Məktəbə dəvət. Рашид-бек Исмаил оглы Эфендиев

      Yaz fəsli açılmış idi güllər,

      Çıxmışdı xiyar, təzə nübar96.

      Altı yaşım o zaman olardı,

      Atam məni bostana apardı.

      Yolda atam ilə ata mindim,

      At minməyimə də sevindim.

      Bostan çox iraqda idi kənddən,

      Bostana yetişdik, endik atdan.

      Bir zorba düzü salıb hasara,

      Qazmışlar içini para-para.

      Hər səmti tamam xiyaban idi,

      Hər qisim göyərti tufan idi.

      Saç-saqqalı sarı qarğıdalı,

      Bəzərdi bostanı gül camalı.

      Almış başını dəyirmi qalxan,

      Günlə dolanırdı günəbaxan.

      Əmmamə kimi hərif kələmlər,

      Öz canını hər birisi bəslər.

      Yandan düzülübdü xeyli ləklər,

      Bostançı çəkibdi çox əməklər.

      Qarpız da, yemiş də var burda,

      Keşniş də, şüyüd də, hələ turp da.

      Ancaq yetişib xiyar zamanı,

      Göstərdi mənə atam da onu.

      Gördüm xiyarı xiyabanında,

      Baxdım tağına durub yanında.

      Kəndir kimi zoğlu yarpaq açmış,

      Yatmış yerə, torpağa bulaşmış.

      Yarpaq başına töküb xiyarı,

      Burnunda çiçəkdi ‒ rəngi sarı.

      O gecə yatıb orada qaldıq,

      Bir neçə xiyar nübar aldıq.

      Çəltik deyir:

      – Taxılların başıyam,

      Döyülməmiş naşıyam.

      Pullunun plovuyam,

      Kasıbların aşıyam.

      Buğda deyir:

      – Mənə “buğda” deyirlər,

      Çörək yapıb yeyirlər.

      Hər gün məni yeməyi

      Halvatək istəyirlər.

      Darı deyir:

      – Darıyam xaşxaş kimi,

      Buğdaya qardaş kimi.

      Buğdasız təkcə məndən

      Çörək bişər daş kimi.

      Uçma, uçma, dayan, ey quş!

      Gəl ol mənə həyan, ey quş!

      Səni mən bağrıma basım

      Səhər ertə, axşamçağı.

      Sən gəl mənə inan, ey quş!

      Başla, oxu, aman, ey quş!

      Sevdiyin yerdə sal məskən,

      Arabir uç gəl yanıma,

      Mülküm sənə olsun vətən.

      Qalx, qon tağ və eyvanıma,

      Qorxma məndən, ürkmə məndən,

      Fərəh ver qəmli canıma.

      Tik özünə yuva, ey quş!

      Ey bizlərə mehman olmuş!

      Qış çıxar, açar yazı bənövşəm,

      Eylər bizə nazı bənövşəm,

      Hər gülün sərəfrazı97, bənövşəm.

      Aman, ay bənövşəm, dərim səni,

      Stol üstünə qoy sərim səni.

      Yer ilə yeksan eyləyir özünü,

      Göstərir bizə göy, ala gözünü,

      Anlayan olmaz söhbətin, sözünü.

      Aman, ay bənövşəm, dərim səni,

      Stol üstünə qoy sərim səni.

      Ətri var gözəl, sadədir özü,

      Ətrinə valeh eyləyir bizi,

      Üzsələr də, heç yoxdur bir sözü.

      Aman, ay bənövşəm, dərim səni,

      Stol üstünə qoy sərim səni.

      Ey səhralarda bitən bənövşə,

      Fürsətin əgər bir əlinə düşə,

      Qoymaram ola məskənin meşə.

      Aman, ay bənövşəm, dərim səni,

      Stol üstünə qoy sərim səni.

      Dəstələr bağlaram, iylərəm səni,

      Aman, ay gülüm, bəslərəm səni.

      Dünyaya gəl eylə yaxşı diqqət,

      Seyr eylə nizamına həqiqət.

      Bir başqa büsat, başqa hikmət,

      Bunlar hamısı anam təbiət!

      Torpaq özü nemət yaradandır,

      İnsan da ondan yaranandır.

      Heç vaxt demə, xak zir-zibildir,

      Hər bir ovucu onun qızıldır.

      Axtarma sən özgə mədəniyyət.

      Bir cüt öküz ilə bir xış et saz,

      Ya fəsli-payız gələndə, ya yaz,

      Bir parça yeri əməlli sən qaz,

      Səp hər cürə toxumu yerə bir az.

      Şəksiz, verəcək bizə otuz qat.

      Ya bir yerə meyvədar98 ağac ək,

      Qurd və quşunu təmizlə