Man van Cirene. F.A. Venter
’n roeispaan. Dit was ver op die oop see duskant Kreta …”
“’n Slaaf?” vra Simon skerp.
Alexander gaan sit, vat sy wynbeker vas.
“’n Slaaf, ja. ’n Wreedaard uit Sirië … Ek het sy kop ingeslaan …”
Debora stryk met haar hand oor die grein van die tafel.
“Maar ’n slaaf … wat het jy met ’n slaaf te doen?” vra Simon.
Alexander huiwer, maar dit duur net ’n oomblik. “Ek is ’n slaweopsigter op die galei wat vandag hier aangekom het.”
Simon kom half orent, maar gaan weer sit soos een wat baie moeg is.
“Jy’s ’n slawedrywer vir die Romeine?” vra hy verstom.
“Daar moet slaweopsigters ook wees,” antwoord Alexander.
“Maar jy’s my seun! Jy’s ’n Jood!”
Die ergernis flikker in Alexander se oë, maar hy bedwing hom. “Vader,” sê hy, “Rome regeer die wêreld en keiser Tiberius is die groot vors; wat help dit om ons te verset?”
Simon praat verbasend kalm. “Daar is net een groot vors en dit is die Allerhoogste. Hy regeer die aarde. Rome is baas oor ons wandel, maar nie oor ons harte nie. Daardie slawe is sy skepsels.”
“Hulle is misdadigers.”
“Hulle is nie misdadigers nie. Hulle is deur Germanicus en hierdie einste Tiberius van hul huise en hul mense weggeskeur omdat hulle nie voor Rome wou buig nie. Nou word hulle soos diere mishandel – en my seun is een van dié wat hulle mishandel.”
Simon skuifel na die wasvat en gooi water oor sy gesig.
Debora het vinnig opgestaan, stook die vuur in die herd en praat aanmekaar. “Vader, jy praat so baie – ek wil hê jy moet ’n vet lam slag; dit is al laat. Ek wil vir ons die twee ribbes braai … Alexander is seker honger … Dit is drie jaar sedert hy laas aan ons tafel geëet het … Ek wens Rufus was ook nou hier, dan was ons almal bymekaar … En jy’t nooit vir my daardie koring gebring nie … Wil jy nie ook was nie, Alexander, my kind? Ons kan vir jou ’n balie vars water gee.”
Simon draai daar by die vat om en sy stem sny deur Debora se gepraat. “Alexander, as jy aanhou om ’n slawedrywer te wees, moet jy nie weer in my huis kom nie.”
Debora sit die deegskottel hard op die tafel neer. “Simon, hy is ons kind. Jy gaan hom nie wegjaag nie. Ek is sy moeder. Ek sal dit nie toelaat nie.”
Alexander staan op, uitdagend. Sy letsel is nou baie opvallend in die lig van die olielamp wat Debora intussen opgesteek het. “Word ek as oudste die huis belet omdat u Rome haat, Vader?”
“Jy is ’n slawedrywer … Dit is vir my net so erg soos ’n tollenaar. Altwee is ’n skande vir Israel.”
“As ek dan ’n skande is, moet ek seker maar hier wegbly,” sê Alexander, maar hy is dadelik spyt hy het dit gesê. Hy het hierdie oomblik lank gevrees, maar hy het so na hulle verlang dat hy dit nie kon vermy nie. Hy moet niks doen of sê wat hulle kan seermaak nie. Hul ontnugtering, hul teleurstelling, selfs Simon se woede, dié moet hy verduur. Daarom bekyk hy maar sy offerande daar op die tafel – die harp, die purperkleed uit Efese, die ebbehoutkierie – en alles lyk skielik so betekenisloos. Hy hoor sy moeder agter hom by die herd werk, hy hoor Simon swaar asemhaal.
Hy soek na woorde om vir Simon te sê, maar hy vind dit nie. Nou, die eerste maal, besef hy hoe groot die afstand is tussen ’n slawedrywer van Rome en ’n Jood wat wil leef soos Moses voorgeskryf het.
Oplaas praat Alexander kalm, boetvaardig. “Dit spyt my as ek iets gesê het wat ek nie moes gesê het nie. Ek wou u nie seermaak nie.”
“Waarom bly jy nie hier nie, my kind?” vra Debora van die herd af waar sy doelloos potte rondskuif. “Hier is baie werk in Cirene.”
Simon staan nader. “Ja, waarom bly jy nie hier nie?” Hy kom nóg nader, praat pleitend. “Ek sal jou die olyfboord gee – en die oliepers. Net vir jou. Ek sal die wingerd behou. Ek en jou moeder het nie meer so baie nodig nie.” Hy bly eers stil, soek na ’n reaksie by Alexander.
“… En die saailand sal ek jou gee. Ek en Esegiël sal jou op die grond help. Die grond is goed. Jy kan hier meer maak as op see. Ek en jou moeder het hier uit die grond opgestaan.”
Alexander trek sy vingers nadenkend oor die harp se snare.
“Dit maak my hartseer as u so goed vir my wil wees,” sê hy aangedaan. “Maar ek kan nie hier bly nie. Moet my nie vra om hier te bly nie, want dit is onmoontlik!”
“Waarom is dit onmoontlik?” vra Simon. “Jy is op dié grond gebore. Daar was ’n tyd toe jy vir my tougelei het.”
“Ek het weggegaan omdat die see my geroep het. Ek kan die see nie prysgee nie. Die see laat jou nie los nie.”
“Dan wil jy ’n slawedrywer bly?”
“Ek wil op die see bly, Vader. Dalk word ek nog gesagvoerder van ’n skip.”
“Ek verstaan. Ek kan sien Rome is in jou bloed …”
“Dit is nie dit nie,” antwoord Alexander. “Ek is verknog aan die see; nie aan die grond nie. Ek kan nie anders nie.”
Alexander praat nog toe is Simon by die deur uit die aand in. Hy gaan staan op die werf, loop dan in die koel wind uit die woestyn stadig verder tot onder die populiere. Cirene is ’n donker massa in die sterwende lig wat môre weer anderkant Jerusalem sal uitkom.
Maar Simon sien dit nie raak me. Hy loop onder die bome uit na sy koring toe, asof iets diep in hom hom daarheen dryf.
“Miskien moes ek liewer nie gekom het nie,” sê Alexander toe hy langs die tafel Debora se hande in syne neem. “Maar ek was drie jaar weg.”
“Daardie drie jaar het hom laat verander,” antwoord Debora. “Dit het al vroeër begin, maar die afgelope drie jaar het hy heeltemal verander.”
“Hy ís anders. Hy haat Rome. Tog het hy my en Rufus vreemde name gegee?”
“Daar is iets wat jy moet weet,” sê sy en maak haar hande uit syne los. “Ons het nog nooit daaroor gepraat nie, maar nou het jy dit genoem en ek vermoed jy meen jou vader huigel omdat hy nou so teen Rome is … Daarom moet jy nou weet …”
“Vertel,” sê Alexander die ene afwagting. “Alexander … en Rufus. Ek het hom daarmee seergemaak …” Alexander se oë is nou van ’n ou herinnering.
“Ja, jy het hom daarmee seergemaak – dieper as wat jy seker verstaan. Dit is by hom ’n groot verwyt noudat hy so verander het.”
En toe vertel Debora hom die verhaal van Alexander en Rufus.
Toe hulle ná die groot opstand uit Alexandrië in Cirene aankom, was hulle jonk en arm. Dit was die jaar toe amper die hele Egipte teen Rome opgestaan het. Rome het gesê dit is die Jode se skuld. Baie het gesterf – aan kruise. Maar sy en Simon het weggekom. Daar was ’n Griek – Alexander Deandros, ’n goeie man, ’n groot handelaar wat langs die kanaal gewoon het. Simon het vir hom gewerk. Ver vir hom gereis met sy karavane – partykeer tot ver anderkant Damaskus, soms tot aan die Persiese Golf. Alexander Deandros het hul lewe gered – twee kamele gegee … en kos en geld. Hy het hulle betyds gewaarsku. Hy het in die stadsregering van Alexandrië gesit en het vooraf van die Egiptiese opstand geweet; hy het geweet van die Romeinse wraak.
“Waarom het u nie na Jerusalem gevlug nie?”
“Nee, Alexander Deandros het ons na Cirene gestuur. Die meeste Jode het op pad na Jerusalem gesterf. Later het jou vader weer vir Alexander gewerk – totdat hy sy eie baas geword het. Alexander het hom vyf kamele present gegee. En toe jy gebore is, het ons jou na hom genoem – uit dankbaarheid.”
“Nou verstaan ek,” sê Alexander. “En Rufus?”
“’n