Ölüm. Эмиль Золя
Ölüm bu sıcak ve nemli odaya, can çekişen kadının bozuk bir saatin tıkırtısı gibi düzensiz soluklarında yavaşça giriyordu. Madam Sidonie, şifalı bitki çaylarını artık bırakmış; hastalığın işini yapmasına izin veriyordu. Bir yandan şöminenin önünde ateşi harlarken bir yandan da göz ucuyla yataktaki karısına bakan kardeşinin yanına oturdu. Aristide bir anda, bu içler acısı seyirliğin ağır havasını artık soluyamıyor gibi yandaki odaya çekildi. Küçük Clotilde burada, küçük bir halı parçasının üzerinde oturmuş sessizce bebekleri ile oynuyordu. Madam Sidonie kardeşinin arkasında belirmiş kısık ses ile bir şeyler mırıldanırken küçük Clotilde babasına gülümsüyordu. Kapı açık kalmıştı. Angèle’in cılız hırıltıları duyuluyordu. Madam Sidonie hıçkırarak: ‘‘Zavallı karın… Korkarım yakında bitecek. Doktorun dediklerini duydun mu?’’ diye sordu. Saccard yalnızca keder ile başını eğebildi. ‘‘İyi bir ruhtu. Daha zengin, daha yaşama alışkın kadınlar bulsanız da böylesi bir kalbi bulamayacaksınız.’’ dedi simsar; Angèle çoktan ölmüş gibi konuşuyordu. Ablasının duraksamasında, gözyaşlarını silerken bir başka konuya değinmeye çırpındığını gören Saccard: ‘‘Bana söyleyeceğin bir şey mi var?’’ dedi.
Madam Sidonie yeniden gözlerini silerek:
‘‘Evet, malum konu ile ilgileniyordum ve sanırım birini buldum ancak böyle bir anda… Görüyorsun, kalbim kırık.’’
Saccard tek kelime etmeden kız kardeşine her ne yapıyorsa müsaade etti. Simsar, vakit kaybetmeksizin konuya girerek: ‘‘Hemen evlendirilmesi gereken genç bir kız var. Sevgili çocuk talihsiz bir olay yaşadı ve her türlü fedakârlığı yapmaya hazır bir halası var.’’
Hıçkıra hıçkıra ağlayarak duraksıyor, zavallı Angèle’in yasını tutmaya devam edercesine konuşuyordu. Döktüğü gözyaşları ile kardeşini yıldırarak konu ile ilgili soru sormasını sağlamayı amaçlıyordu. Böylece yaptığı teklif, yersiz bir ısrar olmaktan çıkacaktı. Aristide donuk bir öfkenin tesiri altında:
‘‘Hadi, çıkar ağzından baklayı. Neden evlendirilmek istiyor bu kız?’’
Madam Sidonie acılı sesiyle:
‘‘Okuldan dönüyormuş, kasabada arkadaşlarından birinin ailesinin evinde bir adam kızcağızı baştan çıkarmış. Babası olanları yeniden öğrendi ve kızı öldürmeye kalktı. Halası araya girerek kızı kurtardı ve birlikte kızın babasına, bir anlığına günaha kapılan onurlu bir adamın bu hatayı telafi etmek istediğinin hikâyesini anlattılar.”
Saccard şaşkın bir öfkeyle:
‘‘Öyleyse taşralı adam, genç kızla evlenecek mi?’’
Kardeşi çıkışarak:
‘‘Hayır, yapamaz. Adam evli.’’
Bir sessizlik çöktü. Angèle’in hırıltısı, bu titrek havada daha da acı veriyordu. Küçük Clotilde bebekleri ile oynamayı bırakmış; Madam Sidonie ve babasına, ne konuştuklarını anlıyormuş gibi iri gözlerinde bir çocuğun kuşkusu ile baktı. Saccard kısa sorular sormaya başlamıştı: ‘‘Kaç yaşında?’’
‘‘On dokuz.’’
‘‘Kaç aylık hamile?’’
‘‘Üç ancak şüphesiz düşük yapacak.’’
‘‘Ailesi zengin ve onurlu, öyle mi?’’
‘‘Hâli vakti yerinde, emekli yargıç bir babanın eski burjuva ailesi…’’
‘‘Pekâlâ, bu halanın fedakârlığının bedeli nedir?’’
‘‘Yüz bin frank.’’
Bir sessizlik daha çöktü. Madam Sidonie artık zırıldamıyor, yalnızca işini yapıyordu. Sesi, bir pazarlık masasına oturan antikacının soğuk tonu ile aynıydı. Kardeşi, tepeden bakışında biraz tereddütle:
‘‘Peki ya sen, sen ne istiyorsun?’’
‘‘Sonra konuşuruz, vakti geldiğinde bana bir iyilik yapacaksın.’’
Birkaç saniye Aristide’in sessizliğinde bekledikten sonra açıkça:
‘‘Eh, kararın nedir? Zavallı kadınlar perişan hâlde, kopmaya yakın kıyameti önlemeye çalışıyorlar. Yarın babaya adamın adını bildireceklerine dair söz verdiler. Kabul ediyorsanız onlara bir vekil vasıtasıyla kartvizitinizi göndereceğim.’’
Saccard bir düşten uyanmış gibi irkilerek bir ses duyduğunu zanneden karısının yattığı odaya tekrar döndüğünde acıyla:
‘‘Fakat yapamam… Yapamayacağımı çok iyi biliyorsun.’’ dedi.
Madam Sidonie ona gözünü kırpmadan soğuk bir küçümseme ile bakarken; Aristide’in, içinde doymak bilmeyen arzular pompalanan tüm Rougon kanı gırtlağına kadar yükseldi. Cüzdanından çıkardığı kartvizitini, itina ile adresi yazdıktan sonra bir zarfa koyan kız kardeşine verdi. Ardından, simsar aşağı indi. Saat henüz dokuzdu.
Tek başına kalan Saccard, alnını soğuktan buz tutmuş pencereye dayadı. Parmak uçları ile tıkırdattığı camın sesini duyuncaya dek kendisini unuttu. Gecenin tuhaf kütleler hâlinde asılı karanlığından huzursuzluk duyarak Angèle’in ölmekte olduğu odaya döndü. Ardına kadar açık gözleri, koca bir yaşam dolmuş yanak ve dudakları ile yastığının üzerinde doğrulan karısını görünce müthiş bir korku ile sarsıldı. Küçük Clotilde, babası arkasını döner dönmez; bir kenarda oyalandığı odadan, masum çocukluk merakına kapılarak hızla annesinin yanına dönmüş, elinde bebeği ile yatağın kenarında oturuyordu. Kafası kız kardeşinin hikâyesi ile dolu olan Saccard’ın hayalleri suya düştü. Gözlerinde iğrenç bir fikir ışıldamış olmalıydı ki Angèle, dehşete kapılarak kendisini yere atmak istedi ancak ölüm yaklaşıyordu. Izdırap içindeki bu uyanış, sönen lambanın son ışığıydı. Ölmekte olan kadın artık kımıldayamıyor, yavaşça çöküyordu; ancak gözleri, kocasının her hareketini takip etmek üzere hâlen ardına kadar açıktı. Kaderin onu yoksulluğa çivilemek için icat ettiği şeytani bir dirilişe inanmış olan Saccard, kadının yaşayacak bir saati bile olmadığını görünce rahatladı. Dayanılmaz bir tedirginlikten başka bir şey hissetmiyordu. Angèle’in gözleri; kocası ve kız kardeşinin konuştuğu her şeyi duyduğunu ve bir an evvel ölmez ise kocasının boğazına sarılacak olmasından korktuğunu söylüyordu. Bu son saatte dünyanın alçaklığını, bir haydudun yanında yiten ömür düşüncesi ile titreyen nahif ve zararsız şaşkınlığı anlatıyordu. Yavaş yavaş yumuşayan bakışları artık korkmuyor, bu zavallının uzun yıllardır talih uğruna verdiği amansız mücadelesini affetmenin bir yolunu arıyordu. Böylesi uzun bir sitem eden ölmekte olan bakışın izlediği Saccard, kendisini mobilyaların arasına atarak bir tanesinin gölgesinde kaybolmaya uğraştı. Onu deli eden bu kâbusu kovalamak isteyen adam, son gücü ile lambanın aydınlığına doğru öne çıktı ancak Angèle ona konuşmamasını söyleyen bir işaret yaptı. Şimdi ise dehşete düşmüş ızdıraplı bakışlarına, bir af vaadi karışmıştı. Bu bağışlamanın, vaktin geldiğinin habercisi olduğunu anlayan Saccard; küçük Clotilde’i kucaklayıp diğer odaya götürmek için eğildiğinde genç kadın, bir dudak hareketi ile ona kalmasını söyledi. Gözlerini üzerinden çekmeden yavaşça öldü. Bedeni soldukça bakışları daha da yumuşadı. Kocasını son nefesinde affetti. Yaşadığı gibi öldü; ağır ağır, belli belirsiz varlığı ölüm ile silindi. Saccard, hareketsizce onu izlemeye devam eden ölü bir çift gözün önünde titremeye devam ediyordu. Küçük Clotilde, annesini uyandırmamak için sessizce çarşafın kenarında bebeğini sallıyordu. Madam Sidonie döndüğünde her şey bitmişti.