Юрак - аланга: бадиалар. Иброҳим Ғафуров
топса, халқ шу шеърни ўз ҳаётига йўлдош қилса, у билан меҳнати, севгиси, шарафи, дард-аламларида ҳамнафас бўлса, шундагина эскирмайдиган, асрларга дош берадиган янгилик яратилган бўлади.
Анъаналарга муносабат турли ёзувчиларда турлича. Баъзи адиблар фақат анъаналар доирасидагина, уларнинг чегараларидан чиқмай ижод қиладилар. Улар фақат анъаналарни давом эттирувчи ҳисобланади. Лекин бошқа бир турли адиблар бўладики, улар анъаналарга кенг ва чуқур ёндашиб, унга янгилик киритадилар, биз буни одатда новаторлик деб қараймиз.
Эркин Воҳидов ғазаллари халқимиз ўртасида кенг тарқалди. Кўпгина шоирлар унинг ғазалларига мухаммаслар ҳам боғладилар. Янги ғазаллар севиб куйланадиган бўлди. Лекин бунинг сабаби шоир мумтоз ғазалчилик анъаналарини давом эттирганидагинами, ғазаллари анъанавий образларга бойлигида ёки фақат мусиқий теранлигидами? Йўқ, гап фақат анъананинг ўзидагина эмас.
Ер васлини соғинсам, сайр этайми боғ-роғ?
Боғ-роғ сайр этганимда кўнглим ўлмас чоғроғ.
Ёрни соғинган одам кўзларига дунё қоронғи кўринади. Шеъриятимизда ёрни соғиниб дафъи савдо учун боғларга чиқиш мотиви кўп ишланган. Лирик қаҳрамон ҳам шундай қилсам, соғинчнинг шиддати пасаярмикин, дейди. Лекин шу ондаёқ бу фикрдан қайтади, «Боғ-роғ сайр этганимдан кўнглим ўлмас чоғроғ». Соғинган кўнгилда қўмсаш туйғуси шунчалар зўрки, ҳатто тароватли боғлар сайри ҳам унга тасалли беролмайди. Шоир лирик қаҳрамонда туғилган шу кайфият таъсирини борган сари кучайтириб тасвирлайди.
Ишқнинг тили Шарқда оташин лофлар тилидир. Эркин Воҳидов ўз ғазалларида шу тил элементларидан ҳам усталик билан фойдаланади ва ўқувчисини ўз қаҳрамонлари дардига шерик қила билади. Анъанага янги нафас бағишлайди. Унинг ғазаллари кенг таралганининг сабабларидан бири ҳам мана шунда.
Улуғ шоир Лермонтов «Йўқ, мен Байрон эмасман!» деб ҳайқирганда ҳам, анъанага муносабатини билдирган ва ўз овозининг янгилигини, бошқаларга ўхшамаслигини тасдиқлаган эди. Бундай новаторлик ҳиссиётини адабиётимизнинг барча атоқли намояндаларида ҳам кўриш мумкин. Улар ўз бахтларини халқнинг бахтида кўрган лирик қаҳрамон типини яратдилар. Шахс уларнинг асарларида тарихни ҳаракатга келтиради. Лекин у ўзини халқ ҳаракатидан ажратиб кўрсатмайди, балки ўз фаолиятини халқ фаолиятининг бир қисми, узвий ҳалқаси деб билади.
Мана шу тўлқин адабиётимизнинг ёш авлоди ижодида ҳам давом этаётгани қувонарлидир. Олтмишинчи йилларнинг иккинчи ярмидан бошлаб адабиётга кириб келган ва ҳозирда икки-уч китоблари чиққан ёшлар жуда кўп. Бугунги шеъриятимизда Жамол Камол ўз услубининг ёрқинлиги ва рангинлиги билан, Омон Матжон шеърининг хуш оҳанглари, майин замзамалари билан, Гулчеҳра назмининг самимияти ва дилбарлиги, Ойдин ижодининг тиниқлиги, Муҳаммад Али фикрчанлиги, Рауф ёниқ ва дардли эҳтиросга тўлиқлиги, Ҳалима оташин қатъияти, янги мавзулар, янги шакллар топиш йўлидаги саботи билан танилиб, тан олиниб турган шоирлардир.
Уларни бугун