Man van Cirene. F.A. Venter
is vir haar ’n teer saak.
“Rufus en Simon het groot vriende geword,” vertel Debora. “Hulle het baiemaal gestoei en kragte gemeet. Simon bewaar vandag nog die kort knuppel waarmee hy en Cornelius Rufus knuppel getrek het. En hulle het spies gegooi. Simon het Rufus altyd geklop.
“Hulle het baie geredeneer. Simon het altyd gesê daar is net een lewende Allerhoogste en dit is die God van Abraham, Isak en Jakob, en hy het gespot met Cornelius Rufus se gode – die lewelose Mars en Jupiter en al die ander. Totdat Cornelius begin glo het …”
“’n Romein in die geloof van Israel?” vra Alexander verwonderd.
“Ja, hy het begin glo. Jou vader het hom gemaak glo. En toe Rufus begin glo, kon hy nie meer ’n soldaat wees nie. Hy wou nie meer trou aan Tiberius sweer nie. Hy het hom uit die leër losgekoop en in ons huis kom bly.
“Cornelius Rufus het saam met Simon op sy karavaantogte gegaan. En toe het dit weer tyd geword vir die Spele van Actium …”
“Actium? Dit is waar Augustus vir Antonius en Cleopatra verslaan het?”
Debora glimlag ingenome omdat hy daarvan weet. “Dit is reg. Jou vader en Cornelius het aangebied om wilde diere te help vang vir die spele. Hulle was altyd lus vir avontuur. Hulle het ver langs die Nyl opgetrek, en daar het ’n leeu jou vader eendag bestorm voordat hulle die tounet oor hom kon gooi.”
Dit duur ’n rukkie voordat Debora verder praat. “As Cornelius Rufus nie die dag daar was nie, sou jou vader sekerlik gesterf het. Cornelius het die dier met ’n spies aangeval. Hy het saam met die leeu gesterf. Toe jou vader terugkom, was Rufus ’n maand oud. Ons het hom Rufus genoem – dit is soos dit gekom het.”
“Vreemd dat Vader ons dit nooit vertel het nie; hy het ons so baie ander dinge vertel – van sy reise, sy gevegte met rowers …”
“Hy praat nie graag daaroor nie, Alexander. Vir hom is dié herinneringe te pynlik.”
“Wat het hom so laat verander? Dié haat?”
“Baie dinge – belastings: die kopbelasting, tiendes, vyfdes; die dood van Johannes die Doper. Die moord op daardie goeie man het hom rasend gemaak. Vir hom is dit weer ’n oorwinning van die onderdrukker oor Israel. Hy is bitter. Hy vervloek Rome. Hy bid elke dag dat die Messias moet kom om Rome uit te roei en Israel weer groot te maak.”
Alexander druk haar hand. “Nou verstaan ek hom beter,” sê hy.
Nadat Simon onder die populiere uitgestap het, loop hy stadig oor ’n geploegde land wat eers aan ’n Jood behoort het, maar nou aan ’n Romein.
Hy gaan skielik botstil staan. Om hom het dit nou heeltemal donker geword. Die laaste lig het agter die paleis van Quirinius weggekwyn.
Hy loop weer ’n paar tree. Dan draf hy; hardloop; struikel oor ou stoppelpolle en kluite.
Kort by die trapvloer steek hy hygend vas. Daar voor hom, in die lig van fakkels, is hulle besig om sy koring op die Romeinse waens te laai …
4
Sextus Quirinius, die goewerneur, ’n groot man wat vet geword het weens die weelde van voorspoedige Cirene, neem die gebraaide fisanthart uit die silwerskottel wat ’n slaaf voor hom hou.
Hy doop die fisanthart in die sous in die erdeskottel waarin die bruin speenvark lê, eet dit en hou sy hand uit sodat ’n slaaf dit met ’n vadoek kan afvee.
Die lig van die laat middagson glim op die silwergerei op die ronde tafel, en op die marmermosaïek van die paleisvloer. Wyn vonkel in die silwer drinkbekers.
Waar hy op die versierde eetbank langs die tafel lê, verskuif Quirinius sy lourierkrans ’n slag, trek die toga stywer om sy skouers en kyk oor die skottel met wildsvleis strak na sy gas wat aan die bors van ’n pronkpou lê en peusel.
Quirinius laat die slukkie wyn uit die vallei van die Tiber sy tong streel.
“Julle betaal vanjaar te min vir die koring,” sê Quirinius. “Een en ’n half denarius die mud is te laag – Cirene is gewoond aan twee denarii die mud, of meer.”
Gaius Papinius, ’n slanke edelman met grys slape, loer hovaardig na sy gasheer.
“Dit is wat Cornelius Marsus betaal,” antwoord hy. “Niks meer nie.”
Quirinius dink Gaius Papinius kon ewe goed een van die verderflike publicani gewees het – belastinggaarders met byna onbeperkte gesag, wat deur Julius Caesar afgeskaf is.
“Weet die keiser van die nuwe prys?” vra Quirinius onseker.
“Cornelius Marsus,” sê Papinius, “is ’n man met gesag – hy bespreek nie koringpryse met keiser Tiberius nie.”
“Ons soek nou moeilikheid,” waarsku Quirinius. “Ons het nou lank hier vrede gehad.”
Papinius trek ’n korrel van ’n blou druiwetros af en lag sorgeloos. “Rome is gewoond aan moeilikheid.”
“Waarom betaal julle dan vanjaar minder?”
“Ons betaal steeds vir Germanicus se veldtogte; in Rome is baie monde om te voed. En daar is ’n oorproduksie van koring – hier in Cirene, Egipte, in die Tibervallei, in Judea en Galilea.”
Papinius breek die vlerk van ’n gans af. “Buitendien,” vervolg hy, “Cornelius Marsus het ’n nuwe opvatting. Hy sê hy gaan nie meer die volke van die provinsies verryk ten koste van die skatkis nie.”
Die ergerlikheid maak Quirinius se geswolle wange nog rooier. “Julle in Rome dreun maar op en ons in die provinsies moet die gelag betaal. Daar is klaar onrus, en nou kom hulle met hierdie prys.”
“Daar is altyd onrus in die Ryk, Quirinius. Die Ryk is soos ’n groot reptiel wat vasgekeer word. Dit roer en woel gedurig. Dit is met bloed verower – dit moet met bloed bestendig word.”
“Julle in Rome ken nie die provinsies nie. Toe jy vandag met die graanskip van Ostia af aangekom het, het jy die eerste keer jou voete in Cirene gesit. Hierdie mense werk hard. Hulle wil hul loon kry. En die nuwe koringprys is vir hulle onaanvaarbaar. Hier is baie Jode. Jy ken die Jode. Hulle is rusteloos oor hierdie nuwe leier in Galilea … Hierdie Nasarener. Hy het hulle weer moed gegee.”
Papinius skater dit uit. “Jy het saf geword hier in Cirene, Quirinius. Lyk my jy is ook een van die weekhartiges wat net vrede preek. Jy moet jou hand aan die swaard hou soos Pilatus van Judea …”
“Pilatus is ’n dwaas,” sê Quirinius driftig. “Baie van die sonde wat ons met die Jode het, is aan hom te wyte. Eers kom marsjeer hy Jerusalem binne met die keiser se beeld op die vaandels, en toe gaan gebruik hy inkomste van die Joodse tempel vir ’n waterleiding. Dit het die Jode klaar woedend gemaak. In die provinsies moet jy die volk se tradisies en gevoelens respekteer.”
“Pilatus het nog altyd die Jode op hul plek gehou,” antwoord Papinius. “As daar moeilikheid kom, sal hy hulle verpletter. Jy moet dieselfde doen, Quirinius.” Dan verstyf hy op die rusbank. “As ek jy is, sal ek verstandig wees. Cornelius Marsus is ’n sterk man in die senaat. Hy wil nie moeilikheid hê oor die koringpryse nie.”
Sextus Quirinius haal ’n olyf uit sy mond asof hy skielik nie meer daarvoor lus het nie. “Nóg ek,” sê hy met groot klem, “nóg Pilatus kan ’n idee vernietig. ’n Opstand kan jy verpletter, maar nie ’n idee nie.”
“Jy raak nou ingewikkeld soos ’n digter,” spot Papinius.
“Daar is niks ingewikkelds aan nie. Dit is eenvoudig en dit is waar. Hierdie nuwe Man is vir baie Jode meer as ’n leier. Hy verteenwoordig ’n idee. Hy beteken vir hulle die luister van die ou Jerusalem; Hy is vir hulle die bevryder. Hy moet vir hulle die troon van hul ou vorste weer oprig.”
Papinius verwonder hom dat Quirinius se oë so helder is. Toe die goewerneur weer praat, is sy stem amper nie hoorbaar nie. “Buitendien, vir talle Jode is Hy hul lewende God. Dit is die gevaar. Dit is