Die wêreld van Charlie Oeng. Etienne van Heerden
en is ’n goeie vier, vyf sentimeter langer as ek. Sy’t gladde swart hare en is baie goed ingelig oor die geskiedenis van die Amsterdamse Chinese gemeenskap.
Vandag omgeef ’n ander parfuum haar, iets geiler, iets wat mals ruik, met ’n nahuiwering van ligte sweet in die geur ingebou. Dis ’n uitdagende maar subtiele parfuum. Ek raak bewus van my neusvleuels wat oop en toe beweeg.
Dis lanklaas dat ’n vrou my so laat reageer het, indien ooit.
Sy plak drie boeke voor my neer waar ons in ’n bruin kroeg digby die Dam sit: Yocklang Chong se De Chinezen van de Binnen Bantammerstraat, Stefan Verstappen se De zesendertig oude Chinese krijgstactieken en Karina Meeuwse se boek Oostenwind. “Als oor die Amsterdam-Chinese. Jy moet die boeke eintlik eers lees voordat ons praat,” sê sy, nie onvriendelik nie. Dit lyk eerder of sy die spot dryf met my.
“Buitendien, skryfwerk is mos ’n soort oorlog. Dalk leer jy iets uit Verstappen se boekie oor krygstaktieke. Byvoorbeeld …” Sy blaai deur die boekie. “Hierdie krygstaktiek oor selfverwonding. Kyk maar self.
“Of glo jy soos die Chinese dat ’n boek soos ’n tuin in jou broeksak is?”
Spottend kyk sy na my.
Ek haal my skouers op, maar gryp na die boekie oor die krygstaktieke. “Wat op aarde is dit hierdie?”
“Ag, sommer ’n ou kuriositeit,” lag sy. “Die Chinese was behep met krygstaktieke. Maar hierdie boekie is die ene boewery.”
Lamgeslaan luister ek, terwyl ek stoei met herinneringe wat wil-wil na bowe kom in die vorm van frases wat ek uit Koekepan se mond gehoor het, soveel jare gelede. Jenny May praat voort. Sy weet nogals heelwat oor die prestigeryke familie Ng, beaam sy, en toe ek haar vra hoekom, want sy is nog so jonk en dis ongewoon vir ’n jong mens, wuif sy die vraag met ’n gebaar weg. Dis ’n klein en geslote gemeenskap Chinese in Amsterdam, vertel sy. “Ons ken min of meer almal mekaar se stories.” Haar slanke hande is om ’n koppie tee en sy is goed ingelig oor die splintertong van Ouderkerk. Ek wil eers nie te veel invra nie, maar in hierdie stadium lei ek af dat ’n verlangse neef van haar met wie haar familie nie meer kontak het nie, by Ouderkerk in ’n slagterskuur gewerk het. Daar was ’n eend- en varkboerdery.
Dan besluit ek tog om te vra: “Was die slagtery daar by Ouderkerk heeltemal wettig?”
Maar sy praat my vinnig dood, verander die onderwerp: “O aarde, daardie ouma Voetjies!” sê sy. “Weet jy dat sy in ’n nagklub gedans het destyds toe sy jonk was, en toe so haar Hollandse man ontmoet het?”
Ek skud my kop. “En wie was sy?”
“’n Volslae narcis. En sy’t met ’n ystervuis geregeer.” Jenny May lag. “Graag Sondagmiddae deur die gragte gevaar met haar lotusvoetjies op die boeg uitgestal.” Jenny beduie met haar plat hande en duime teen mekaar sodat haar palms en uitgestrekte vingers die vlerke van ’n vlinder vorm. “Sy’t heeltemal beroemd geword onder die Amsterdammers en is dikwels gefotografeer. Ek is verras dat daar nie ’n foto van haar in een van hierdie boeke is nie.”
Sy verander van rigting: “So, wat doen jy vir ’n lewe behalwe rondreis en ’n boek skryf en soetsuur hoender eet?”
Ek glimlag. “Ek werk met sulke dinge.” Ek tel die drie boeke met hul gladde omslae op. Sy begryp. “Kyk hoe pragtig,” sê ek. “Dis waarmee ek smous.”
Sy kyk my aan, weer met daardie spotlaggie. “Ek sou sê dryf eerder handel in eende. Mens kan nie boeke eet nie.”
Nadat ek die gebruiklike kwytgeraak het oor die e-boekrewolusie waarbinne ons ons met moeite geposisioneer het, maar wat nou skynbaar verby is, sê sy skielik, asof sy nou besluit het dat sy my vertrou: “My stiefpa se neef se naam was George Dun. Dun met een n. Dit klink nie Chinees nie, maar hy was. Dalk was hy meer van ’n oom as ’n neef. Ek weet nie. My ouers wil van hom niks weet nie. Hulle wil nie eens sê hoe presies hy inpas in ons familie nie. Maar hy was die man by die slagskuur.”
Weer waarsku iets my om nie te veel in te vra nie. “Jou ouers wil niks van hom weet nie,” herhaal ek dus maar haar woorde.
Sy lag. “Jy weet hoe Chinese families is. Elkeen wat jou van dra, is ’n neef of ’n oom of ’n ding.” Sy kyk af na haar hande. “Die hele familie het hulle van hom gedistansieer. Maar vir my generasie is daar iets cools daar. Ek weet nie of jy sal verstaan nie.” Sy skud haar lang hare van haar skouer weg. “Nie dat ek kriminaliteit steun nie, geensins nie. Maar die gedagte aan ’n geheime triade in swart pakke en donkerbrille in die late thirties, en boonop in oorlogstyd – dis soos ’n fliek. Benny Goodman wat swing in die agtergrond terwyl hulle met slagmesse rondstaan. Man, oh man! So bietjie Tarantino, jy weet? En dit in daardie saai plekkie daar anderkant, Ouderkerk.”
“Hy’s dood?”
“Ja, hy’s op ’n keer Afrika toe en hy’s vermoor in ’n hotel in ’n plek wat julle glo die Baai noem.”
“O! Dis nie ver van waar ek grootgeword het nie.”
Sy haal haar skouers op. “Nou ja, wat sê die Engelse? Leef met die swaard, sterf aan die swaard.”
“Baai toe!” tob ek hardop en snuif die geur van Jenny May, wat selfs die swawel laat verdamp, diep in.
* * *
Met ys in my are fiets ek en Jenny May vanaf my hotel in die gragtegordel na Ouderkerk. ’n Gek onderneming; ek is nie fietsfiks nie en dis verder as wat ek gedink het. Dit was haar idee.
Sy ry vooruit, haar swart hare stromend in die wind. Kort-kort kyk sy oor haar skouer terug na my. Soms raak ek agter en dan ry sy stadiger.
Ons het die afgelope dag of twee heelwat oor Charlie Ng ontdek. Daar is drie susterskinders, maar hulle het heeltemal verhollands en het nie meer veel kontak met die Chinese gemeenskap nie.
Maar van hul oom Charlie, “die akteur”, is hulle baie bewus. Jenny May het hulle uitgesnuffel en ons het hulle die vorige dag ontmoet in ’n saai restaurant in Amstelveen, ’n grou dag wat die omgewing oninspirerend en nog gryser laat lyk het.
By die restaurant aangekom, skud ons hand. Jenny maak ’n grappie waarmee sy haar verontskuldig dat ons hulle pla, en ons begin gesels nadat ons bier bestel het. Die jongste van die drie het Chinese trekke, hy is korter en as jy mooi kyk, kan jy iets van sy familieverband sien.
Hy val sommer met die deur in die huis terwyl die ander twee, wat waarskynlik in hul jeug twee lummels was, oorgewig en lusteloos daar sit. “In een deel van die Ng-familie,” vertel hy, “is mense oortuig dat daar ’n vermoorde Amsterdamse meisie in Charlie Ng se geskiedenis is. Sy’s een oggend drywend, gesig na onder, in die Keizersgracht gevind. Sy was uit ’n vooraanstaande familie. Sy’t hom glo geken toe hy by ’n fietswinkel gewerk het. Hulle sê dis hoekom hy na die stieftriade is.”
“Ja,” knik een van die ander. Hy is ’n groot man, ’n loodgieter. Hy beduie met sy hand. “Hy moes toe ondergronds gaan.”
Die derde is meer skepties: “Mens weet nooit. My moeder het altyd gesê sy dink nie Charlie Ng het ’n greintjie moord in sy gebeente gehad nie. Sy sê dit was waarskynlik ’n ongeluk.”
“Ás daar ooit so ’n vermoorde kind was,” voeg Jenny May by. “My gesin betwyfel dit, ek het onder hulle uitgevra.” Ek kyk verras op. Sy’t my nie vooraf vertel dat sy van so iets bewus was nie. Sy sien ek is verras en voeg dan haastig by: “Ek dink dis net skinder.”
“So, wat is jóú storie?” vra die eerste neef my, die een wat Chinees lyk.
Ek haal my skouers op. Ek het die vraag nie verwag nie. Die luislangstorie het my omgeklits en ek het my ekwilibrium op die vliegtuig verloor. “Nee, ek …”
“Vertel hulle,” pols Jenny May my. Liggies raak sy aan my arm. “Toe.”
“Ek dink nie dis nou die oomblik …”
“Vertel,” sê al drie tegelyk.
Ek begin my verhaal vertel. Eers leun hulle