eddy het die kat geteken, sy stert slim soos ’n slang, en Erik het my plek gedoop: Salomo se Kat.
Ek het daai tyd gesê kom ons noem die plek Seamus. Agter Seamus aan, die ou geelkatmannetjie wat elke nag saam met hulle op die bed geslaap het nadat Thomas eendag net weggeraak het, seker gepik deur ’n slang, want hulle het albei so in die rondtes geloop en jag. Nie dat dit nodig was nie, want daai katte het beter geëet as die meeste mense van Rondomskrik waar al my anties en ooms gewoon het en dié wat nog skop steeds bly woon. ’n Kat sal dwaal as hy wil. As jy hom in ’n blik in kan druk, moet jy weet hy was van blinddag af nie lekker nie en moes eerder kop eerste gedruk en gehou word in ’n emmer water, dit vat nie lank nie. Vra maar vir meester Raphael uit oor hardekatgeit daar waar hy al dikker lê en word op die counter onder die lig, nie dat hy hom sal verwerdig om jou te antwoord nie, sal nie eens ’n oog skreef nie. Seamus is ’n goeie naam vir ’n kat, Lucky, het Eddy gesê, maar ’n stupid naam vir ’n eetplek.
My katte was al wat ek ooit gehad het in daardie kliphuis van Rooiboer Kobus, wat altyd syne was en nooit ons s’n nie, en iets wat ook nie Toy- en Dian-hulle en later die laatlamklimeidjiekind s’n was nie. Ons het baie gespeel met woorde daardie aand en Erik het sy boeke gebring en geblaai en my gevra of ek weet waar die kat is.
“Watter kat?” wou ek weet.
“Die een in die Kaap,” het hy gesê met sy sagte stem en sy arm op die rugleuning van die bank agter Eddy se kop waaraan hy partykeer gevat het met sy mooie vingers en dan wens ek. “Het julle dan nie op skool geleer van Katzenellenbogen nie, Lucky? Ek meen, dis tog nie net witmensgeskiedenis nie, is dit?”
Dit het ’n klokkie gelui, maar voor Erik kon sê en ek weer leer sonder ’n oog in ’n boek, het Eddy ingetjip: “Erik loves playing John Keating John Keating, darling, don’t you just? Just leave the boy to relax and have some fun.”
Ek wou Eddy sommer stilmaak, want wie is John Keating, maar was vir Eddy somtye effe op eiers. Hy’t ’n onverwagse manier, veral ná