Дәрья башы / Исток вселенского. Ахат Гаффар
– дип кабатлады.
Алар, милли нәкыш үрнәге булырдай, теләгән сурәттә, Эрмитаждыр, Луврдыр ише музейларга куярлык, теләсәң, «Сотби» аукционына куеп сатарлык дәрәҗәдә боргычлап, үреп чүкелгән келәне кайтарып, кече капкадан Ибрайларның ишегалдына үттеләр. Гаҗилә баздан чыгарылып, кояшта киптерергә дип таратылган бәрәңгеләрнең иң эре, иң тазаларын аера, ә Шүрәле Җирән төк углы Яшел Мөгез Ибрай Зәкуанов сарык суйган, аны лапас өрлегенә бәйләнгән тияккә асып тунаган, күгелҗем-миләүшә төсендәге эчәкләрен озынча тагаракка савып төшергән, хәзер исә алсу үпкә арасындагы йөрәгенең ашарга ярамый торган юан тамырларын, кан кудыргыч мендәрчекләрен кисеп алып, әле сырпаланып йөргән эткә, әле аяк астында буталган аклы-каралы симез мәчегә ыргыткалый иде.
Кызык, аларның чакырылмаган кунакларга исе китмәде. Илаһи «Шүрәле» балетын алып барып күрсәтү белән бүләкләнгән хезмәт ияләренең төп исемлегенә алар да кертелгән. Барган-барган берочтан олы уллары Зарифҗанга кечкенә генә күчтәнәч булсын дип тырышулары икән. Югыйсә инде менә җиде ай буена учларын акча заты кытыкламый, ә автобуска түләү кыйммәт, шуның өстенә кырыгынчы заводта слесарь булып эшләүче Зарифҗан, инфляция кимереп, шыр сөяккә калдырган хезмәт хакын былтыргы өчен яңа гына бирделәр, дип хәбәр салган. Шушы йорт ияләре кебек үк, бу вакытта әлеге исемлеккә кертелгән һәркем бала-чагаларына, туган-тумачаларына атап, карт әтәчтер, кыртлый тавык, бәбкә чыгармаган ана каз, үрдәктер чалу, йоннарын йолку, бәрәңге тутыру, сөт аерту. «СССР тарихы», «ТАССР тарихы», «КПСС тарихы», «Атеистка ярдәмгә» ише кирәге бер тиенгә калган китап битләренә тавык йомыркалары төрү белән мәшгуль иде. Хәллерәкләре, Ибрай шикелле, сарык суйды, моннан калышканраклары каклаган каз төрде. Кайсылары адарынган үз күчтәнәчләрен, әйткән нәзерләре җилкәдән шома шуып төшсен дип, авыл мәчете мулласы Асылмәрдән хаҗидан өшкертеп үк кайтты инде.
Әле яңа гына «Ибрай Зәкуановның башын чабып өзү турында»гы «Дело № 427-ИЗ-8»не йому бәрабәренә үзенең район прокуроры урынбасары итеп билгеләнүе белән рухланган Фаршатов үгезнең мөгезеннән алырга булды. Ул Ибрайдан:
– Ибрай Зәкуановның башын чаптыңмы? – дип сорады, үз сорауларын да, җавапларын да беркетмәгә терки барды.
– Чаптым, – диде Шүрәле Җирән төк углы Яшел Мөгез Ибрай Зәкуанов. – Аның башын да чаптым, сарык та суйдым.
– Ә син кем?
– Кем булсын тагын? – диде Гаҗилә, кулын мул күкрәге астына кушырып. – Минем ирем, Ибрай, Ибрай Зәкуанов булабыз.
Бу җавапларны Фаршатов «Мин сарык суйдым» дип язып куйды.
– Сарыкны нигә суйдың?
– Хатын кушты.
– Ярамый мәллә? Үз сарыгыбыз. Урламаган. Әнә сул колагының аскы ягында кискән тамгасы бар.
Фаршатов, аны бүлдереп:
– Нигә куштың? – дип сорады.
– Теләсәк асрыйбыз, теләсәк суеп ашыйбыз. Суймас та идек әле, тик, гөнаһ шомлыгы, кенән әйләнчек чире йоктырып кайткан. Зарифҗан улым белән оныкларыма язган икән, Алла рәхмәте, – диде Гаҗилә. – Киленгә дә өлеш чыгар…
Моны Фаршатов «Әйләнчек авыруы йоктырган өчен суйдым» дип беркетте.
– Беркетмәгә имзагызны