Türk hekayələri. Коллектив авторов
ehtirasla tövşüyən, bədəni tuluqlaşmış bu yaşlı qadından Qüdrət diksinmişdi.
O gündən sonra Qüdrət həmin evdən qaçdı. Bir müddət küçələrdə qəzet satdı. Sonra baqqal şəyirdi oldu… Müharibə başlayanda əsgərliyə getdi…
İki aydır ki, əsgərlikdən qayıdıb…
Lakin indiyə qədər iş tapa bilməyib. Ən adi bir iş üçün müraciət etdiyi qapılardan təhqir edib qovurdular.
Vətənə xidmət etmiş bir adamın mükafatı bu idimi?
Qüdrət insanlığa nifrət edirdi…
Qüdrət özünün insan doğulmuş olduğuna lənət yağdırırdı.
Başını əyib yerdə yem axtaran bir köpək, bir həşərat, hər halda, ondan daha bəxtiyar idi.
Qüdrət gedirdi…
Küçədə ondan başqa heç kim yox idi. Yalnız o və onun kölgəsi vardı; gah div boyda uzanan, gah ayaqları altında qeyb olan, sağa düşən, sola qıvrılan, divara dəyən oynaq bir kölgə.
Qüdrət bir yeməkxananın vitrini qarşısında durdu. Dükan hələ bağlanmamışdı. İçəridən yemək qoxusu gəlirdi. Qapıya sinib içəri baxdı. Yeməkxana boş idi. Yalnız şişman bir adam küncdəki masalardan birinin arxasında oturub iştahla yemək yeyirdi.
Qüdrətin gözləri qaraldı. Başı hərləndi. Səndələdi. Ayağı, yanındakı zibil qabına ilişdi.
Stulda mürgüləyən aşpaz «Qıss!» deyib yola bir parça çörək tulladı…
Qapı ağzında qulaqlarını şəkləyib duran bir neçə köpək daşa dəyib taqqıldayan quru çörəyin üstünə cumdu. Qüdrət daha cəld tərpəndi. Çörək parçasını qapıb götürdü. Başını çiyinləri arasına qısıb, sürətlə aradan çıxdı.
Ac köpəklər onlara atılan çörəyi alıb qaçan insanın dalınca mırıldadılar, hürdülər.
Bu hürüşmə bir az mərhəmət qarışmış istehzaya bənzəyirdi…
Qüdrət gedirdi.
Və mızıldanırdı.
Küçədə ondan başqa heç kim yox idi. Yalnız o və onun kölgəsi görünürdü, gah div boyda uzanan, gah ayaqları altında qeyb olan, sağa düşən, sola qıvrılan, divara dəyən oynaq bir kölgə…
Küçənin ən tənha yerində bir dalana dönərkən qabağına bir neçə qaraltı çıxdı. Sinəsinə tapança dayadılar:
– Tərpənmə!.. Əllər yuxarı!
Dayandı. Əllərini yuxarı qaldırdı. Qorxub eləmirdi.
Daldan boğuq bir səs:
– Oyan-buyan eləmə, pulları çıxart! – dedi.
Qüdrət qeyri-ixtiyari güldü. Bir an içində yanıb tez də sönən əl fənərinin işığı Qüdrətin gözlərini qamaşdırdı. İndi məchul qaraltılar da gülürdü…
Üzünün yarısını qara parça ilə gizlədən soyğunçu tapançanı cibinə qoydu. Qüdrətin çiynindən tutub onu silkələyə-silkələyə hırıldadı:
– Adə, sən də bizdən imişsən ki!
Soyğunçu o qədər bərk silkələyirdi ki, Qüdrət müvazinətini güclə saxlayırdı.
– Bah atonnan, adə, üfürsələr yıxılarsan ki, sən…
Qüdrət mızıldandı:
– Acam!
Üçü də güldü:
– Acsan?
– Onda sən avara adamsan…
– Bivecsən!
Onlardan biri Qüdrətin saralmış üzünə yaxından baxdı, yazığı gəldi:
– Gəl bizimlə gedək. İndi biz bir iş görəcəyik. Sən bayırda gözləyərsən. «İt» görünsə fit verərsən. Sənə də çörək çıxar bu işdən. Başa düşdünmü!.. Çalış ki, qarnın doysun. Yoxsa vallah-billah acından gəbərərsən. Sənə yazığı gələn olmasa, leşini də köpəklər didər.
Qüdrət heç nə demədi, divarlara sinə-sinə onların dalınca getdi.
– Al bu da sənin payın!
Qüdrət ovcunda iki lirəliyi görəndə heyrətdən, sevincdən nə edəcəyini bilmədi. Himayədarlarının ayaqları altına döşənmək istədi… Təcrübəli quldur onu danladı:
– Dil-ağız etmək üçün sən də vaxt tapıbsan? Hələ başın salamatkən əkil get burdan. Get, isti şorba iç. Yallah!.. Yaxan ələ keçsə, özünü dama girmiş bil, atanı yandırarlar.
Qüdrət gücsüz ayaqlarını sürüməyə çalışdı.
Qüdrət gedirdi…
Küçədə ondan başqa heç kim yox idi. Sadəcə o və onun kölgəsi vardı.
Qüdrətin qulağına acı bir hıçqırıq səsi gəldi. Qorxdu. Qaçmaq istədi, lakin ayaqları sözünə baxmadı.
Adam öldürən bir canini qan necə tutarsa, yaralı qəlbdən qopan bu qışqırıq da Qüdrəti eləcə tutub saxladı. Ovcunda bərk-bərk sıxdığı pul əlini yandırırdı. Yuxuda gəzən adamlar kimi qorxa-qorxa geri qayıtdı. Bir az əvvəl soyulan evə yaxınlaşdı.
Divardan aşıb, üzüm çardağına dırmandı.
Səs gələn yerə yaxınlaşdı. Bir dəqiqədən sonra boş və xaraba bir dəhlizə girdi. Yavaş-yavaş irəli getdi. Ən axırdakı sınıq qapıdan zəif işıq gəlirdi.
Qudrət qapını yavaşca açdı. Gördüyü mənzərə onu sarsıtdı. Bu böyük və boş otaqda kiçik lampa yanırdı. Xəstə balasının üstünə əyilmiş bir ana dərdli-dərdli hıçqırırdı.
– Get!.. Gedin. Bəsdir artıq. Allah eşqinə, get! Bizə dəyməyin…
Qüdrətin tükləri biz-biz oldu. «Mən quldur deyiləm, mən cani deyiləm!» demək istədi. Lakin boğazı qurudu. Səsi çıxmadı.
Dərdli qadın hey hıçqırırdı:
– Qalmayıb… Heç nəyim qalmayıb… Hamısını aldınız… Uşağımın dərman puluna qədər…
Qüdrət də ağlayırdı. O da hıçqıra-hıçqıra ağlayırdı.
Dərdli qadın hönkür-hönkür ağlayan pərişan geyimli bu «quldurun» halına baxıb təəccübləndi…
Qüdrət ovcunu od kimi yandıran pulu xəstə uşağın yatağına qoyub evdən çıxdı. Çardaqdan sürüşüb küçəyə tullandı. Qəlbində elə rahatlıq hiss etdi ki…
Ay batmışdı. Ulduzlar qaranlıq göylərə sancılmış qəndillər kimi titrəşirdilər.
Bir evin alt mərtəbəsindəki divar saatı gecə yarısını vurdu.
O biri küçədə dolaşan qarovulçu yoğun əl ağacını on iki dəfə səkiyə vurdu…
Qüdrət gedirdi.
Küçədə ondan başqa heç kim yox idi. Təkcə o və kölgəsi vardı. Gah div boyda uzanan, gah ayaqları altında qeyb olan, sağa düşən, sola qıvrılan, divara dəyən oynaq bir kölgə. Gedə-gedə bir az əvvəl köpəklərin qabağından